وزیر ارتباطات و فیک‌نیوزها

اینکه فیک‌نیوزها چیستند و چه کسانی آنها را تولید می‌کنند و چطور تنظیم می‌شوند که باورپذیر باشند، موضوع این نوشتار نیست، اما انتقاد ایشان از چهار جهت قابل بررسی است. نخست اینکه اخبار جعلی در چه جامعه، شرایط و فضایی مجال رشد پیدا می‌کنند؟ این سوال مهمی است که باید به جد مد نظر قرار گیرد. به این پرسش از جهات مختلفی می‌توان پاسخ داد، از جمله آنکه اخبار جعلی عمدتا در شرایط کمبود، ابهام، بی‌اعتمادی و انفعال در اطلاع‌رسانی صحیح و حرفه‌ای رشد می‌کنند. 

یعنی زمانیکه پاسخ‌ها قطره‌چکانی انجام می‌شود، به‌هنگام نیست و یا تیم خبره‌ای برای رصد و پیشگیری وجود ندارد. در چنین فضایی ابتدا گمانه‌زنی‌ها آغاز می‌شود و اگر پاسخ اقناعی نرسد، رشد اخبار دروغ گریزناپذیر است.

دوم آنکه گلایه و استفاده صرف از برچسب «فیک‌نیوزها» نه تنها منجر به خجالت، عبرت یا ترس ناشران این اخبار نمی‌شود، بلکه به شکل غیرمستقیم به نوعی در حکم پذیرش آنها نیز محسوب می‌شود. به این ترتیب که وقتی خبری از هیچ اقدام یا گام عملی برای برخورد با ناشران اخبار جعلی نیست، یکی از این دو احتمال پررنگ می‌شود: یا اینکه تمام یا بخشی از اخبار جعلی صحت دارند، یا آنکه توان و امکان قانونی برای برخورد نیست. با ذکر این نکته که همه می‌دانیم که ناشران اخبار جعلی موجوداتی نامریی و غیرقابل ردیابی نیستند و موارد بسیار متعددی وجود دارد که پلیس توانسته به سرعت رد راویان برخی از جعلیات و موارد مشابه در شبکه‌های اجتماعی و غیره را در دور افتاده‌ترین نقاط کشور بگیرد.

سوم اینکه حرف از قانون و اخبار جعلی باعث شد تا یادی از سرنوشت مصوبه «مقابله با انتشار اخبار جعلی فضای مجازی» (مصوب بهمن سال 99 توسط شورای عالی فضای مجازی) کنیم. فارغ از نتیجه و خروجی مصوبات این شورا، در مصوبه مذکور وزارت ارشاد مکلف شده بود ظرف 3 ماه سازوکار جامعی برای رصد و راستی آزمایی اطلاعات و اخبار ایجاد می‌کرد. از قضا وزارت ارتباطات و قوه قضاییه نیز موظف به ارایه لایحه قضایی مقابله با اخبار جعلی شده بودند.

اینکه چه بر سر این مصوبه و مصوبات مشابه آمد و نتیجه چه شد هم، چیز جدید یا خاصی برای پرداختن ندارد. نکته چهارم و اصلی این بود که اتفاقا خود وزارت ارتباطات در این مهم مسوولیت داشته و اگر وزیر ارتباطات هم به انتقاد از آثار منفی اخبار جعلی اکتفا کند، تکلیف بقیه روشن است!