آیا FaceApp نقشه شیطانی روس‌هاست؟
آروا مهدوی / مولف
تاریخ انتشار
يکشنبه ۶ مرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۳:۰۱
روزی که چالش FaceApp و هشتگ #faceappchallenge در فضای مجازی فراگیر شد، یک طراح نرم‌افزار به نام جاشوا نوتزی به مردم هشدار داد که در استفاده از FaceApp دقت کنند؛ چون این اپلیکیشن، بدون پرسیدن از شما، همه تصاویرتان را آپلود می‌کند؛ چه آنهایی که در دسترسش قرار داده‌اید و چه باقی تصاویر.
برخی رسانه‌ها نیز بر پایه این ادعا، نگرانی‌هایی درباره نقض حریم خصوصی از سوی این نرم‌افزار مطرح کردند.
این نگرانی‌ها وقتی اوج گرفت که گفته شد اپلیکیشن FaceApp روسی است.
چارلی وارزل از روزنامه نیویورک تایمز توییت کرد که: «این اپلیکیشن که شما با کمال میل تمام داده‌های تصویری خود را در اختیارش می‌گذارید متعلق به شرکتی است که مقر آن در سن پترزبورگ روسیه است.» و همه ما اخلاق روس‌ها را می‌دانیم، نه؟ قصد آنها جمع‌آوری اطلاعات ما با اهداف پلید است؛ و البته که شرکت‌های فناوری آمریکایی چنین اهدافی ندارند! شرکت‌های آمریکایی عمیقا در مورد داده‌های خصوصی کاربران درست‌کارند و فقط از اطلاعات خصوصی شما به منظور ساختن دنیایی بهتر و متصل‌تر استفاده می‌کنند!
دو روز بعد، جو کمی آرام شد. یک محقق امنیت فرانسوی با نام مستعار الیوت آلدرسون، FaceApp را بررسی کرد و دریافت که این اپ، همه تصاویر دوربین شما را آپلود نمی‌کند، بلکه فقط عکسی را استفاده می‌کند که به خواست شما تغییر داده شده است؛ و این همان چیزی است که از اپلیکیشنی مانند این می‌توان انتظار داشت. آلدرسون در تماس تلفنی با نگارنده، گفت که او هیچ مدرکی مبتنی بر سرقت تمام داده‌های کاربران توسط این اپلیکیشن پیدا نکرده و این نرم‌افزار صرفا شناسه و مدل دستگاه شما را دریافت می‌کند. این هم از مواردی است که در چنین اپلیکیشن‌هایی معمول است. به اعتقاد آلدرسون، چیزی که باعث شد این اپلیکیشن این همه سر و صدا راه بیندازد، از ترس از روسیه نشات می‌گیرد.
FaceApp خود نیز به این بحث‌ها پاسخ داده است. این شرکت همان روز چهارشنبه 17 ژوییه، در بیانیه‌ای خطاب به 9to5Mac اعلام کرد که این نرم‌افزار ممکن است برخی از تصاویر آپلود شده را با اهداف کارآیی و مدیریت ترافیک در ابر ذخیره کند.
همچنین اعلام شد که تیم اصلی تحقیق و توسعه FaceApp در روسیه است؛ ولی داده‌های کاربران به روسیه منتقل نمی‌شود.
وقتی اطلاعات تکمیلی درباره FaceApp منتشر شد، جاشوا نوتزی، طراح نرم‌افزاری که نخستین هشدارها را درباره این اپلیکیشن داده بود، یک متن اعتراف به اشتباه منتشر و توییت‌های اول خود را درباره این موضوع حذف کرد.
وارزل نیز توییت‌های خود را درباره FaceApp حذف و اعلام کرد که گفته‌هایش مبنی بر روس بودن این اپلیکیشن اشتباه تعبیر شده است. وی در توییتی توضیح داد: موضوع صحبت من مربوط به گزارشی بود که درباره اپلیکیشن‌های دیگری مشغول تهیه آن هستم. این اپ‌ها به داده‌ها دسترسی دارند و این اطلاعات را به جاهایی می‌فرستند که ما نمی‌دانیم. البته بنا به توییت وارزل، این جاهایی که نمی‌دانیم هم شرکت‌ها هستند و نه دولت‌ها.
با این وجود، آیا همه چیز روبه‌راه است؟ آیا ما باید با خیال راحت در چالش فیس‌اپ شرکت کنیم و نگرانی بابت سوءاستفاده از عکس‌های‌مان نداشته باشیم؟
در پاسخ باید گفت، نه. بر اساس مقررات استفاده از FaceApp، وقتی شما از این اپلیکیشن استفاده می‌کنید، به این اپلیکیشن اجازه‌ای دایمی، غیرقابل فسخ، غیر انحصاری، با حق امتیاز رایگان و جهانی می‌دهید که هر کاری که بخواهد با تصاویر شما انجام دهد. اگرچه این مساله ناراحت کننده است؛ اما بد نیست اشاره کنیم که سیاست‌های محرمانگی تقریبا تمامی سرویس‌ها و پلتفرم‌های فناوری به همین صورت است.
اگر شما به دلیل نگرانی بابت حریم خصوصی‌تان، از شرکت در چالش فیس‌اپ سر باز زده‌اید، کار خوبی کرده‌اید؛ هر چند که من به شخصه چندان در این مورد حساس نیستم. احتمال اینکه تصویر چهره شما هم اکنون نیز جایی در پایگاه داده‌ای ثبت شده و برای یادگیری هوش مصنوعی به منظور تسلط بر جهان استفاده شده باشد، وجود دارد.
آن گونه که آدام هاروی، متخصص حریم خصوصی در ایمیلی به نگارنده گفت، محققان گوگل فاش کرده‌اند که از تصاویر حداقل 8 میلیون کاربر برای آموزش ابزارهای شناسایی چهره این شرکت استفاده شده است. محققان فیس‌بوک نیز درباره استفاده از تصاویر حداقل ده میلیون کاربر به منظوری مشابه سخن گفته‌اند.
در ماه مه گذشته نیز محققان گوگل فاش کردند که از 2هزار ویدیوی کاربران در یوتیوب که چالش مانکن را انجام داده بودند، به منظور آموزش به یک مدل هوش مصنوعی برای حدس زدن عمق یک شی متحرک در ویدیو استفاده کرده‌اند.(چالش مانکن همان چالش پر طرفداری بود که باید در صحنه بی حرکت می‌ماندید.) این محققان همچنین این مجموعه داده‌ها را برای تحقیقات آینده‌شان نیز منتشر کرده‌اند و نگفته‌اند که از این داده‌ها قرار است در آینده چگونه استفاده بشود. به این ترتیب، آن ویدیوهایی که برای سرگرمی و خنده از خودتان منتشر کرده بودید، می‌تواند به منظور آموزش هر گونه سیستم هوش مصنوعی، از خودروهای خودران بگیر تا پهپادهای قاتل، مورد استفاده قرار بگیرد.
جالب اینکه حتی لازم نیست که شما خودتان تصویری از خود را در اینترنت آپلود کرده باشید که شرکت‌ها از آن به منظور آموزش هوش مصنوعی استفاده کنند. اوایل امسال در گزارشی اعلام شد که دانشگاه کلورادو به طور مخفیانه از دانشجویانش عکاسی و از این عکس‌ها برای تحقیقات مربوط به فناوری شناسایی چهره استفاده کرده است. بر اساس این گزارش، بین سال‌های 2012 تا 2013 میلادی، تصاویر 1700 نفر بدون اطلاع یا موافقت آنها جمع‌آوری شده و این عکس‌ها به مجموعه‌داده‌ای به منظور آموزش الگوریتم‌های شناسایی چهره افزوده شده است. تامین مالی این پروژه نیز از سوی نهادهای اطلاعاتی و نظامی آمریکا انجام گرفته است.
نتیجه اخلاقی اینکه: زیاد نگران اپلیکیشن روس نباشید؛ بلکه باید نگران همه چیز بود. هنوز برای درک ابعاد زندگی در این جهنم تحت کنترل و نظارت زود است و ما تازه داریم می‌فهمیم که چهره‌های ما دیگر به ما تعلق ندارد؛ چهره‌های ما خصوصی سازی شده است.
آروا مهدوی ستون نویس گاردین است
