سال فیلترینگ و خسارت

علی شمیرانی
یک بررسی میدانی نشان می‌دهد دو کلمه «فیلترینگ» و «خسارت»، پرتکرارترین واژگان سال 1401 در حوزه فاوا و فضای مجازی بودند. البته همانطور که در نیمه دوم سال جاری ذکر شد، میزان خسارات ذینفعان، کسب و کارها و مشاغل وابسته به اینترنت و فضای مجازی، با وجود اعداد و ارقام بزرگی که ذکر شد، همچنان غیرقابل محاسبه است و بخشی از خسارات به عدم‌النفع ناشی از برنامه‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی باز می‌گردد که به علت شرایط اینترنت و ارتباطات کشور متوقف شد.

لذا اکنون در نقطه‌ای ایستاده‌ایم که سقف خواسته‌های فعالان صنفی، رسیدن به شرایط اینترنت نیم‌بندِ 6ماه قبل است.

به شکل خلاصه از جمله مهترین رویدادهای مهم سال جاری عبارت بودند از خروج طرح صیانت از مجلس، هک گسترده و حملات سایبری به شهرداری، صنایع فولاد، نفت و سامانه‌ها و نهادهای مختلف، اختلال مکرر اینترنت، آغاز کابوس خسارات ناشی از فیلترینگ و کندی اینترنت، آغاز تحریم‌های سایبری، رونمایی از اینترنت ماهواره‌ای، اینترنت طبقاتی و ....

همچنین از آنجا که برخی نشانه‌ها حکایت از حفظ وضع موجود دارد، احتمال آنکه شاهد رشد ارتباطات مخفی و موازی با شبکه ارتباطی کشور از طرق مختلف باشیم نیز رو به افزایش است؛ از توسعه ارتباطات ماهواره‌ای گرفته تا تقویت انواع روش‌های تونل زدن در اینترنت فعلی کشور.

لذا نباید این احتمال را به کل نادیده گرفت که همچون کشف خطوط لوله‌های قاچاق بنزین از کشور و تلاش کشورهای همسایه و دورتر برای خروج سرمایه‌های انسانی و مالی ایرانی‌ها به بهانه خرید ملک، ویزای کار و غیره، شاهد طمع اپراتورهای منطقه و چند ملیتی ساکن در کشورهای همسایه برای گسترش پوشش و قاچاق اینترنت به کشور هم باشیم! 

چیزی شبیه به آنچه در مورد شبکه‌های تلویزیونی ماهواره‌ای رخ داد و حریم رسانه‌ای، صوتی و تصویری کشور به وضعیتی دچار شد که امروز شاهد آن هستیم.

از این رو بیم آن می‌رود که شبکه اینترنتِ مخفی یا سایه به عنوان طرحی که در خارج از کشور از آن سخن گفته می‌شود، به واقعیت نزدیک شود و در نتیجه همچون شبکه قاچاق کالا و سوخت در کشور، نوعی شبکه قاچاق اینترنت نیز شکل گرفته و به این ترتیب زمینه خروج بخش دیگری از اقتصاد کشور و تبدیل آن به اقتصاد زیرزمینی فراهم شود.

و در نهایت اینکه به نظر نمی‌رسد زمانی طولانی برای تجدید نظر در روش‌ فعلی مدیریت فضای مجازی باقی مانده باشد.