ایرانی ها و اینترنت ماهواره‌ای

آی‌تی‌من- موضوع این نوشتار خبری است که هفته قبل منتشر و در آن اعلام شد نام ایران هم به جمع کشورهای دارای امکان استفاده از طرح شرکت آمریکایی ارایه دهنده قرار گرفته است. 

به فاصله کوتاهی از انتشار این خبر آن هم در چند سایت و رسانه تخصصی که قاعدتا خوانندگان محدودی دارند، موضوع به بسیاری از کانال های تلگرامی و شبکه های اجتماعی کشیده شد و از قضا چون با استقبال زیادی هم مواجه شد، متعاقب آن کار موج سواری و کلیک دزدی و تیترهای جذاب هم آغاز شد. اما چرا اینترنت ماهواره ای در کشور ما مورد توجه است؟ اگر کلمه «اینترنت ماهواره ای» را در گوگل بزنید پیشنهاداتی که بر اساس بیشترین جست وجو بوده به ترتیب به این شرح است: خرید دستگاه اینترنت ماهواره ای، جرم اینترنت ماهواره ای، راه اندازی، قیمت، نصب، تجهیزات و خرید اکانت اینترنت ماهواره ای جلوی چشم جویندگان به خط می شود. همچنین می توان حدس زد که موقعیت جغرافیایی جست وجوکنندگان اینترنت ماهواره ای در ایران، مردم مناطق صعب العبور و روستاهایی که به اینترنت دسترسی ندارند، نیست و احتمالا کاربران اینترنت در تهران و دیگر شهرهای بزرگ خواهند بود. از میزان استقبال بقیه مردم دنیا اطلاعی نداریم و آمار درخواست ها و ثبت نام های اولیه نیز در اختیار شرکت ارایه دهنده این خدمات است.  اما سوال اینجاست که چرا باید اینترنت ماهواره ای برای بخش قابل توجهی از ایرانی ها مهم باشد؟ آیا می توان اینطور استدلال کرد که بخش عمده علاقه مندان را افراد متخلفی تشکیل می دهند که نمی خواهند از بسترهای ملی به اینترنت دسترسی داشته باشند؟

ایرانی ها سال هاست که با فیلترینگ زندگی می کنند و اتفاقا ابزار دور زدن آن از داخل و خارج، سفره ای رنگین و پرسود را برای ارایه دهندگان فیلترشکن فراهم کرده است. گردش مالی عبور از فیلترینگ و فروش این خدمات از طریق درگاه های رسمی بانکی کشور و یا عرضه رایگان آن از طریق کشورهای متخاصم، دستگاه های امنیتی و غیره هم مساله جدیدی نیست.

پس به عبارت دیگر سال هاست که فیلترینگ مساله و مانعی برای کاربران ایرانی محسوب نمی شود و ابزار دسترسی به اینترنت همچنان در اختیار است.

لذا مجددا باید این پرسش را مطرح کرد که چرا اینترنت ماهواره ای تا این حد برای ایرانی ها جذاب شده است؟ 

این موضوع نیازمند یک تحقیق است اما آیا یک دلیل آن بنیان گذاری و دفاع از امکان «قطع اینترنت» (فارغ از دلایلش) در کشور نیست؟ آیا یک دلیل آن معادل سازی (درست یا نادرست) راه اندازی شبکه ملی اطلاعات با قطع اینترنت و ارایه دسترسی بخش هایی محدود از جامعه به اینترنت نیست؟

اما سوال اینجاست که اگر روزی اینترنت ماهواره ای در کنار تداوم عدم پاسخگویی شرکت ها و شبکه های اجتماعی خارجی به ما، به سرنوشت فیلترینگ یا دیش های دریافت کانال های ماهواره ای تبدیل شود چه؟ آیا فکر می کنیم با قوانین و مقررات می توانیم فضا را مدیریت کنیم؟ یا احتمالا همچون سرنوشت فیلترینگ و دیش های ماهواره، در روی صحنه شاهد بهره برداری و جدال سیاسیون و سخنرانی های بی فایده در باب حق دسترسی به ارتباطات و از سوی دیگر مباحث مربوط به حاکمیت و استقلال سایبری و امثالهم خواهیم بود و در پس صحنه نیز شاهد پهن شدن سفره های جدید و رقابت برای فروش تجهیزات و اکانت های دسترسی به اینترنت ماهواره ای به مردم خواهیم بود؟

و در نهایت، آیا هنوز نمی خواهیم بپذیریم که مشکلات این حوزه از جنس سیم و کابل و ابزار دسترسی نبوده و در جای دیگری است. آیا قصد تجدید نظر در پاره ای از رویکردها و اقناع افکار عمومی را نداریم و صرفا نگاه دزد و پلیسی و تنها از دریچه کارشناسان فنی و امنیتی به این پدیده اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، سرگرمی، ارتباطاتی و صد البته فنی و امنیتی مد نظر است؟