چرا باید در برابر رمز ارز فیسبوک مقاومت کرد؟
چارلز آرتور / مولف
تاریخ انتشار
دوشنبه ۳ تير ۱۳۹۸ ساعت ۱۶:۲۸
آی‌تی‌من- به طور خلاصه می‌توان گفت لیبرا توسط زیرمجموعه جدید فیسبوک به نام کالیبرا اداره می‌شود و دیوید مارکوس، مغز متفکر این پروژه آن را چنین توصیف کرده است: هدف لیبرا یک ارز و زیرساخت مالی ساده جهانی است که میلیاردها نفر از مردم را توانمند می‌کند.
شاید بگویید که ما هم اکنون نیز یک ارز و زیرساخت مالی جهانی داریم. درست می‌گویید؛ اتحادیه‌ای بی در و پیکر از بانک‌ها و بانک‌های مرکزی در سرتاسرجهان. بنابراین چرا فیسبوک می‌خواهد این سیستم را تغییر بدهد.
لیبرا را به دلایل نفی نمی‌توان یک رمزارز دانست. این ارز دیجیتال برخلاف بیت‌کوین، متکی به سبدی از ارزهای واقعی مثل پزو، پوند و دلار است و در نهادی به نام انجمن لیبرا متشکل از یکصد سازمان از جمله فیسبوک، پی‌پل، ویزا، مسترکارت، eBay، اوبر، اسپاتیفای و دیگران راهبری می‌شود. هر کدام از این سازمان‌ها و شرکت‌ها 10 میلیون دلار برای ورود به این انجمن پرداخت کرده‌اند که در نتیجه دارایی‌های آن به یک میلیارد دلار خواهد رسید.
در عمل، کالیبرا اسکناس‌های دیجیتال را صادر خواهد کرد و شما می‌توانید با پرداخت پول واقعی و فیزیکی، این ارز را خریداری کنید و در ازای دریافت خدمات و کالا مبلغ را با این ارز دیجیتال بپردازید یا به تبادلات مالی با دیگران اقدام کنید و بعدا هم می‌توان آن را به پول‌های دیگر تبدیل کرد. مثل خرید اعتبار روی اکس‌باکس یا پلی استیشن، با این تفاوت که باید هویت خود را از طریق پاسپورت یا کارت شناسایی ملی به اثبات برسانید. اما هدف آن، گسترده‌تر از خرید بازی ویدیویی است: از ابتدا، کالیبرا به شما اجازه می‌دهد که لیبرا را تقریبا برای هر کسی که گوشی هوشمند داشته باشد، ارسال کنید واین کار به سادگی و سرعت ارسال یک پیام متنی و با هزینه بسیار اندک قابل انجام است. البته شاید برای بسیاری از مردم جهان، از آفریقا و هند گرفته تا افغانستان، این امکان چندان وسوسه‌انگیز نباشد؛ زیرا از سال 2007 با استفاده از سیستم M-Pesa می‌توانستند پول واقعی – و نه توکن- را برای همدیگر و روی گوشی موبایل‌شان (و نه صرفا گوشی‌های هوشمند) ارسال کنند و برای این کار نه به حساب بانکی نیاز داشتند و نه به حساب کاربری فیسبوک.
پس دیگر چه؟ فیسبوک می‌گوید: امیدواریم در آینده خدمات دیگری را برای مردم و کسب‌وکارها فراهم کنیم، از جمله پرداخت قبوض با فشردن یک دکمه یا خرید یک فنجان قهوه با اسکن کردن یک کد یا استفاده از سرویس‌های حمل و نقل عمومی بدون نیاز به همراه داشتن پول نقد یا کارت مترو.
در این مورد هم می‌دانیم که هم اکنون، میلیون‌ها نفر در اروپا و آسیا، با پرداخت از طریق گوشی‌های هوشمند یا حتی ساعت هوشمند‌شان همین امکانات را در اختیار دارند.
برای اینکه بفهمید چرا این کار به نظر فیسبوک نوآورانه است، باید بدانید که آمریکا تازه همین اواخر از سیستم کارت‌های اعتباری قدیمی به EMV مهاجرت کرده و اگر در فروشگاه‌های آمریکا، گوشی هوشمند‌تان را در جلوی کارتخوان قرار دهید، مردم با تعجب به شما نگاه خواهند کرد.
در مورد پرداخت قبوض با فشار یک دکمه نیز، فقط کسانی که از سیستم‌های بانکی ابتدایی و عقب مانده آمریکا استفاده می‌کنند، آن را نوآورانه و هوشمند خواهند دانست. آمریکا جایی است که هنوز به شدت به چک‌های کاغذی وابسته است؛ به نحوی که اگر پرداخت بانکی خود را خودکار کنید، باز هم بانک یک چک کاغذی چاپ و صادر و آن را به صورت فیزیکی به حساب گیرنده ارسال می‌کند. بنابراین به نظر می‌رسد که لیبرا برای حل مشکلاتی است که آمریکایی‌ها دارند و اکثر مردم جهان با چنین مشکلاتی مواجه نیستند.
فیسبوک تاکید می‌کند که 1.7 میلیارد نفر که در کشورهای درحال توسعه زندگی می‌کنند و حساب بانکی ندارند، به این ارز نیاز خواهند داشت و عجیب است که فیسبوک نمی‌داند که M-Pesa هم اکنون این خلاء را پر کرده است.
در کل، به فیسبوک در انجام این امور اطمینانی نیست و این شرکت سابقه بدی در زمینه مراقبت و محافظت از اطلاعات کاربران دارد. ماجراهای کمبریج آنالیتیکا و Onavo VPN تنها دو نمونه اخیری هستند که نشان می‌دهد که از طریق فیسبوک از کاربران جاسوسی شده است.
از سوی دیگر مشکل در نحوه عملکرد فنی فیسبوک است؛ شرکتی بی ملاحظه، کم تجربه و در عین حال آنقدر بزرگ که به طور پی‌درپی مشکلات عظیم می‌آفریند.
موضوع دیگر ابعاد بزرگ این شرکت و استقرار آن در آمریکاست؛ به این معنی که این رمزارز جدید می‌تواند به جرم بحرانی برسد و نهاد کنترل کننده اختیار آن را از دست بدهد که این ریسک‌های بزرگی را به همراه خواهد داشت.
لانا شوارتز، استادیار مطالعات رسانه در دانشگاه ویرجینیا می‌گوید: فیسبوک می‌خواد که یک دولت جدید باشد.
اما آیا مارک زاکربرگ و دیوید مارکوس به مشکلاتی که پدید می‌آید فکر کرده‌اند؟ اگر دیگر دولت‌ها از اثرگذاری لیبرا روی پول ملی‌شان خشنود نباشند چه می‌شود؟ این ارز احتمالا روی قواعد و مقررات صادرات کشورها تاثیر خواهد گذاشت و احتمال دارد در برخی کشورها فیسبوک فیلتر شد. در آن صورت شهروندانی که دارایی‌شان را با لیبرا گره زده‌اند چه سرنوشتی خواهند داشت؟
مشکل اینجاست که مارک زاکربرگ را هیچ کس، حتی هیات مدیره خود فیسبوک، نمی‌تواند برکنار کند و این نگرانی وجود دارد که در آینده همه به استفاده از فیسبوک برای تبادلات مالی روزانه‌مان مجبور شویم و شعارهای حریم خصوصی این شرکت هم بی اعتبار از کار دربیاید.
سیستم بانکی ما کامل نیست، اما همین سیستم هم بهتر از فیسبوک مدیریت می‌شود. بنابراین لیبرا چندان موجب آزادی نخواهد بود.
