آیا اینترنت ماهواره‌ای رقابت جدیدی را آغاز می‌کند؟

بیل نلسون، مدیر ناسا، در اولین روز ژانویه چنین گفت: «اینکه در یک مسابقه فضایی قرار داریم یک واقعیت است.» به گفته او اگر چین بتواند پیش از این‌که آمریکا به ماه برگردد، روی این کره فرود بیاید، می‌تواند منابع آن را به تصرف خود درآورد و ماه را به قلمروی خود تبدیل کند.

در مورد مسابقه فضایی حق با نلسون است، اما تمرکز او روی ماه اشتباه است. رفتن به ماه ارزش نمادین دارد، اما ماه منبع ارزشمندی ندارد که مشابه آن را نتوان با سهولت بسیار بیشتر روی زمین پیدا کرد. این مسابقه فضایی جدید با حمله روسیه به اوکراین آغاز شد و خیلی نزدیک‌تر به زمین قرار گرفته‌است. این جنگی است که آمریکا در حال پیروز شدن در آن است و عامل اصلی آن یک شرکت است: اسپیس ایکس.

شرکت فضایی اسپیس ایکس توسط ایلان ماسک تاسیس شد، با یک هدف: تسخیر مریخ. این شرکت موشک‌های بسیار ارزان و قابل استفاده مجددی را تولید می‌کند که در اولین مراحل توسعه خود می‌توانند از لایه بالایی اتمسفر بازگشته و روی دم خود به سلامت فرود بیایند. این موشک‌ها اسپیس ایکس را به یک ابرقدرت فضایی تبدیل کرده‌اند. این شرکت در حال حاضر بیش از مجموع تمام شرکت‌ها و کشورها، چیزی به فضا ارسال می‌کند.

این شرکت از سال 2019 مشغول ساختن استارلینک است. استارلینک مجموعه‌ای بزرگ از ماهواره‌های مختلف است که اینترنت را به مکان‌هایی روی زمین می‌فرستند که با پهن‌باند معمولی قابل دسترسی نیست. این شرکت طی سه سال اخیر تقریباً 3500 ماهواره استارلینک را به فضا فرستاده‌است که تقریباً نیمی‌از ماهواره‌های فعال فعلی در فضا به حساب می‌آید. قرار است تعداد ماهواره‌های استارلینک به 40 هزار برسد.

نظامی‌یا مردمی؟
استارلینک مصرف‌کننده‌ها را هدف گرفته‌است. البته در روزهای ابتدایی جنگ، این دولتِ اوکراین بود که از اسپیس ایکس خواست تعدادی از دیش‌های قابل حمل و کوچک خود را برایشان بفرست تا بتوانند به شبکه وصل شوند. این مسئله از آن زمان تبدیل به ابزاری مهم در فعالیت‌های جنگی اوکراین شده‌است. سربازان با استفاده از آن با هم ارتباط برقرار می‌کنند و حتی در شناسایی هدف و بارگذاری تصویر به مقصود تبلیغات از آن بهره می‌برند.

اینترنت ماهواره‌ای ایده جدیدی نیست، حتی در منطقه جنگی. با این‌حال استارلینک تغییری دووجهی را ایجاد کرده‌است. اولین تغییر حجم بالای ارائه شده توسط آن است که استفاده از آن را تنها محدود به فرماندهان و پایگاه‌های اصلی جنگی نمی‌کند. دومین مسئله هم مقاومت آن نسبت به حملات سایبری و فیزیکی است. دولت روسیه ماهواره‌های استارلینک را هدف نظامی‌معرفی کرده‌است اما از آن‌جایی که ماهواره‌های استارلینک نسبتاً کوچک، ساده و پرتعداد هستند، زدن آن‌ها با موشک ضد ماهواره یک گزینه تاثیرگذار نیست زیرا به سادگی می‌توان جایگزینشان را به فضا فرستاد. فرستادن هر ماهواره استارلینک در حال حاضر تقریباً یک هفته طول می‌کشد و این زمان در آینده کمتر هم خواهد شد.

سویه منفی این فناوری در حال حاضر وابسته به چهره‌ای مرموز مانند ایلان ماسک است. خود ماسک هم پیش‌تر گفته‌بود که هزینه کمک استارلینکی به اوکراین بیش از حد زیاد شده و به 100 میلیون دلار رسیده‌است. او حق هم دارد زیرا هیچ‌کسی از شرکت لاکهید مارتین انتظار ندارد که موشک رایگان به اوکراین بفرستد. فشارها به شکلی منطقی متوجه دولت آمریکا است که هزینه این کار ماسک را به او پرداخت کند. البته ماسک هم همکاری کاملی با دولت اوکراین ندارد و ترجیح می‌دهد صلحی بین روسیه و اوکراین برقرار شود و روسیه کریمه را نگه دارد.

گذشته از این مسائل، مهم‌ترین نکته عملکرد خوب این سیستم است. اسپیس ایکس در سال 2022 از بخش استارشیلد خود پرده برداشت که هدفش ارائه خدمات استارلینک به دولت‌ها و نیروهای نظامی‌است. دوستان و رقبای آمریکا این جریان را از نزدیک رصد می‌کنند. مانند سیستم جی‌پی‌اس که به دلیل کارآمدی بالا تمام کشورهای جهان را مجاب به توسعه بومی‌خود کرد، اینترنت ماهواره‌ای هم قطعاً در دستور کار اروپا، چین و روسیه قرار می‌گیرد. چین و روسیه به دنبال راه‌هایی برای اختلال در عملکرد استارلینک یا حمله به آن هم هستند. به هر صورت، مسابقه فضایی باز هم آغاز شده و آمریکا چندصد قدم از رقبای خود جلو زده‌است.

 ترجمه: نسیم بنایی، آینده نگر/ اکونومیست