انتقاد مرکز پژوهش‌های مجلس از پراکندگی اعتبارات فناوری اطلاعات در بودجه ۱۴۰۱

آی‌تی‌من- معاونت پژوهش‌های زیربنایی و امور تولیدی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی‌در گزارشی مصارف بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور در بخش فناوری اطلاعات و ارتباطات را بررسی کرد.

مطابق این گزارش، در قانون بودجه ۱۴۰۱ اعتبارات فناوری اطلاعات و ارتباطات افزایش پیدا کرده و به مقدار ۳ درصد بودجه عمومی‌رسیده است اما فناوری اطلاعات و ارتباطات و هزینه‌های آن در بخش بندی‌های بودجه‌ای سنواتی کشور پراکنده هستند و هدایت فنی واحد از سوی مرکز ملی فضای مجازی می‌تواند به هزینه کرد اعتبارات فاوا نظم بهتری دهد.

در خلاصه این گزارش آمده است: «با تصویب قانون «اجازه تعیین و وصول حق امتیاز فعالیت بخش غیردولتی در زمینه پست و مخابرات» مصوب ۱۳۹۲ انتظار می‌رفت که سهم فناوری اطلاعات و ارتباطات (فاوا) در لوایح بودجه سنواتی همواره بهبود پیدا کند، اما از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۰ سهم اعتبارات فناوری اطلاعات و ارتباطات در لوایح بودجه سنواتی کاهش محسوس یافت؛ به طوری که سهم اعتبارات فناوری اطلاعات و ارتباطات از ۳.۶ درصد کل بودجه عمومی‌دولت در سال ۱۳۹۵، به ۲.۱۶ درصد از کل بودجه عمومی‌در سال ۱۴۰۰ رسید.

اما در لایحه ۱۴۰۱ اعتبارات فناوری اطلاعات و ارتباطات افزایش پیدا کرده و به مقدار ۳ درصد بودجه عمومی‌رسیده است. رشد اعتبارات برنامه‌ای ارتباطات و فناوری اطلاعات نسبت به سال ۱۴۰۰ نشان دهنده افزایش نظم بودجه‌ای است و با انتقال بیشتر اعتبارات به جداول برنامه‌ای، نظارت پذیری بودجه فناوری اطلاعات و ارتباطات بهبود بیشتری خواهد یافت.

در لایحه بودجه ۱۴۰۱ به تنهایی بیش از ۷ درصد از کل اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای، در ردیف‌های برنامه‌ای و نزدیک به ۶۹ درصد اعتبارات تملک دارایی سرمایه‌ای متفرقه حوزه فناوری اطلاعات مربوط به موضوع شبکه ملی اطلاعات است.

از زاویه دید سازمان برنامه و بودجه، اعتبارات فناوری اطلاعات فقط در فصل ارتباطات و فناوری اطلاعات به شماره طبقه بندی ۱۳۰۲۰۰۰۰۰۰ مدیریت و برنامه‌ریزی می‌شود. اعتبارات این فصل شامل اعتبارات مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و دستگاه‌های تابعه آن می‌شود. اما واقعیت این است که فناوری اطلاعات و ارتباطات و هزینه‌های آن در بخش بندی‌های بودجه‌ای لایحه بودجه سنواتی، همواره در ردیف‌های متکثرتری پراکنده اند. بسیاری از هزینه‌هایی که می‌تواند با توسعه سایر ابعاد شبکه ملی اطلاعات همچون خدمات و محتوا در ارتباط باشد در سایر ردیف‌های بودجه‌ای پراکنده هستند.

هدایت فنی واحد از سوی مرکز ملی فضای مجازی می‌تواند به هزینه کرد اعتبارات فاوا نظم بهتری دهد. اما پیش از تحقق این امر بسیاری از ردیف‌های هزینه‌ای فاوا نیازمند افزایش دقت هستند. مثلاً اعتبارات مربوط به تملک تجهیزات رایانشی در دستگاه‌ها، از اعتبارات تملک سایر تجهیزات تفکیک نشده است.

این موضوع برنامه‌ریزی و هدایت هزینه‌ها را در آینده دشوار خواهد کرد. هزینه‌هایی که بدون برنامه‌ریزی در حوزه فناوری اطلاعات صورت بگیرند در آینده نه تنها کمکی به بهبود امور نخواهند کرد، بلکه با ایجاد سامانه‌های ناسازگار موجب سخت‌تر شدن مسیر بهبود توسعه فاوا خواهند شد.