تجربه اقدامات جهانی چه میگوید
چالشهای ایران برای مقابله با گوگل پلی و اپ استور
تاریخ انتشار
يکشنبه ۲۸ شهريور ۱۴۰۰ ساعت ۱۴:۱۶
آیتیمن- در حال حاضر یکی از پر سودترین صنایع، توسعه نرمافزار و اپلیکیشن و البته بازیهای رایانهای برای موبایل است. این بازار پر سود فرصت رشد بسیاری برای شرکتهای کوچک و متوسط فراهم میکند و البته یک منبع ایجاد شغل نیز به حساب میآید.
هرچند ظاهر این صنعت بسیار خوش آب و رنگ به نظر میرسد اما زیر پوسته آن چالشهای بسیاری از معرفی و عرضه گرفته تا هزینههای انبوه وجود دارد. شاید یکی از چالشهای مهم در مسیر رشد توسعهدهندگان، فروشگاههای اپ باشد.
اپل و گوگل ۲ بازار بزرگ اپلیکیشن را اداره میکنند. ورود به بازارهای این شرکتها یک چالش و ادامه حضور و درآمدزایی در آن چالش دیگری است.
سالها است که این شرکتها با توجه به قدرت انحصاری خود شرایطی را بر توسعهدهندگان تحمیل میکنند که عملاً امکان رشد و نوآوری را کاهش میدهد. علاوه بر آن کمیسیونهای بالای ۱۵ تا ۳۰ درصدی که این دو شرکت از توسعهدهندگان دریافت میکنند نیز اعتراضات زیادی را در پی داشته است. از سوی دیگر فرایند بررسی و اجازه ثبت اپلیکیشن در فروشگاههای اپ و اجبار به استفاده از سیستم پرداخت اپل و گوگل نیز مشکل ساز بوده است.
به بیان دیگر این شرکتها برای حفظ قدرت و درآمد خود بازار اپلیکیشنها را مختل میکنند.
در پی انتظارات مردم و فشار قانونگذاران شرایط در حال تغییر است و فروشگاههای این شرکتها تحت فشار هستند تا کنترل خود بر بازار را کاهش دهند. هرچند این امر کار سادهای نیست اما قانونگذاران در سراسر جهان خود را آماده کردهاند تا با تصویب قوانینی جدید با اپل و گوگل مقابله کننداما اکنون در پی انتظارات مردم و فشار قانونگذاران، این شرایط در حال تغییر است و فروشگاههای این شرکتها تحت فشار هستند تا کنترل خود بر بازار را کاهش دهند. هرچند این امر کار سادهای نیست اما قانونگذاران در سراسر جهان خود را آماده کردهاند تا با تصویب قوانینی جدید با اپل و گوگل مقابله کنند.
اقدمات آمریکا برای مهار اپل و گوگل
تلاشها برای قانونمند کردن اپل و گوگل از مرداد ماه سال جاری بیشتر شد. در اوایل مرداد گروهی از سناتورهای آمریکایی لایحهای را با هدف تغییر ساختار عملکرد فروشگاههای اپ گوگل و اپل ارایه کردند. لایحه پیشنهادی «قانون بازارهای اپ آزاد» نام دارد و به اپراتورها اجازه نمیدهد توسعهدهندگان را وادار کنند از سیستمهای پرداخت شان استفاده کنند. این بخش مالکان بازارهای اپ را مجبور میکند تا به کاربران اجازه دهند نرمافزارها را از فروشگاههای اپ طرف سوم روی دستگاههایشان دانلود و نصب کنند.
ایمیکلوبوچار، ریچارد بلومنتال (سناتورهای دموکرات) با همکاری مارشابلک برن (سناتور جمهوریخواه) از این لایحه پشتیبانی میکردند.
ایمیکلوبوچار، ریچارد بلومنتال (سناتورهای دموکرات) با همکاری مارشابلک برن (سناتور جمهوریخواه) از این لایحه پشتیبانی میکردند.
تغییر در سیاست اپل زیر بار فشارها
هرچند لایحه ارایه شده به کنگره آمریکا با موانع زیادی از جمله لابیگری گسترده اپل روبرو شد، اما به ایجاد جریانی منتهی شد که این شرکت را وادار به انجام تغییراتی کرد.
انتقادات و افشاگریها در این زمینه ادامه داشت تا زمانیکه اپل اعلام کرد برای تسویه شکایت گروهی از توسعهدهندگان اپ علاوه بر پرداخت ۱۰۰ میلیون دلار غرامت، تغییراتی در اپ استور خود ایجاد میکند.
این شرکت اعلام کرد مجموعهای از محدودیتهای بازاریابی ایمیلی را حذف میکند. به عبارت دقیقتر اپل به توسعهدهندگان نرمافزار برای iOS اجازه میدهد با مشتریان شان تماس برقرار کنند. همچنین توسعهدهندگان با استفاده از اطلاعاتی که از داخل اپهایشان جمع آوری میکنند، میتوانند گزینههای پرداخت خارج از اپ استور را برای مشتریان فراهم کنند.
شکایت مذکور توسط گروه کوچکی از توسعهدهندگان نرمافزار در ۲۰۱۹ میلادی ثبت شده و اپل را به دلیل دریافت کمیسیون ۳۰ درصدی از خرید مربوط به اپ استور، به نقض قانونی آنتی تراست (ضدانحصار) متهم کرده بود.
این تغییر هرچند چندان بزرگ به نظر نمیرسد اما اهمیت زیادی برای توسعهدهندگان نرمافزار دارد. در کنار این موارد این شرکت تعهد کرد برنامهای برای حمایت از کسب وکارهای کوچک اپ استور طراحی کند. طی این برنامه توسعهدهندگانی با درآمد کمتر از یک میلیون دلار در سال میتوانند درخواست پرداخت کمیسیون ۱۵ درصدی را در اپل ثبت کنند.
انتقادات و افشاگریها در این زمینه ادامه داشت تا زمانیکه اپل اعلام کرد برای تسویه شکایت گروهی از توسعهدهندگان اپ علاوه بر پرداخت ۱۰۰ میلیون دلار غرامت، تغییراتی در اپ استور خود ایجاد میکند.
این شرکت اعلام کرد مجموعهای از محدودیتهای بازاریابی ایمیلی را حذف میکند. به عبارت دقیقتر اپل به توسعهدهندگان نرمافزار برای iOS اجازه میدهد با مشتریان شان تماس برقرار کنند. همچنین توسعهدهندگان با استفاده از اطلاعاتی که از داخل اپهایشان جمع آوری میکنند، میتوانند گزینههای پرداخت خارج از اپ استور را برای مشتریان فراهم کنند.
شکایت مذکور توسط گروه کوچکی از توسعهدهندگان نرمافزار در ۲۰۱۹ میلادی ثبت شده و اپل را به دلیل دریافت کمیسیون ۳۰ درصدی از خرید مربوط به اپ استور، به نقض قانونی آنتی تراست (ضدانحصار) متهم کرده بود.
این تغییر هرچند چندان بزرگ به نظر نمیرسد اما اهمیت زیادی برای توسعهدهندگان نرمافزار دارد. در کنار این موارد این شرکت تعهد کرد برنامهای برای حمایت از کسب وکارهای کوچک اپ استور طراحی کند. طی این برنامه توسعهدهندگانی با درآمد کمتر از یک میلیون دلار در سال میتوانند درخواست پرداخت کمیسیون ۱۵ درصدی را در اپل ثبت کنند.
مقابله با اپل و گوگل در استرالیا
از سوی دیگر جنش واکنش نسبت به عملکردهای اپ استور اپل و گوگل پلی به استرالیا نیز رسید. جاش فرایدنبرگ خزانهدار این کشور در اوایل شهریور ماه اعلام کرد مشغول بررسی پیشنهاداتی برای وضع قانونی جهت نظارت بر سرویسهای پرداخت شرکتهای بزرگ از جمله اپل و گوگل است.
سرویسهایی مانند اپل پی، گوگل پی و وی چت پی چین طی سالهای اخیر به سرعت فراگیر شدهاند اما سرویسهای مذکور به عنوان سیستمهای پرداخت طراحی نشدهاند و در نتیجه خارج از چهارچوب قانونگذاری شده، فعالیت میکنند.
به عقیده فرایدنبرگ اگر هیچ کاری برای اصلاح وضعیت فعلی انجام نشود، شرکتهای بزرگ آمریکایی به تنهایی سیستمهای پرداخت را تعیین میکنند.
سرویسهایی مانند اپل پی، گوگل پی و وی چت پی چین طی سالهای اخیر به سرعت فراگیر شدهاند اما سرویسهای مذکور به عنوان سیستمهای پرداخت طراحی نشدهاند و در نتیجه خارج از چهارچوب قانونگذاری شده، فعالیت میکنند.
به عقیده فرایدنبرگ اگر هیچ کاری برای اصلاح وضعیت فعلی انجام نشود، شرکتهای بزرگ آمریکایی به تنهایی سیستمهای پرداخت را تعیین میکنند.
وضع قانون آنتی گوگل در کره جنوبی
در این میان جدی ترین اقدام برای کنترل قدرت اپراتورهای اپ استور از سوی کره جنوبی انجام شد. قانونگذاران این کشور اصلاحاتی در قانون کسب و کار ارتباطات تصویب کردند تا به اپل و گوگل اجازه ندهند با سواستفاده از قدرتشان در بازار، سیستمهای پرداخت مشخصی را به توسعهدهندگان محتوا برای موبایلها تحمیل کنند.
همچنین اپراتورهای فروشگاههای اپ اجازه ندارند بررسی یا حذف محتوای موبایل را به طور ناعادلانه به تأخیر بیندازند.
دولت کره جنوبی اپراتورهای بازار اپ را ملزم میکند از لطمه زدن به حقوق کاربران اجتناب و از حقوق و منافع آنها محافظت کنند. در کنار این موارد دولت میتواند از اپراتورهای بازار اپ تحقیق کند و در خصوص پرداخت، لغو یا بازپرداخت مبالغ در این بازارها به عنوان میانجی عمل کند.
تصویب قانون مذکور در کره جنوبی به توسعهدهندگان نرمافزار قدرت انتخاب بیشتری برای انتخاب سیستم پرداخت میدهد و احتمالاً نشان دهنده تغییری در شیوه مدیریت اپ استورهای گوگل و اپل خواهد بود.
کره جنوبی نخستین کشور جهان است که قانونی برای کنترل اپ استور اپل و گوگل وضع کرده که به قانون «آنتی گوگل» مشهور شده است.
همچنین اپراتورهای فروشگاههای اپ اجازه ندارند بررسی یا حذف محتوای موبایل را به طور ناعادلانه به تأخیر بیندازند.
دولت کره جنوبی اپراتورهای بازار اپ را ملزم میکند از لطمه زدن به حقوق کاربران اجتناب و از حقوق و منافع آنها محافظت کنند. در کنار این موارد دولت میتواند از اپراتورهای بازار اپ تحقیق کند و در خصوص پرداخت، لغو یا بازپرداخت مبالغ در این بازارها به عنوان میانجی عمل کند.
تصویب قانون مذکور در کره جنوبی به توسعهدهندگان نرمافزار قدرت انتخاب بیشتری برای انتخاب سیستم پرداخت میدهد و احتمالاً نشان دهنده تغییری در شیوه مدیریت اپ استورهای گوگل و اپل خواهد بود.
کره جنوبی نخستین کشور جهان است که قانونی برای کنترل اپ استور اپل و گوگل وضع کرده که به قانون «آنتی گوگل» مشهور شده است.
واکنش هند به کمیسیونهای ۳۰ درصدی اپل
در این میان یک سازمان غیر انتفاعی در هند نیز از اپل شکایت کرده است. در این شکایت ادعا شده کمیسیون ۳۰ درصدی که این شرکت دریافت میکند هزینههای توسعهدهندگان را افزایش میدهد و در نتیجه به مشتریان و رقابت خسارت میزند.
در بخشی از شکایتنامه آمده است: دریافت کمیسیون ۳۰ درصدی بدان معنا است که برخی توسعهدهندگان اپل هیچ گاه وارد این بازار نمیشوند. چنین روندی به مشتریان ضرر میزند.
البته اپل با اتهامات مشابهی در یک پرونده آنتی تراست در اتحادیه اروپا نیز روبرو است. سال گذشته رگولاتورهای این منطقه تحقیقاتی درباره محدودیتها و کمیسیون ۳۰ درصدی آغاز کردند که اپل بر توسعهدهندگان برنامه تحمیل میکند.
در بخشی از شکایتنامه آمده است: دریافت کمیسیون ۳۰ درصدی بدان معنا است که برخی توسعهدهندگان اپل هیچ گاه وارد این بازار نمیشوند. چنین روندی به مشتریان ضرر میزند.
البته اپل با اتهامات مشابهی در یک پرونده آنتی تراست در اتحادیه اروپا نیز روبرو است. سال گذشته رگولاتورهای این منطقه تحقیقاتی درباره محدودیتها و کمیسیون ۳۰ درصدی آغاز کردند که اپل بر توسعهدهندگان برنامه تحمیل میکند.
اقدامات ژاپن برای مهار اپل
پس از تصویب قانون علیه اپل و گوگل در کره جنوبی، ژاپن نیز توانست اپل را وادار کند برخی سیاستهای خود در اپ استور را تغییر دهد.
این شرکت آمریکایی برای تسویه یک شکایت از سوی «کمیسیون تجارت عادلانه ژاپن» حاضر شد به برخی از اپها اجازه دهد لینکهایی به وب سایتشان فراهم کنند تا کاربران بتوانند به طور مستقیم از آنها خرید کنند. این تغییر کوچک به توسعهدهندگان برنامه اجازه میدهد کمیسیون ۳۰ درصدی اپل را دور بزنند.
به گفته رگولاتور مذکور این تغییر به اندازهای تأثیرگذار بود که سبب شد تحقیق ۵ ساله از اپل بسته شود. موضوع تحقیق گفته شده اپهای ویدئو و موسیقی بود. چنین تغییری به توسعهدهندگان کوچک اجازه میدهد به طور مستقیم با مشتری ارتباط برقرار و حسابها و پرداختهایشان را مدیریت کنند. این تغییر از سال آینده میلادی در سراسر جهان اجرا میشود.
این شرکت آمریکایی برای تسویه یک شکایت از سوی «کمیسیون تجارت عادلانه ژاپن» حاضر شد به برخی از اپها اجازه دهد لینکهایی به وب سایتشان فراهم کنند تا کاربران بتوانند به طور مستقیم از آنها خرید کنند. این تغییر کوچک به توسعهدهندگان برنامه اجازه میدهد کمیسیون ۳۰ درصدی اپل را دور بزنند.
به گفته رگولاتور مذکور این تغییر به اندازهای تأثیرگذار بود که سبب شد تحقیق ۵ ساله از اپل بسته شود. موضوع تحقیق گفته شده اپهای ویدئو و موسیقی بود. چنین تغییری به توسعهدهندگان کوچک اجازه میدهد به طور مستقیم با مشتری ارتباط برقرار و حسابها و پرداختهایشان را مدیریت کنند. این تغییر از سال آینده میلادی در سراسر جهان اجرا میشود.
چالشهای ایران برای مقابله با گوگل و اپل
البته سابقه دستبرد به حقوق و حریم خصوصی کاربران ایرانی توسط اپراتورهای اپ استورهای آمریکایی به سال ۹۶ مربوط است. در آن زمان گوگل و اپل حذف اپلیکیشنهای ایرانی را آغاز کردند و اپ ارایه دهندگان خدمات تاکسی آنلاین در ایران نیز از گوگل و اپل حذف شد. در سال ۹۸ نیز تلگرام طلایی و هاتگرام نیز از گوشیهای کاربران ایرانی حذف شد که بهانه این کار نا امن بودن اپها اعلام شده بود.
این در حالی است که طی روزهای گذشته ۴ اپلیکیشن دیگر ایرانی در گوگل پلی حذف شدند. قبلتر نیز اپلیکیشنهای ایرانی دیگری توسط گوگل پلی حذف شدند و در پی آن مرکز ملی فضای مجازی در بیانیهای این اقدام را محکوم کرد. هرچند سابقه برخورد اپ استورهای خارجی با برنامههای ایرانی طولانی است، اما تاکنون واکنش جدی و عملی از سوی مسئولان ذیربط مشاهده نشده است.
در این میان نبود استقلال در خدمات کاربردی فضای مجازی و وابستگی کشور به سرویسهای گوگل سبب شده این شرکت و سایر سرویس دهندههای آمریکایی نسبت به کاربران ایرانی اعمال قدرت کنند و رفتارهای یکجانبهای داشته باشند.
به اذعان کارشناسان این حوزه، راهکار مقابله با تمام تحریمهای فضای مجازی و قطع وابستگیها در این حوزه، توسعه شبکه ملی اطلاعات است و برای آنکه بتوانیم سرویسی جایگزین برای این خدمات پیدا کنیم، در وهله اول باید پلتفرمی توسعه داد که خدمات مناسب را به مردم ارایه کند.
بررسیها حاکی از آن است که ما در بیش از ۹۹ درصد خدمات پایه کاربردی به API گوگل وابستگی داریم و تنها راه این قطع وابستگی ایجاد استقلال در لایه خدمات پایه در زیرساخت شبکه ملی اطلاعات است. این موضوع در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات نیز تاکید شده است.
از سوی دیگر با توجه به روند رویدادهای اخیر به نظر میرسد ایران برای حفاظت از اپلیکیشنهای داخلی نیازمند ساز وکاری است که پلتفرمهای خارجی را وادار به اطاعت از خود کند. اما در این زمینه چالشهایی وجود دارد.
این در حالی است که طی روزهای گذشته ۴ اپلیکیشن دیگر ایرانی در گوگل پلی حذف شدند. قبلتر نیز اپلیکیشنهای ایرانی دیگری توسط گوگل پلی حذف شدند و در پی آن مرکز ملی فضای مجازی در بیانیهای این اقدام را محکوم کرد. هرچند سابقه برخورد اپ استورهای خارجی با برنامههای ایرانی طولانی است، اما تاکنون واکنش جدی و عملی از سوی مسئولان ذیربط مشاهده نشده است.
در این میان نبود استقلال در خدمات کاربردی فضای مجازی و وابستگی کشور به سرویسهای گوگل سبب شده این شرکت و سایر سرویس دهندههای آمریکایی نسبت به کاربران ایرانی اعمال قدرت کنند و رفتارهای یکجانبهای داشته باشند.
به اذعان کارشناسان این حوزه، راهکار مقابله با تمام تحریمهای فضای مجازی و قطع وابستگیها در این حوزه، توسعه شبکه ملی اطلاعات است و برای آنکه بتوانیم سرویسی جایگزین برای این خدمات پیدا کنیم، در وهله اول باید پلتفرمی توسعه داد که خدمات مناسب را به مردم ارایه کند.
بررسیها حاکی از آن است که ما در بیش از ۹۹ درصد خدمات پایه کاربردی به API گوگل وابستگی داریم و تنها راه این قطع وابستگی ایجاد استقلال در لایه خدمات پایه در زیرساخت شبکه ملی اطلاعات است. این موضوع در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات نیز تاکید شده است.
از سوی دیگر با توجه به روند رویدادهای اخیر به نظر میرسد ایران برای حفاظت از اپلیکیشنهای داخلی نیازمند ساز وکاری است که پلتفرمهای خارجی را وادار به اطاعت از خود کند. اما در این زمینه چالشهایی وجود دارد.
مرجع : مهر