جدل‌ها با حرارت بالا ادامه دارد
آخرین واکنش‌ها و نظرات پیرامون طرح صیانت مجلس
تاریخ انتشار
يکشنبه ۱۰ مرداد ۱۴۰۰ ساعت ۱۸:۵۰
آی‌تی‌من- با وجود تصویب نحوه بررسی طرح صیانت از حقوق کاربران فضای مجازی در مجلس شورای اسلامی، اما نظرات مخالفان و موافقان این طرح در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی همچنان با شدت و حرارت بالا در حال پیگیری است و پاسخ‌ها به ابهامات نیز از سوی نمایندگان موافقان این طرح ادامه دارد.
مخالفت علنی دولت با طرح
در همین رابطه محمود واعظی رییس دفتر رییس جمهوری در واکنش به تصویب طرح صیانت با بیان اینکه دسترسی به ارتباطات دیتا امروز جزء حقوق پایه شهروندی است، هر گونه تلاش برای تحدید این حق را محکوم به شکست خواند و گفت: روشن است که مردم هنوز از آنچه طراحان این طرح درباره محتوای آن می‌گویند قانع نشده‌اند و هنوز هم متن موثقی از جزئیات طرح در اختیار افکار عمومی‌قرار نگرفته است.
واعظی صیانت از کاربران فضای مجازی و وضع قوانین در زمینه حفاظت از امنیت و اخلاق در این فضا را امری طبیعی و لازم در جوامع مختلف دانست اما گفت: آنچه در این زمینه اهمیت دارد، شفافیت کامل در مواجهه با مردم و اقناع کامل آنان در خصوص قانون است. مردم نامحرم نیستند که ما در خفا برای آنها قانون بنویسم و دیوار‌های کوتا وبلند بسازیم.
به گزارش ایسنا وزیر سابق ارتباطات کشور با بیان اینکه «فضای مجازی فقط چند شبکه اجتماعی بین المللی نیست که برای عدم انتشار برخی اخبار و محتوای نامناسب آن را ببندیم»، تاکید کرد: اگرچه من هم معتقدم که محتوای غیراخلاقی فضای مجازی باید مدیریت شود، اما امروز جامعه ایران دانش بنیان شده و از فضای مجازی برای کسب علم و آموزش، مهارت یابی، کسب وکار، اشتغال و انواع فعالیت‌های دیگر استفاده می‌کند. بر همین اساس هر گونه ایجاد محدودیت در این فضا پیامدهای قابل توجهی در حوزه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خواهد داشت و موجب تعطیل شدن کسبوکارهای فراوان خواهد شد و طراحان طرح صیانت باید به آن توجه کنند.
واعظی در پایان تلاش برای مقابله با فناوری از طریق مسدود کردن را طبق تجربه‌های قبلی محکوم به شکست دانست و اذعان داشت: همه باید بدانیم که اگر نیت‌مان صرفا ایجاد محدودیت یا مانع گذاشتن در مقابل توسعه زیرساخت‌های ارتباطاتی و فضای مجازی باشد، موفق نخواهیم شد. اما اگر نیت حقیقتا آنطور که عنوان می‌شود، صیانت از کاربران است، باید مفاد طرح با شفافیت با مردم درمیان گذشته شده و آنها در خصوص محتوای آن اقناع شوند.
موافقت ضمنی رییس مجلس با طرح
محمّدباقر قالیباف، رییس مجلس شورای اسلامی نیز در یادداشتی از طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی حمایت کرد.
در این یادداشت که در صفحه شخصی وی در اینستاگرام منتشر شده آمده است:
دربارۀ تصمیم نمایندگان محترم مجلس در واگذار کردن «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» به کمیسیون، مطابق اصل 85 قانون اساسی ذکر چند نکته را ضروری می‌دانم:
1. عمدۀ ادعاهای مطرح شده درباره طرح مطابق واقع نیست و در طرح وجود ندارد لذا کارشناسان و فعالان دلسوز در نظر داشته باشند که تحت تاثیر فضاسازی‌ها و مطالب خلاف واقع، پیش از بررسی دقیق موضع گیری نکنند.
2. مسدودسازی پلتفرم‌های پرکاربرد مانند اینستاگرام و واتساپ، برنامه مجلس نیست و آنگونه که برخی مطرح می‌کنند در طرح مذکور وجود ندارد؛ در عین حال بنظر می‌رسد ابهامات و اشکالاتی در این زمینه وجود داشته باشد که ضروری است حین بررسی طرح، این موضوع بررسی و اصلاح شود. تصمیم‌گیری درباره این پلتفرم‌ها مانند اینستاگرام و واتساپ که ده‌ها میلیون نفر از آنها استفاده می‌کنند و هزاران کسب و کار در آنها جریان دارد از اهمیت زیادی برخوردار است و پیچیدگی‌های فراوانی دارد و باید در خصوص آنها متغیرهای زیادی را مدنظر قرار داد؛ لذا طرح باید بگونه‌ای اصلاح شود که تصمیم‌گیری نهایی درباره این پلتفرم‌ها مبتنی بر منطقی عقلانی بصورت مستقیم توسط شورای عالی فضای مجازی صورت گیرد.
3. بعد از کسب نظر هیات رییسه مجلس، این طرح در کمیسیونی مخصوص با حضور نمایندگان منتخب از کمیسیون‌های مجلس بررسی و تصویب خواهد شد و نمایندگان دولت جدید نیز در جلسات آن حضور خواهند داشت.
4. بدلیل اهمیت این مسأله برای آحاد مردم و ضرورت ابراز نظر کارشناسی، مذاکرات این کمیسیون بصورت علنی و شفاف خواهد بود.
٥. مدیریت مطلوب و عقلانی فضای مجازی به ترتیبی که منافع مردم را تامین کند، ضرورتی است که همه کشورهای پیشرفته آن را اجرا می‌کنند.
علت اجرای اصل ۸۵ در خصوص طرح
رییس کمیسیون فرهنگی مجلس که از حامیان طرح موسوم به صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی است نیز در توضیحاتی از اصل ۸۵ای شدن این طرح دفاع کرد.
مرتضی آقا تهرانی در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «شفافیت امری پسندیده است؛ از قدیم گفته‌اند: ندزد و نترس! پس شفاف‌تر از آنچه فکر کنید صادقانه، با شجاعت تمام، با ابراز مهر و محبتم به مردم خوب این مرز و بوم از جلسه چهارشنبه مجلس خدمتتان گزارشی می‌دهم.
طرح حمایت از کاربران فضای مجازی از مجلس دهم، توسط آقای پژمانفر رییس سابق کمیسیون فرهنگی بارها به صحن مجلس آمد و شد داشته؛ ولی هر دفعه به بهانه‌ای با مشکلی برخورد می‌کند، و کارش به رای نمایندگان نمی‌انجامد.
دوره یازدهم شد و ایشان به کمیسیون اصل ۹۰ رفتند، اولویت اصلی کمیسیون فرهنگی را اتمام طرح‌های ناتمام قبلی گذاشتیم و پس از جمعیت، دومین اولویت کمیسیون فرهنگی “حمایت از کاربران در فضای مجازی” تشخیص داده شد.
کمیته فضای مجازی توسط آقای یزدیخواه فعال شد، حدود ۲۰۰۰ نفر ساعت دوستان به تکمیل این کار وقت گذاشتند، و در صحن کمیسیون توافق شد که طبق ماده ۱۲۴ آیین نامه برای قوت بیشتر، طرح به مرکز پژوهش‌ها سپرده شود.
قرار یک ماهه بود ولی سختی کار، قرار را به سه ماهه کشانید.
این طرح حدود یک ماهی در کش و قوس نوبت صحن درگیر شد، تا هفته‌های گذشته در نوبت قرار گرفت، که خبرنگاران هر روز به اشتباه خبری از مرگ و حیات طرح می‌دادند. طرح هر روز به نوبت نزدیک و نزدیک تر می‌شد، تا چهارشنبه.
صبح چهارشنبه باید طبق دستور طرح حمایت از کاربران به امضاء و درخواست عده زیادی از نمایندگان مطرح می‌شد. البته زمان طرح آقای ساداتی نژاد مقدم بود. مجلس علنی شروع شد.
ساعت ۱۰:۳۰ پس از استراحت به صحن آمدیم، آقای نیکزاد ریاست صحن را داشت، صحن به درخواست کمیسیون فرهنگی نیم ساعت غیر علنی شد، چون بنا بر این بود که نمایندگان قدری بهتر نسبت به هشتاد و پنجی شدن توجیه شوند.
اول بنده به عنوان رییس کمیسیون فرهنگی تنها ۵ دقیقه صحبت کردم و در مقام پاسخگوئی به این موارد بر آمدم: چرا این طرح باید ۸۵ای شود؟ اهمیت ورود متخصصانه به این طرح در کمیسیون مشترک تخصصی، چرایی و وسعت حملات بیگانگان و نوع حمایت از کاربران در جهات گوناگون طرح.
سپس آقای تقی‌پور که خود روزگاری وزیر ارتباطات بوده طی ۵ دقیقه گفتند که این فرصت بهترین زمان ورود است، و اینکه حسن این طرح، حمایت از کاربران است. بعد هم آقای سیاهکلی، که دوره زیادی در خدمت همین فضای سایبری بوده ۵ دقیقه گفتند که ...
تمام ایراداتی که این و آن دارند، خود دلیل بر ۸۵ شدن این طرح است، ساماندهی فضای مجازی دیر شده، مجلس نیز باید به آب و نان مردم برسد ولی این کاری تخصصی و فنی است.
۵ دقیقه هم آقای زاکانی در ضرورت ورود به این فضای بی‌صاحب صحبت کردند. هیچ جای دنیا این قدر برنامه فضای مجازی‌اش که اینک حقیقی شده یله، رها و شل نیست، بی‌برنامگی کجایش افتخار است؟!
بعد از نیم ساعت زنگ علنی نواخته شد و ۱۰ دقیقه موافق و ۱۰ دقیقه مخالف، و طبق قرعه دو ۵ دقیقه‌ای هم طرفین. و سپس ۸۵ای شدن طرح رای‌گیری شد. خدا را شکر با تلاش دوستان دومین طرح ۸۵ به درخواست کمیسیون فرهنگی به صحن آمده و رای آورد. در حالی که در مجلس قبل یک طرح هم ۸۵ نداشته است.»
مسدودسازی اینترنت دروغ است
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس نیز با بیان اینکه مسدودسازی اینترنت و فیلتر اینستاگرام دروغ محض است که از سوی عده‌ای با اهداف خاص مطرح می‌شود گفت: ضابطه‌مندی هدف اصلی طرح «صیانت از فضای مجازی» است، جالب آنکه هنوز طرحی تصویب نشده که برخی با اطمینان از تصویب آن خبر می‌دهند.
احمدحسین فلاحی در گفت‌وگو با فارس در خصوص طرح صیانت از کاربران فضای مجازی گفت: کسانی که در این خصوص اظهار نظر کردند بیش از ۹۰ درصد اصلا نمی‌دانند این طرح چیست؟
وی با تاکید بر اینکه برخی اصلا اصل مصوبه مجلس را نمی‌دانند که چه چیزی مصوب شده است افزود: برخی بنا دارند که در فضای مجازی به هر قیمتی مجلس را زیر سوال ببرند بنابراین با این طرح نیز مخالفت می‌کنند.
نماینده مردم همدان با بیان اینکه برخی نمی‌دانند در مجلس چه اتفاقی افتاده و با بی‌اطلاعی نسبت به این طرح اظهار نظر می‌کنند افزود: مجلس به دنبال بستن اینترنت و فیلتر کردن اینستاگرام و سایر پیام‌رسان‌های خارجی نیست بلکه دنبال تعیین ضوابطی است که همه دنیا دارند نه اینکه اینترنت را قطع کند، اصلا مگر این کار آن هم در دنیای ارتباطات امروز شدنی است؟
وی با تاکید بر اینکه تمام کشورها برای پلتفرم‌هایی که در کشورشان استفاده می‌کنند ضوابط دارند ولی ما نداریم گفت: سوال اینجاست که کدام کشور اجازه می‌دهد بدون ضابطه پیام‌رسانی در کشورشان فعالیت کند، چراکه این اتفاق در مواقعی به زندگی خصوصی مردم نیز خدشه وارد می‌کند.
فلاحی با بیان اینکه آنهایی که از بستن و فیلتر کردن اینترنت و شبکه‌های اجتماعی سخن می‌گویند دنبال اهداف خاصی هستند تصریح کرد: یکی از اهداف این دسته از افراد این است که می‌خواهند با انتقال یک سری مباحث دروغ با مجلس مقابله کنند.
وی با بیان اینکه مجلس طبق اصل ۸۵ طرح صیانت از کاربران فضای مجازی را به کمیسیون مشترک سپرده است افزود: این طرح به جای بررسی در صحن علنی در کمیسیون خصوصی که متشکل از سه کمیسیون داخلی و صاحب نظرانی بیرون از مجلس هستند، بررسی می‌شود چرا که در صحن علنی به علت نبود فرصت کافی و مشغله‌های متعدد نمی‌توان به خوبی به بررسی آن پرداخت.
نماینده مردم همدان گفت: صحن علنی ساعات محدودی دارد ولی کمیسیون مشترک ساعات نامحدودی است و می‌توانند جلسات زیادی برای بررسی مطلوب این طرح داشته باشند.
وی با تاکید بر اینکه با توجه به تاکیدات رهبری مبنی بر رهاشدگی فضای مجازی باری روی دوش مجلس است و نمی‌توان آن را معطل کرد گفت: اخباری مبنی بر قطع شدن شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام کلا فضاسازی و دروغ‌پردازی برای مقابله چشم بسته با مجلس است و هیچکدام از اینها مدنظر طرح نیست بلکه بحث سر ضابطه‌مند شدن است.
فلاحی عنوان کرد: کدام فرد عاقلی باور می‌کند مجلس که در یک سال گذشته تمام دغدغه‌اش اقتصاد، معیشت و اشتغالزایی مردم است الان دنبال تعطیل کردن کسب و کارها باشد، اینها سخنانی از طرف افراد معاند است که به دروغ مطرح شده است.
وی با بیان اینکه ما از نظر منتقدان استفاده می‌کنیم اما انتظار بر این است که نسبت به این طرح مطالعه شده باشد اظهار کرد: برخی در کسوت منتقد این طرح ظاهر شده‌اند که کوچکترین مطالعه‌ای نسبت به محتوای طرح نداشته‌اند اما برخی نیز دلسوزانه مواردی را مطرح می‌کنند که باید مورد توجه قرار گیرد.
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس با تأکید بر اینکه هنوز طرحی تصویب نشده که برخی از عنوان «تصویب» در فضای مجازی استفاده می‌کنند گفت: مردم اول بدانند طرح را تصویب کرده‌ایم یا نحوه بررسی طرح را به کمیسیون مشترک سپرده‌ایم زیرا اصلا اینها با هم فرق می‌کنند.
وی قطع گوگل را هم دروغ و فضاسازی از سوی عده‌ای عنوان کرد و گفت: این سخنان پایه و اساس منطقی و علمی‌ندارد، بهترین راه مطالعه طرح است زیرا هدف طرح حمایت از پیام‌رسان‌های داخلی است نه اینکه مسدودسازی پیام‌رسان‌های خارجی.
طرح حامی کسب و کارهای اینترنتی است
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در پاسخ به منتقدان گفت: طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به دنبال مسدود سازی پلتفرم‌های خارجی از جمله اینستاگرام و واتساپ نیست بلکه به دنبال قانونمند کردن فضای مجازی است.
اردشیر مطهری نماینده مردم گرمسار در مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس درباره طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی گفت: شاهد فضاسازی‌های کاذبی علیه این طرح در فضای مجازی هستیم که عده‌ای با شیطنت‌هایشان علیه این طرح به فضاسازی پرداخته‌اند.
وی افزود: طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی به دنبال مسدودسازی پلتفرم‌های خارجی از جمله اینستاگرام و واتساپ نیست بلکه هدفش قانونمند کردن این فضاست.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: نگرانی که امروز در میان مردم با فضاسازی‌های کاذب علیه طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی ایجاد شده در مورد کسب و کارهای اینترنتی نیز است که باید بگویم این طرح اصلا لطمه‌ای به کسب و کارهای آنها نخواهد زد، بلکه هدف تنها ضابطه‌مند کردن فضای مجازی موجود است.
مطهری با بیان موافقت نمایندگان مبنی بر بررسی و رسیدگی به این طرح در قالب 85 قانون اساسی ادامه داد: این نحوه رسیدگی با توجه به حجم کار بالای صحن مجلس باعث می‌شود تا طرح مذکور در فضای تخصصی‌تر و کارشناسانه‌تر در کمیسیون تخصصی مورد بحث و بررسی قرار گیرد و اگر اشکالاتی در طرح باشد، رفع شود.
وی افزود: لازم است نمایندگان دولت و کارشناسان امر با حضور در جلسات کمیسیون تخصصی برای رسیدگی به طرح حمایت از کاربران در فضای مجازی نقطه نظرات خود را راجع به این طرح مطرح کنند.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در پایان گفت: نکته قابل ذکر دیگر این است که مصوبه کمیسیون در قالب اصل 85 قانون اساسی در مورد این طرح آزمایشی است و شناسایی ایرادات و اشکالات آن در زمان اجرای آزمایشی قانون در قانون دائمی‌که در صحن مجلس مورد بررسی قرار خواهد گرفت این ایرادات رفع خواهد شد.
طرح صیانت با انتقادات اخیر پخته می‌شود
رییس سازمان پدافند غیرعامل کشور نیز در واکنش به حواشی پیرامون «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» ضمن حمایت از اصل قانون‌گذاری برای حکمرانی در فضای سایبری، انتقادات اخیر را عامل پخته شدن طرح مجلس دانست.
به گزارش روابط عمومی‌و امور بین‌الملل سازمان پدافند غیرعامل کشور، سردار غلامرضا جلالی در خصوص حواشی پدید آمده پیرامون «طرح صیانت از حقوق کاربران در فضای مجازی» در یادداشتی نوشت:
1- فناوری سایبری در حال تغییر مناسبات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و حتی دفاعی کشورهاست. جوامعی که نتوانند خود را با این جریان خروشان فناوری همراه کنند و انعطاف لازم را نداشته باشند نمی‌توانند سهمی‌از آینده داشته باشند. در کشور ما نیز از 10 سال پیش با درک همین ضرورت شورای عالی فضای مجازی به عنوان یک نهاد سیاستگذار در حوزه حکمرانی فضای سایبری شکل گرفته است هرچند عملکرد آن به دلایلی ایده‌آل نبوده است.
2- اغلب کشورها در جهان به ویژه کشورهای اروپایی در سال‌های اخیر اقدام به تنظیم قوانین و مقررات در سطوح مختلف برای بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های فضای سایبری و مواجه با تهدیدات آن کردند. برای مثال اتحادیه اروپا در سال 2016 مقررات عمومی‌حفاظت از داده اتحادیه اروپا GDPR را به تصویب رسانده است که اهداف آن کنترل داده‌ها و تنظیم مقررات کسب و کارهای بین‌المللی در فضای سایبری است. در سطح منطقه هم مساله حکمرانی در فضای سایبری در دستور کار کشورهاست برای مثال اخیرا مجلس ترکیه قانون شماره ۵۶۵۱ با عنوان مقررات انتشار اینترنتی و جلوگیری از جرایم مرتبط با آن را اصلاح و ابلاغ کرده است که فعالیت‌های شبکه‌های اجتماعی خارجی را در این کشور ساماندهی می‌کند. با این حال در کشور ما ضعف عمده‌ای در سطح قانون‌گذاری فضای سایبری احساس می‌شود.
3- پیش‌نویس طرح مجلس شورای اسلامی برای قانون‌گذاری در عرصه سایبری به نوبه خود یک اقدام مبارک است و باید این اقدام مجلس را به فال نیک گرفت. در واقع این طرح، اولین گام برای ملی‌سازی حکمرانی فضای سایبری و تعریف استقلال در این عرصه مبتنی بر منافع ملی است. اگرچه این طرح نیاز به اصلاحات هم دارد. واقعیت این است که برای صیانت از کسب و کار مردم نیازمند قانونی دقیق و متقن هستیم. چرا که ولنگاری مدیریتی و هرج و مرج در فضای کسب و کار و معیشت مردم پذیرفته نیست. باید این نکته روشن شود که در فضای بی‌قانونی و هرج و مرج در محیط سایبری اصلی‌ترین متضرر مردم هستند.
4- اغلب انتقادهایی که در چند روز اخیر به پیش‌نویس طرح مجلس صورت گرفته است ناشی از سوءبرداشت‌هاست و اگر متن نهایی دقیق خوانده شود مشخص می‌شود برخی انتقادات به این طرح وارد نیست و اغلب فضاسازی رسانه‌ای از سوی افرادی است که منافع آنها در ولنگاری مدیریتی فضای مجازی است. البته همانطور که قبلا اشاره شد برخی انتقادات هم به این طرح وارد است. مثلا برخی در سطح رسانه‌ای مدعی هستند بحث گیت‌وی‌ها به نیروهای مسلح سپرده شده است درحالی که در نسخه نهایی پیش‌نویس طرح، مسوولیت گیت‌وی‌ها به شورایی به ریاست مرکز ملی فضای مجازی سپرده شده است. بنده به عموم مردم به خصوص آنهایی که کسب و کاری در فضای مجازی دارند پیشنهاد می‌کنم فارغ از سوگیری رسانه‌ها یک بار آخرین نسخه این طرح را با دقت بخوانند تا در خصوص ابعاد طرح خودشان قضاوت داشته باشند. 5- درکنار اقدام نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی، باید این اطمینان به فعالان و کسبوکارهای خردی که این روزها در فضای سایبری فعال هستند داده شود که هیچ اقدامی‌منتج به اختلال در فعالیت آنها نخواهد شد. اساسا معتقدیم کسب و کارهای جدید و اقتصاد خردی که به واسطه فضای مجازی به حیات خود ادامه می‌دهد نیازمند یک پلتفرم توسعه‌یافته فضای سایبری است. متاسفانه به غلط جوی ایجاد شده است که این طرح تلاش دارد فضای سایبری کشور را به سمتی ببرد که فعالیت‌های اقتصادی مبتنی بر فضای سایبری را مسدود کند. در حالی که مهمترین هدف سال 1400 «تولید، پشتیبانی‌ها و مانع‌زدایی‌هاست.»
6- قطعا اولین مولفه تعریف قلمرو و الزامات حکمرانی نوین فضای سایبری چندجانبه‌گرایی و در نظر گرفتن منافع بخش‌های مختلف جامع است. ضمن آنکه در فرایند تدوین پیش‌نویس طرح مجلس، از نظرات طیفی از ذی‌نفعان استفاده شده است حتما در فرایند تدوین در کمیسیون ویژه باید از دیدگاه‌ها و نظرات همه کاربران و ذی‌نفعان حداکثر بهره‌برداری را داشت. این فرایند باید کاملا شفاف و در معرض اطلاع عموم مردم باشد. منتقدین محترم نیز باید دقت نظر داشته باشند که بین پیش‌نویس اولیه طرح تا تصویب قانون، فضای بسیاری برای گفت و شنود وجود دارد که انتقادات اخیر هم قطعا به پختگی این طرح کمک می‌کند.
7- با روی کار آمدن دولت سیزدهم این طرح در کمیسیون ویژه مجلس با نظرات نمایندگان دولت، کارشناسان، ذی‌نفعان، نمایندگان کمیسیون‌های مختلف و ... به پختگی لازم خواهد رسید و نباید برای قضاوت در خصوص نتیجه این طرح عجولانه برخورد کرد. قطعا همه اهالی فن بر این نکته تاکید دارند که ما برای حکمرانی در سطح فضای سایبری نیاز به قانونی داریم که مبتنی بر منافع ملی و صیانت از کسب و کارهای مردم تنظیم گردد.
