تلاش اروپا برای رهایی از سلطه مجازی آمریکایی

آی‌تی‌من-  کشورهای اروپایی از اینکه شرکت‌هایی مانند گوگل، فیس‌بوک و آمازون بر داده‌های اتباع اروپایی کنترل پیدا کرده، این داده‌ها را بدون محدودیت خاصی به آمریکا منتقل کرده و در اختیار دولت این کشور می‌گذارند بسیار ناخشنود هستند.از سوی دیگر عملکرد انحصارطلبانه شرکت‌های فناوری آمریکایی که اجازه رقابت منصفانه در بازار را به همتایان اروپایی خود نمی‌دهند و همچنین تلاش آنها برای فرار مالیاتی و انتقال بخش اعظم درآمدهایشان به آمریکا به هر نحو ممکن از جمله دیگر مسائلی است که ناخشنودی طرف اروپایی را موجب شده است.

کشورهای اروپایی اولین بار در جریان برگزاری مجمع جهانی اقتصاد در داووس سوئیس در سال ۲۰۱۹ به فکر ایجاد نظم و انضباط برای استفاده از فناوری‌های مربوط به انقلاب صنعتی چهارم یا انقلاب اطلاعات افتادند. اما پیاده سازی این نظم و ملزم کردن شرکت‌های فناوری آمریکایی به تبعیت از چنین نظمی‌چالشی است که مشخص نیست تا چه حد امکان غلبه بر آن وجود دارد.

  غول‌ها به پر کردن جیب خود فکر می‌کنند
مارگارت وستاگر کمیسیونر امور رقابتی اتحادیه اروپا در دو سال اخیر بارها تلاش کرده با قانون‌شکنی‌های شرکت‌های فناوری آمریکا در حوزه‌هایی همچون حریم شخصی، انحصارطلبی تجاری و امنیت مقابله کند. وی بارها از شرکت‌های فناوری ایالات متحده به جرم انحصارطلبی تجاری در خاک کشورهای اروپایی شکایت کرده و معتقد است گوگل، فیس‌بوک، آمازون و اپل تنها به پر کردن جیب خود فکر می‌کنند و رقبای کوچک‌تر خود را در قاره سبز زیر دست و پا له خواهند کرد.

وستاگر برای اولین بار ایده وضع قوانین مبهم برای مجبور کردن شرکت‌های فناوری آمریکایی به توقف فعالیت‌های مشکل آفرین و غیررقابتی آنها را مطرح کرده است. وی برای به نتیجه رساندن طرح خود شکایت‌های متعدد و پیگیری جدی قضائی را با تکیه بر همین قوانین که ظرفیت بالایی برای تفسیر و تعبیر دارند در دستور کار خود قرار داده است. از نظر وی وقتی با شرکت‌هایی مواجه هستید که اعتقادی به رقابت عادلانه ندارند و گوشی هم برای شنیدن در اختیارشان نیست چاره‌ای جز این نوع برخوردها باقی نمی‌ماند.

  مقابله به سبک اروپایی
بعید به نظر می‌رسد نتیجه پیگیری‌های این فرد تا قبل از پایان سال ۲۰۲۰ منجر به طرح شکایت‌های حقوقی کلان و بی سابقه از شرکت‌های فناوری آمریکایی شود. تنها روند آماده سازی مدارک و اسناد مرتبط با برخی از این شکایت‌ها ماه‌ها به طول می‌انجامد. اما ایده محافظت از رقبا و مشتریان آسیب دیده از انحصارطلبی ارزش پیگیری کردن را دارد. اروپایی‌ها مدعی هستند که انحصارطلبی شرکت‌های آمریکایی باعث عدم ایجاد قیمت‌های متنوع و رقابتی در بازار خدمات فناوری نیز شده است و این انحصار نیز باید در هم شکسته شود.

در این میان چالش اساسی برای پیشبرد دعاوی حقوقی بر علیه شرکت‌های فناوری آمریکایی این است که به هر حال قیمت خدماتی که آنها در اروپا ارائه می‌کنند کم و بیش مناسب و در حال کاهش دائمی ‌است. در عین حال منتقدان می‌گویند آنچه که در جریان این فعالیت‌ها رد و بدل شده و اهمیت بیشتری دارد، داده‌های خصوصی کاربران و نه دلارهای آمریکایی است. داده‌هایی که از طریق استفاده میلیون‌ها اروپایی از خدمات شرکت‌های آمریکایی به این قاره منتقل می‌شود، تصویری دقیق از ویژگی‌های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی قاره اروپا را در اختیار طرف آمریکایی قرار می‌دهد.

  داده‌های میلیارد دلاری در اختیار شرکت‌های آمریکایی
در ظاهر به نظر می‌رسد شرکت‌های فناوری آمریکایی در حال ارائه خدمات باکیفیت با هزینه پایین یا حتی رایگان هستند و این به مذاق مصرف کننده اروپایی خوش خواهد آمد. اما هزینه استفاده از این خدمات قبلاً با انتقال بی دردسر داده‌های ارزشمند کاربران اروپایی به آمریکا و تجزیه و تحلیل این اطلاعات توسط سرویس‌های اطلاعاتی، پلیسی و امنیتی ایالات متحده پرداخت شده است. شرکت‌های آمریکایی خود می‌دانند که چنین داده‌هایی میلیاردها دلار ارزش دارند و بدون صرف هزینه قابل توجهی به دست آمده‌اند.
یکی دیگر از روش‌های پیشنهادی وستاگر برای به چالش کشیدن شرکت‌های آمریکایی آن است که باید مشخص شود آنها دقیقاً چگونه به مشتریان خود کمک می‌کنند و اینکه شرکت‌های یادشده در ظاهر آسیبی به مشتریانشان وارد نمی‌کنند شرط کافی برای مجاز شمرده شدن فعالیتشان در آینده تلقی نخواهد شد. وی قصد دارد با طرح این پیشنهاد ماهیت و شیوه استفاده شرکت‌های فناوری آمریکایی از داده‌های کاربران اروپاییشان را کشف کند.همچنین از این طریق مشخص می‌شود آیا استفاده از داده‌های خصوصی کاربران اروپایی توسط گوگل، فیس‌بوک، آمازون و اپل در قالب لایه‌های متفاوتی که از منابع مختلفی به دست می‌آید، رخ می‌دهد یا خیر.

  پای غول‌ها به دادگاه‌های اروپا باز می‌شود
برخی کارشناسان اروپایی معتقدند که غول‌های آی تی در آمریکا با دریافت اطلاعات هر کاربر از طریق ابزار متفاوت مانند جست‌وجوگر، گوشی، اپلیکیشن‌های مختلف و غیره و سپس تلفیق این داده‌ها به اهداف خود می‌رسند. این رویه را می‌توان مصداق یک رویه غیرقانونی و غیررقابتی دانست و اثبات جزئیات آن می‌تواند پای شرکت‌های فناوری آمریکایی را به دادگاه‌های متعددی در کشورهای اروپایی باز کند.

به عنوان مثال، می‌توان حدس زد شرکتی مانند فیس‌بوک که برنامه‌های ثالث متعددی را در شبکه اجتماعی خود فعال کرده از طریق همین برنامه‌ها داده‌های ترکیبی متنوعی را از کاربران خود در اروپا و دیگر نقاط جهان جمع‌آوری کند. همچنین فیس‌بوک که مالک برنامه‌های پرطرفدار دیگری مانند اینستاگرام و واتس اپ هم هست داده‌های همه این برنامه‌ها را با یکدیگر تلفیق می‌کند تا تصویری که از هر کاربر دارد را تکمیل کند. کارشناسان معتقدند مقامات اروپایی در آینده برای کشف الگوریتم‌های به اشتراک گذاری داده‌های کاربران از طریق این برنامه‌ها بیشتر تلاش خواهند کرد.

ساده‌ترین جنبه استفاده از این کوه اطلاعات استفاده تبلیغاتی است. شرکت‌های فناوری آمریکایی معمولاً داده‌های جمع‌آوری شده از کاربران اروپایی و دیگر کاربران را به شرکت‌های تبلیغاتی می‌فروشند و آنها نیز با شناختی که از تک تک مشتریانشان به دست می‌آورند برای هر یک از آنها تبلیغات هدفمند و متناسب با ذائقه و سلیقه شأن به نمایش می‌گذارند. گوگل و فیس‌بوک با تکیه بر همین روش بخش اعظم دارایی دیجیتال دنیا و درآمدهای ناشی از آن را نیز در اختیار گرفته‌اند.

شرکت آمازون نیز که بزرگترین شرکت تجارت الکترونیک دنیا در خارج از چین است از برتری خود در بازار و اطلاعات انحصاری که از صدها میلیون مشتری در سراسر جهان در اختیار دارد، برای کنار زدن رقبای کوچک‌تر و ناتوان‌تر اروپایی استفاده می‌کند. آمازون برای دسترسی به اطلاعات خصوصی کاربران هم از شبکه اختصاصی خود بهره می‌گیرد و هم محصولات خود را از طریق این شبکه به فروش می‌رساند و بدین شیوه رقابت با خود را برای دیگر رقبا در اروپا و سایر نقاط جهان دشوارتر و دشوارتر می‌کند. سوابق تاریخی در این زمینه نشان می‌دهد که شرکت‌های حمل و نقل راه اهن نیز در قرن نوزدهم در آمریکا همین رویه را داشتند و تلاش می‌کردند با کنترل خطوط راه آهن شبکه‌های خرید و فروش انحصاری خود را راه‌اندازی کنند.

در عین حال شرکت‌های فناوری آمریکایی نیز که از این تحولات احساس خطر کرده‌اند، بیکار ننشسته و از قدرت و توان لابی خود برای مقابله با تحرکات طرف اروپایی استفاده کرده‌اند. به نظر می‌رسد دولت آمریکا نیز در ماه‌ها و سال‌های آینده حداقل در این زمینه قاطعانه از شرکت‌های فناوری امریکایی حمایت کند، زیرا دسترسی به داده‌های خصوصی مردم اروپا لقمه لذیذ و دندان گیری است که بدین شیوه بدون زحمت در دسترس قرار می‌گیرد و سازمان‌های اطلاعاتی و جاسوسی آمریکا را از صرف وقت و هزینه فراوان برای جمع‌آوری چنین داده‌هایی رها می‌سازد.شرکت‌های فناوری آمریکایی در سال‌های اخیر کوهی از اطلاعات ارزشمند را در حوزه‌هایی مانند امور مالی و خدمات بهداشت و درمان جمع‌آوری کرده‌اند و از این طریق می‌توانند با بانک‌ها، بیمارستان‌ها و شرکت‌های بیمه همکاری کنند.

همچنین شرکت‌های فناوری آمریکایی بی سروصدا با همدیگر همکاری کرده و امثال آمازون، اپل و گوگل داده‌های خصوصی جمع‌آوری شده از کاربران را برای پیشبرد طرح‌هایی همچون هوشمندسازی خانه‌ها به اشتراک می‌گذارند. اجرای طرح‌هایی از این دست که مستلزم استفاده از لوازم خانگی هوشمند و دستیارهای صوتی مانند گوگل هوم، الکسا و غیره است به جمع‌آوری اطلاعات خصوصی بیشتر از کاربران می‌انجامد و همین اطلاعات ارزش فراوانی خواهند داشت.

بررسی‌ها نشان می‌دهد مصرف کنندگان به استفاده از خدمات دستیارهای صوتی و به خصوص جست‌وجو و سفارش خرید صوتی علاقه بیشتری دارند و این روش می‌تواند جایگزین جست‌وجوی متنی شود. در عین حال شرکت‌هایی مانند آمازون با استفاده از دستیار صوتی الکسای خود مشتریان اروپایی را به خرید کالاهای خاصی سوق می‌دهند که یا به طور کامل وابسته به خود آنهاست یا سودآوری بیشتری دارد. به هر حال باید منتظر ماند و دید رگولاتوری‌های کشورهای اروپایی می‌توانند در نبرد با رقبای قلدر دنیای فناوری در آمریکا آنها را تا حدی به عقب برانند یا نه.