7 جبهه فناورانه در رقابت چین با آمریکا

آی‌تی‌من- دولت پکن در برنامه توسعه پنج‌ساله چهاردهم این کشور، خوداتکایی و توسعه درون‌زای علم و تکنولوژی را ستون‌های راهبردی توسعه ملی عنوان کرده است.

لی که چیانک، نخست وزیر جمهوری خلق چین، روز جمله اعلام کرد که این کشور به منظور دستیابی به پیشرفتی چشمگیر در فناوری، بین سال‌های 2021 تا 2025 هر سال به میزان 7 درصد به هزینه‌کرد در زمینه تحقیق و توسعه خواهد افزود.

غول‌های فناوری چین مانند هواوی و SMIC در پی افزایش تنش‌ها بین پکن و واشنگتن در چند سال گذشته، هدف تحریم‌های ایالات متحده آمریکا قرار گرفته‌اند. به همین دلیل نیز چین، روی توسعه توانمندی‌های داخلی در حوزه‌های راهبردی، مانند نیمه‌هادی‌ها متمرکز شده است.

دولت چین، حالا 7 فناوری را به عنوان فناوری‌های پیشرو (frontier technologies) در نظر گرفته که نه تنها در 5 سال آینده، بلکه پس از آن نیز اولویت سرمایه‌گذاری و تحقیق و توسعه در این کشور خواهند بود.

 هوش مصنوعی
چین قصد دارد روی توسعه تراشه‌های اختصاصی برای کاربردهای هوش مصنوعی و الگوریتم‌های متن باز متمرکز شود.

از سوی دیگر، یادگیری ماشین در حوزه‌هایی مانند تصمیم‌گیری نیز مورد توجه دولت پکن قرار دارد.

هوش مصنوعی یک حوزه کلیدی در شرکت‌های چینی و دولت مرکزی در سال‌های اخیر محسوب می‌شود. شرکت‌های بزرگی مانند علی‌بابا و بایدو سرمایه‌گذاری وسیعی در این فناوری انجام داده‌اند.

از سوی دیگر، بین چین و آمریکا رقابت تنگاتنگی به منظور تسلط بر فناوری هوش مصنوعی در جریان است و کارشناسانی مانند اریک‌ اشمیت، مدیرعامل سابق گوگل، معتقدند که چین، به زودی با کنار زدن آمریکا، تبدیل به ابرقدرت هوش مصنوعی جهان خواهد شد.

اطلاعات کوانتومی
اطلاعات کوانتومی (Quantum Information) شاخه‌ای از فناوری است که رایانش کوانتومی را شامل می‌شود که ایده‌ای کاملا متفاوت از کامپیوترهای رایج امروزی است و آینده بسیاری از علوم وابسته به آن است.

در فیزیک و علوم کامپیوتر، اطلاعات کوانتومی اطلاعاتی است که در حالت یک سیستم کوانتومی نگه داری می‌شود. اطلاعات کوانتومی موضوع بنیادین مطالعه در نظریه اطلاعات کوانتومی است و می‌تواند با استفاده از تکنیک‌های مهندسی ای که به عنوان پردازش اطلاعات کوانتومی شناخته می‌شود، دستکاری شود.

رایانش کوانتومی نیز حوزه دیگری است که چین و آمریکا در آن رقابت شدیدی دارند.

 مدارهای مجتمع و نیمه‌هادی‌ها
نیمه‌هادی‌ها حوزه‌ای حیاتی برای چین محسوب می‌شود که این کشور در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری گسترده‌ای روی آنها انجام داده است. اما هنوز نتوانسته در این صنعت به کشورهایی مانند آمریکا، تایوان و کره جنوبی برسد.

مشکل اصلی چین، زنجیره تامین پیچیده صنعت نیمه هادی است. شرکت تایوانی TSMC و سامسونگ کره‌جنوبی، دو تولیدکننده پیشرفته تراشه هستند؛ اما آنها هم به ابزارهای آمریکایی و اروپایی متکی‌اند.

واشنگتن، SMIC را که بزرگ‌ترین تولیدکننده تراشه چین محسوب می‌شود، در لیست سیاه صادرات قرار داده  و به این ترتیب، دست این شرکت چینی از فناوری آمریکایی کوتاه شده است. همچنین گزارش شده که آمریکا سعی دارد شرکت هلندی ASML را وادارد که از ارسال ابزارهای مهم لازم به SMIC منصرف شود.

شرکت‌هایی که بتوانند ابزارهای لازم را برای تراشه‌سازان بسازند، در چین وجود ندارند و به همین دلیل این کشور در این زمینه، به کشورهای دیگر وابسته است. این همان نقطه ضعفی است که دولت چین می‌خواهد از بین ببرد.

دولت پکن در برنامه 5 ساله خود، قصد دارد روی تحقیق و توسعه در زمینه ابزارهای طراحی مدارهای مجتمع، تجهیزات و مواد کلیدی این صنعت، سرمایه‌گذاری کند.

 علوم مغز و اعصاب
یکی از حوزه‌های تمرکز تحقیقاتی چین نیز جلوگیری از بیماری‌های مغزی است. اما در عین حال این کشور به حوزه‌هایی مانند رایانش الهام گرفته از مغز (brain-inspired computing) و فناوری هم‌جوشی مغز-کامپیوتر (brain-computer fusion technology) نیز در برنامه 5 ساله خود توجه دارد. یکی از شرکت‌های پیشرو در این زمینه، نیورالینک ایلان ماسک است. این شرکت در زمینه ساخت رابط مغز-تراشه‌ای کار می‌کند که بتواند مغز انسان را به کامپیوتر متصل کند.

 ژنومیک و فناوری زیستی
با شیوع ویروس کرونا در سال  گذشته، فناوری زیستی اهمیت دوچندانی یافته است. چین می‌گوید که قصد دارد در زمینه واکسن‌های نوآورانه و تحقیقات در زمینه امنیت زیستی سرمایه‌گذاری کند.

 پزشکی و سلامت 
تحقیقات چین روی شناخت پیشرفت سرطان، بیماری‌های قلبی-عروقی، تنفسی و متابولیک متمرکز خواهد بود.

دولت چین اعلام کرده که در زمینه فناوری‌های نوین درمانی مانند پزشکی ترمیمی (as regenerative medicine) سرمایه‌گذاری خواهد کرد. این فناوری مربوط به شیوه‌ درمانی است که موجب بازسازی و رشد مجدد سلول‌ها، بافت و اعضای آسیب دیده می‌شود.

زمینه دیگر سرمایه‌گذاری و تحقیقات در چین به فناوری‌های کلیدی در زمینه جلوگیری و درمان بیماری‌های واگیردار خواهد بود.

تحقیقات قطبی، عمق زمین و اعماق فضا
اکتشافات فضایی، مدت‌هاست که اولویت برتر چین است. دولت پکن اعلام کرده که روی تحقیقات در زمینه منشا و تکامل جهان، اکتشاف مریخ و همچنین تحقیقات قطبی و اعماق دریا متمرکز خواهد شد.