مجلس بررسی کرد: شمشیر دو لبه فروش اینترنتی دارو

آی‌تی‌من-  نشست کمیته دارو و غذا کمیسیون بهداشت و درمان مجلس به منظور بررسی نحوه توزیع دارو از طریق پلتفرم‌ها و کسب‌ و کارهای اینترنتی برگزار شد.

عبدالحسین روح الامینی نجف آبادی رییس کمیته دارو و غذای مجلس شورای اسلامی‌در این نشست با بیان اینکه انتقال و توزیع دارو توسط پلتفرم‌های دارویی موضوعی دو لبه است، گفت: با خرید و فروش کالاها به صورت اینترنتی و تجارت الکترونیک در عرصه‌های مختلف مواجهیم و عرضه و فروش اینترنتی در ادبیات داروسازی و پزشکی دنیا 30 سال است که مطرح است و علیرغم این سابقه طولانی، هنوز موضوع به لحاظ ملاحظات و قواعد حرفه‌ای و سلامت برای فرد بیمار و تبعات اخلاقی و حقوقی و حرفه‌ای کامل عملیاتی نشده است.

این نماینده ادامه داد: تا بیمار ویزیت نشود، نمی‌توان برای او نسخه پیچید و این موضوع ملاحظه علمی، فناوری، حقوقی، حرفه ای، اقتصادی و اخلاقی دارد و همچنین با بحث قاچاق، تقلب و سوءاستفاده مواجهیم و در مقام قانونگذاری و با تدوین آیین‌نامه و با اعمال یک کلمه که جایز است یا نه، به پاسخ مناسب نمی‌رسیم. در قانون تجارت الکترونیک و شرکت‌های دانش بنیان آیین‌نامه جدید تکلیف شده که آیا در حوزه سلامت و بهداشت و درمان به طور عام در حوزه دارو و به طور اخص در حوزه داروهای با نسخه که اندیکاسیون تجویز خاصی دارند، این موضوع جایز است یا خیر و حکم کلی دارد یا ندارد؟ و می‌خواهیم در این نشست ابعاد مختلف این موضوع را بررسی کنیم.

وی افزود: قانونگذار وقت محدودی به وزارت بهداشت داده که آیین‌نامه قانون دانش بنیان را تدوین کند و این موضوع در آیین‌نامه داروخانه‌ها نیز وجود دارد، و باید از لحاظ قانونی روشن شود مرزهای فناوری جدید و پلتفرم‌ها چیست؟ این مسایل دایره‌های تو در تو است که با هم همپوشانی یا تخالف دارند و این موضوع را باید در جلسات مختلف بررسی کنیم؛ از مرکز پژوهش‌های مجلس هم می‌خواهیم ابعاد مختلف موضوع عرضه دیجیتال دارو را بررسی و به ما گزارش دهد.

روح الامینی یادآور شد: موضوع فروش دارو در پلتفرم‌ها به سرعت و بدون هیچ قواعد تنظیمی‌و نظارت در حال انجام است و اگر بیمه‌ها پیشنهادی دارند باید با برگزاری نشست‌هایی با شورای عالی بیمه موضوع بررسی شود زیرا در آینده با مسایلی روبه رو خواهیم شد که با هزینه‌های شخصی از پس آن برنمی‌آییم و اگر برخی پلتفرم‌ها بخواهند کشوری شوند یا نشوند نقش بیمه‌ها و دولت در این رابطه مهم است زیرا آئین نامه آن را رها کرده است.

 باید با فروش اینترنتی با حساسیت برخورد کرد
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با تاکید بر اینکه باید با فروش آنلاین دارو با حساسیت برخورد کرد، گفت: در این نشست باید نمایندگانی از کمیسیون صنایع، اجتماعی و اقتصادی و همچنین مسوولان وزارت ارتباطات، شرکت‌های پخش و تشکل‌ها و سندیکاها حضور می‌یافتند که به علت غیبت در نشست آتی کمیته حضور خواهند یافت و همچنین مرکز پژوهش‌ها و اداره قوانین مجلس باید گزارشی را ارایه کنند؛

بهرام دارایی رییس سازمان غذا و دارو در ادامه با بیان اینکه زنجیره تامین دارو مهم است، گفت: به دنبال اصلاح زنجیره از نظر سیاستگذاری هستیم و کنترل، کیفیت، عدالت در توزیع و خدمات رسانی به مردم در حوزه دارو و تجهیزات پزشکی از اجزای زنجیره هستند و یکی از مهمترین قسمت‌های زنجیره، پخش است، البته بحث پخش دیجیتال چندین سال است مطرح شده اما مورد توجه قرار نگرفته و یکی از مشکلات موجود در بحث توزیع و عرضه و پخش، اداره کردن شرکت‌های پخش به صورت سنتی و تعدد شرکت‌هاست و مشکلاتی در زمینه ویزیتوری وجود دارد که کمبودها و مشکلات را افزایش می‌دهد.

 نباید کسی از خرید دارویی دنبال سود باشد
وی با انتقاد از اینکه سیستم اداری و بروکراسی ما مشتری مدار نیست، تصریح کرد: ویزیتور آزاد و رها است و می‌تواند با فروش سبدی اعمال سقف خرید وعرضه و توزیع را متاثر کند در این رابطه فرآیندها باید مکانیزه و شفاف شوند و همچنین ارتباط نیروی انسانی با کارشناسان کاهش یابد؛ در پخش دیجیتال داروخانه‌ها سفارش آنلاین می‌دهند و دیگر تبدیل به انبار دارو نمی‌شوند و همچنین نباید کسی از خرید دارویی دنبال سود بوده و سود باید عادلانه باشد و ما باید این مسایل را پیگیری و مدیریت کنیم، زیرا هر اندازه که دارو تامین کنیم و به آن ارز اختصاص دهیم و همچنین طرح‌هایی مانند دارویار را اجرا کنیم چنانچه این مسایل در داخل زنجیره حل نشود، رقابت‌های ناسالم باعث ایجاد مشکل خواهد شد بنابراین باید تمامی‌فعل و انفعالات زنجیره تامین و توزیع دارو شفاف و در رصد مدیران و تصمیم‌گیران و مجریان باشد و امکان مخدوش کردن داده‌ها نیز وجود نداشته باشد.

دارایی افزود: به هیچ وجه اجازه نمی‌دهیم توزیع دارو از حوزه دایره مسوول فنی و داروخانه که جوابگوی ما هستند، با هر عنوانی خارج شود و مسیر بر مدار قانون است و نباید به گونه‌ای اقدام کرد که با خرید و فروش دارو کسی سود ببرد و با فروش بالای دارو تخفیف بگیرد، بنابراین سیستم‌ها را برخط خواهیم کرد و فرآیندها و پلتفرم‌ها بر این مدار و مسیر خواهد بود و چیزی به عنوان ارایه دارو در پلتفرم نخواهیم داشت و دارو رسانی از مسیر داروخانه و درب منزل تنها مختص بیماران خاص و برای  داروهایی مشخص است.

 چیزی به عنوان بستر الکترونیکی عرضه دارو نداریم
رییس سازمان غذا و دارو یادآور شد: پلتفرم الکترونیک در حال پیشروی است و امنیت و سلامت مردم را به خطر انداخته؛ چیزی به عنوان بستر الکترونیکی عرضه دارو نداریم و توزیع درب منزل هم برای داروی پیوند عضو هموفیلی و دیالیز انجام  می‌شود زیرا خروج از منزل برای این بیماران خطرناک است. وی ادامه داد: سیستم رگولاتور و ناظر و سلامت کشور باید در محیط آرام بتواند سلامت مردم را تامین کند؛ نمی‌توان در هر جای اشتباهی که فشار وارد می‌شود آن را قانونی کنیم؛ نمی‌توان دارو را به صورت اینترنتی عرضه کرد مگر در مواردی که بیمار اجازه خروج از منزل را نداشته باشد چنین سیستم‌هایی پیوست فرهنگی ندارد، مسیر مسیر غلطی است و نباید سلامت مردم را دست پلتفرم‌ها داد البته به 200 داروخانه مجوز ایجاد صفحه اینترنتی دادیم و مشکلی در این رابطه وجود ندارد.

 فروش اینترنتی دارو نوینی است
حمیدرضا اینانلو مدیرکل داروی سازمان غذا و دارو در این نشست با بیان اینکه فروش اینترنتی دارو مساله به روز و نوینی است، گفت: در آیین‌نامه ای که دولت در بحث حوزه تولید دانش بنیان تصویب کرده، تکالیف زیادی برای وزارت بهداشت و سازمان غذا و دارو پیش بینی شده و بحثی که به ما مرتبط است را بررسی کردیم و با توجه به اینکه این موضوع نیاز روز است و در حوزه توزیع داروها و درخواست‌هایی که از پیش در مورد توزیع دیجیتال مطرح شده، ورود کرده‌ایم تا راه و مسیری باز کنیم که هم بتوانیم به درخواست‌ها پاسخ دهیم و هم مزیت نسبی و ارزش افزوده ای را برای زنجیره تامین تا عرضه فراهم کنیم.

وی ادامه داد: به این منظور شرکت‌های پخش نوین را تعریف کرده‌ایم که از ظرفیت پلتفرم‌های مجازی و دیجیتال استفاده کنند تا بتوانیم به توزیع سریع تر دارو کمک کرده و آیین‌نامه را بر این اساس اصلاح و یک نسخه از آن را برای شما ارسال کردیم؛ اجزا و ارکان آن جزء به جزء احصا شده است، البته شرکت پخش نوین از دیدگاه ما شرکتی است که در راستای برنامه هوشمندسازی، زنجیره تامین خدمات و فرآورده‌های سلامت با تمرکز بر اصل و اساسی که ما در حوزه توزیع و پخش دارو نیاز داریم، فعالیت می‌کند و بر اساس بحث سفارش گیری، ارسال سریع، پیاده سازی قوانین تجارت الکترونیک بتوانیم ناوگان چابکی را طراحی و اجرا کنیم. البته یکی از نقاط ضعف پخش سنتی دارو، بحث سرعت در پخش است و شرکت‌های پخش سراسری باید 10 انبار برای شروع به کار و 5 انبار دیگر را در مناطق دیگر معرفی کنند. که در پخش نوین این الزامات را تغییر دادیم.

اینانلو یادآور شد: در پخش سنتی شرکت‌ها از طریق ویزیتور کار سفارش گیری را انجام می‌دهند و ما سعی کردیم این مسایل را در پخش نوین پوشش دهیم که یکی از الزامات این است که شرکت نیاز به انبارهای بزرگ و سرمایه زیاد ندارد و به 6 انبار منطقه ای نیاز است و همچنین در آیین‌نامه چیزی تحت عنوان انبارک را تعریف کردیم که به معنای فضای کوچک و محدود است و در جایی که تجمع تعداد داروخانه‌ها بیشتر است، بتوان توزیع دارو را به سرعت انجام داد، البته شرکت پخش نوین به هیچ وجه اجازه داشتن ویزیتور را ندارد و صرفاً باید با طراحی پتلفرم سفارش گیری کند؛ در کشورهای پیشرفته چیزی به نام استوک دارو وجود ندارد و شرکت‌ها آنلاین هستند و سفارشات را در لحظه تامین می‌کند، در این رابطه آیین‌نامه ای تدوین شده که با تصویب و اجرای آن اجرایی خواهد شد.

 در دنیا دولت به موضوع اداره داروخانه‌ها ورود نمی‌کند
غفاری از سازمان تامین اجتماعی در این نشست یادآور شد: بخش خصوصی باید از فرصت توزیع دیجیتال دارو به بهترین نحو استفاده کند و دولت نباید به این موضوعات ورود کند، زیرا در هیچ جای دنیا نیز دولت به موضوع اداره داروخانه‌ها ورود نمی‌کند، بلکه سیاست کلان طراحی می‌کند تا منافع نظام سلامت حفظ شده، اما در جزئیات ورود نمی‌کند.

وی ادامه داد: به عنوان سازمان بیمه گر، اگر قرار باشد زمانی عرضه و توزیع دارو با پلت فرم شکل بگیرد، باید این موضوع در نظام سلامت تصویب و در شورای عالی بیمه دارای تعرفه باشد و هر چقدر در مسیر بازار دیجیتال سنگ‌اندازی و مقاومت کنیم، در نهایت به وقوع خواهد رسید.

غفاری با بیان اینکه اقتصاد دیجیتال در دنیا گسترش یافته و بیت کوین جایگزین پول شده است، افزود: ما چگونه می‌توانیم جلوی بازار دیجیتال را با توجه به شرایط فعلی بگیریم و باید دید که پلتفرم‌ها چه فرصتی به افراد می‌دهد که بهای تمام شده را کاهش، دسترسی را ارتقا، سلامت را افزایش و کارایی را بهبود بخشد اگر قرار است کسی وارد پلتفرم شود، حتما داروخانه‌ها باید تغییراتی را داشته باشند و ما به ملاحظات صنعت باور داریم.

 مرکز پژوهش‌ها چالش‌ها را بررسی می‌کند
مختاری از مرکز پژوهش‌های مجلس نیز در این نشست گفت: در حال حاضر زمان بسیار خوبی برای ورود به مساله عرضه دیجیتال دارو است، البته مرکز پژوهش‌ها ضرورت‌ها و چالش‌های این موضوع را بررسی خواهد کرد و اینکه تصور کنیم با فروش دیجیتال چالش‌های موجود مانند سبدفروشی و ویزیتوری به صورت کامل مرتفع می‌شود، این اتفاق نخواهد افتاد و حتی ممکن است چالش‌های جدیدی در فضای دیجیتال رخ دهد که باید خود را برای آن آماده کنیم.

وی ادامه داد: فروش دیجیتال در کشور وجود دارد و می‌توان چالش‌های آن را شبیه سازی و در مواقع حساس کالاهای نه چندان ضروری مانند لوازم مصرفی را عرضه کرد، از سویی چون در سیستم حاکمیتی، سیستم پایش مناسب و دقیق نداریم، راحت می‌توان سیستم دیجیتالی را دستکاری کرد، بنابراین نباید به موضوع ساده نگریست بلکه باید تهدیدها و فرصت‌های آن را مدنظر قرار داد در حال حاضر به دلیل انفعال نهادهای سیاست گذار پلتفرم‌ها وارد زمین بازی شده‌اند و قواعد آن را تعیین کرده‌اند در صورتی که این کار باید توسط نهادهای تنظیم گر و سیاست گذار انجام شود و پلتفرم‌ها در زمین مورد نظر وزارت بهداشت و با قواعد تعیین شده فعالیت کنند.

مختاری یادآور شد: باید هر چه سریع‌تر خود را برای این موضوع آماده کنیم و پیشنهاد می‌شود کمیته ای تشکیل و فرصت‌ها و تهدیدهای آن را رصد کند همچنین نباید تصدی دولتی در آن اتفاق بیفتد، بلکه سیاستگذاری دولتی باید مورد توجه قرار گیرد.

میرزازاده از معاونت توسعه وزارت بهداشت در این نشست با بیان اینکه زیرساخت نرم افزاری عرضه دیجیتال باید قابلیت همخوانی با سامانه‌هایی مانند “تی تک” را داشته باشد، گفت: در تبصره 17 بودجه موضوع به صورت مکرر آمده، البته فروش اینترنتی دارو مزایا و معایبی دارد و باید به قانون قاچاق کالا و ارز توجه کرد؛ در حالی که براساس تبصره 17 بودجه برای هرگونه فعالیت مجازی در حوزه دارو باید تعرفه تصویب شود، اما علیرغم گذشت 5 ماه از سال، هنوز هیچ تعرفه‌ای تصویب نشده، و نیاز است در مرحله نخست، سازمان غذا و دارو تعرفه‌ها را تصویب کند.

بهرام نوبخت معاون درمان خدمات درمانی نیروهای مسلح در این نشست، گفت: برداشت ما این بود که ارایه دارو به بیمار به صورت دیجیتال از طریق پلتفرم مطرح است که ظاهرا آئین نامه ای در این رابطه وجود ندارد و لازم است تدوین شود زیرا معایب و محاسنی دارد که دسترسی آسان محاسن آن بوده و باید در ملاحظات مواردی مانند سامانه‌ها، مسایل حقوقی و قانونی، اصالت دارو و عوارض آن، نظارت بر پلتفرم‌ها و مراکز ارایه دهنده و همجنین مسوولیت‌های فنی و نوع قراردادها و تعرفه را در نظر گرفت.

سیدی‌فر مشاور کمیته دارو و غذای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در ادامه این نشست یادآور شد: در مورد پخش نوین باید به گونه ای سیاست گذاری شود که شرکت‌های پخش به سمت آن حرکت کنند چرا که در حال حاضر سود شرکت‌ها در تداوم وضع موجود است و نمی‌توان موضوع فروش دارو توسط پلتفرم‌ها را به طور کلی انکار کرد؛ وقتی ما نسخه الکترونیک داریم و مردم می‌توانند پیک بفرستند و داروهایشان را بگیرند نمی‌توان گفت پلتفرم‌ها مطرح نشوند و در عمل این اتفاق خواهد افتاد بنابراین به جای انکار قانون‌گذار و نهادهای تنظیم‌گر قوانین و مقررات باید این حوزه را با در نظر گرفتن نفع و سلامت مردم تدوین کنند.

 در ناصر خسرو دیجیتال داروهای تقلبی میفروشند
وی ادامه داد: موضوع دیگر بحث ناصر خسرو دیجیتال است که بسیار مهم است که متاسفانه داروهای تقلبی و قاچاق و داروهای دولتی و سهمیه ای با قیمت چند برابر قیمت در آنجا به فروش می‌رسد در این خصوص نیز باید جرائم سنگینی در نظر گرفته شود و با پلیس فتا هماهنگ شد.

علیرضا شریفی مدیرکل بازرسی و رسیدگی به شکایات و امور حقوقی سازمان غذا و دارو در ادامه این نشست، گفت: اگر نظارت‌ها دقیق و به درستی انجام شود پخش سنتی باید خود به خود، خود را هماهنگ کند و در پروسه زمانی به تدریج تبدیل به پخش نوین  شود؛ در مورد بحث فروش دارو توسط پلتفرم از دید ما مشکل قانونی وجود دارد.

وی ادامه داد: سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری تولیت سلامت را مشخص کرده و براساس اصل 133 قانون اساسی و قانون ممنوعیت تبلیغات و معرفی محصولات و خدمات غیرمجاز و آسیب‌رسان به سلامت  کاری که پلتفرم‌ها انجام می‌دهند خلاف قانون است.

شریفی یادآور شد: اگر پلتفرم‌ها در قانون نظام‌مندی که توسط سازمان غذا و دارو یا وزارت بهداشت طراحی می‌شود فعالیت کند مشکلی وجود ندارد اما از ما تبعیت نمی‌کند و حتی از مراجع قضایی هم داروخانه‌ها را مخفی می‌کند.

کاظمی ‌از سازمان غذا و دارو نیز در این نشست، گفت: باید دید که دارویی که از داروخانه‌ها خارج می‌شود عینا به دست بیمار می‌رسد و چگونه باید آن را تشخیص داد، البته بیماران مزمن داروها را تشخیص می‌دهند اما همه مصرف کنندگان توان تشخیص داروی تجویزی را ندارند و اگر در این خصوص خطایی صورت بگیرد می‌تواند منجر به خطرات جدی برای سلامت مردم شود.