درباره وضعیت امروزِ اینترنت کشور

علی شمیرانی
1= در دوران کودکی‌ام، دیدن تلفن ثابت در خانه یکی از فامیل‌ها،بسیار لوکس بود و تماس با شماره تلفن ساعت گویا (119) کهصدای ضبط شده خانمی که ساعت رسمی کشور را اعلام می‌کرد،یک سرگرمی کودکانه بود. در آن سال‌ها مراجعه به بقالی محله یامعدود همسایگانی که تلفن ثابت داشتند، یا صف‌های طولانی پایکیوسک‌های تلفن و یافتن سکه‌های 2 و 5 و 10 ریالی کاملا رایجبود و وزارت پست و تلگراف و تلفن آن دوران، به شدت زیر فشاراخبار و انتقادات برای توسعه تلفن ثابت و کیوسک‌های عمومی ومشکل کمبود سکه‌ها و غیره بود.

2= در دوران جوانی، سر و کله گوشی‌های بی‌سیم یا همانموبایل‌ها پیدا شد و این گوشی‌ها نیز با مراسم و قیمتی خاص دراختیار عده خاصی قرار می‌گرفت و چه صف‌هایی که شب تا صبحدر ادارات پست برای ثبت‌نام سیم‌کارت و واگذاری در سال‌های بعدوجود داشت. در آن سال‌ها نیز وزارت ارتباطات که هنوز نامشپست و تلگراف و تلفن بود، به شدت زیر فشار واگذاری سیم‌کارتقرار داشت.

3= در اواخر دهه 70 و اوایل دهه 80، نام اینترنت نیز کم و بیش ازگوشه و کنار شنیده می‌شد و برخی در خانه‌هایشان، کامپیوتریداشتند که با سر و صدای خاصی به اینترنت وصل می‌شد و البتهمثل امروز کاربردهای پیچیده و گسترده نداشت.

با رسیدن به میانسالی اما دیگر خبر و فشاری از بابت تلفن ثابت وسیار روی دولت‌ها و وزارتخانه تغییر نام یافته ارتباطات و فناوریاطلاعات نبود و این رساندن اینترنت با کیفیت و با دوام بهاقصانقاط کشور بود که بیشترین فشار را تا هم‌اکنون به دنبالداشته است.

مقصود آن است که در هر دوره‌ای فشار و تقاضایی متفاوت و البتهبه حق و طبیعی در عرصه ارتباطات کشور وجود داشته و دارد.
در سال‌های قبل در کشور ما اما در سیاستی نادرست و برعکسدنیا، به جای توسعه و تمرکز اینترنت روی خطوط ثابت، نزدیک به90درصد تقاضای اینترنت روی شبکه موبایل رفت.

همزمان اما بحث تمرکز بر خدمات بومی و گردش اطلاعات اینترنتدر داخل کشور نیز در دستور کار قرار گرفت و آنطور که در سند افق۱۴۰۴ که در شورای عالی فضای مجازی تدوین شده، آمده است: نسبت پهنای باند داخلی خدمات پایه فضای مجازی به پهنای باندخارجی باید ۷۰ به ۳۰ درصد باشد.

فارغ از ورود به بحث امکان و عدم امکان تحقق این هدف‌گذاری، اماماجرا اینجاست که مجوز افزایش پهنای باند اینترنت، اکنون دستاین شوراست. کمااینکه در جریان اختلال اینترنت و انتقاداتپیرامون آن در مهرماه سال 1400، مدیر یکی از اپراتورهای ثابتاعلام کرد، «ظرفیت پهنای باند باید افزایش یابد که این مجوز بایداز سمت شورای عالی فضای مجازی صادر شود و چنین اتفاقی تاامروز رخ نداده است.»

سوم اسفندماه همان سال بود که زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوریاطلاعات به جزییات جلسه شورای عالی فضای مجازی در آن مقطعپرداخت و از پیشنهاد دولت برای افزایش پهنای باند در جلسهشورا خبر داد.
موضوعی که در همان ایام با اخبار ضد و نقیض مبنی بر عدمموافقت با این تقاضا همراه شد.

مخلص کلام اینکه بعد از توسعه تلفن ثابت و همراه در ایران، امروز مساله اینترنت اما با چند پیچیدگی بزرگ مواجه است. نخست،بازگرداندن اینترنت از ریل شبکه سیار (که ظاهرا بیش از 2 برابرحد مجاز زیر فشار است) به شبکه ثابت؛ دوم مشکلات عدم توسعهبه علت حساسیت‌ها و فشارها برای افزایش نرخ اینترنت؛ و سومنیز، فشارها برای گردش 70درصدی پهنای باند در داخل کشور.

معمایی پرچالش و سخت که با توجه به چندگانگی پیرامون آن،نمی‌دانم که رفع آن به دوران پیری و حیات نگارنده می‌رسد یا نسلبعدی کاربران و مدیران وزارت ارتباطات، از این دوران به عنوان یکخاطره یاد خواهند کرد و احتمالا در آن زمان هم درگیر معضلجدیدی هستند!