چرا در اجرای نسخه الکترونیکی ۱۶ سال تعلل شد؟

آی‌تی‌من- یکسان نبودن استانداردها و کدینگ بیمه‌ها، امنیت سامانه‌ها و همراهی جامعه پزشکی با طرح نسخه الکترونیکی از جمله مباحثی است که در زمینه اجرای طرح نسخه الکترونیکی مطرح می‌شود. مباحثی که در نشست «نسخه الکترونیکی، چالش‌ها و راهکارها» باهمکاری خانه اندیشه ورزان  و اندیشکده حنان برگزار شد.

اکنون ۳۸ سامانه و پلتفرم در سازمان بیمه سلامت و ۴۸ سامانه در سازمان تامین اجتماعی در زمینه نسخه الکترونیکی در حال فعالیت هستند.مباحثی مانند تنظیم‌گیری و تولیت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در حوزه سلامت الکترونیکی نیز در این نشست مورد بحث قرار گرفت. اکنون ۳۸ سامانه و پلتفرم در سازمان بیمه سلامت و ۴۸ سامانه در سازمان تامین اجتماعی در زمینه نسخه الکترونیکی در حال فعالیت هستند.

 بیمه سلامت سامانه خدمات شهروندی دارد
«بهمن برزگر» مجری طرح نسخه الکترونیکی در سازمان بیمه سلامت در این نشست گفت: سامانه خدمات غیرحضوری یا شهروندی به آدرس www.bimehsalamatiranian.ir برای خدمات شهروندی از طرف سازمان بیمه سلامت راه‌اندازی شده که افراد با وارد کردن کد ملی و تلفن همراه و دریافت رمز به صورت پیامکی می‌توانند وارد این سامانه شوند. همه خدمات بیمار که در سامانه الکترونیکی ثبت می‌شود، در این سامانه برای بیمار قابل رویت است. اگر بیمار به پزشک مراجعه کرده و پزشک بخواهد سابقه بیمار را ببیند، یک گزینه را زده و پیامکی برای بیمار ارسال می‌شود و با در اختیار قرار دادن پیامک، پزشک می‌تواند سابقه بیمار را مشاهده کند.

نسخه الکترونیکی، پرونده الکترونیکی سلامت و مرکز تبادل اطلاعات اهمیت دارد. باید بپذیریم در نظام سلامت، حداقل ۱۵ سال وارونه عمل کردیم.برزگر افزود: بیمه‌ها بخشی از پرونده الکترونیکی سلامت را که مربوط به خدمات سرپایی می‌شود، برای کسانی که مراجعه کرده و خدمات ثبت شدند، برای بیمه‌شده نشان می‌دهند. همین حد که وجود دارد، از ۱۵ سال ادعای پرونده الکترونیکی سلامت جلوتر است.

مجری طرح نسخه الکترونیکی در سازمان بیمه سلامت اظهار کرد: نسخه الکترونیکی، پرونده الکترونیکی سلامت و مرکز تبادل اطلاعات اهمیت دارد. باید بپذیریم که در نظام سلامت، حداقل ۱۵ سال وارونه عمل کردیم. بیمه‌ها بر اساس نیاز به موضوع نسخه الکترونیکی وارد شدند. وقتی درباره نسخه الکترونیکی صحبت می‌کنیم، نیاز متاخر است. مرکز تبادل اطلاعات، یک نیاز فنی است. در سال‌های گذشته، متولی دفترچه کاغذی بیمه‌ها بودند، بنابراین متولی نسخه الکترونیکی هم بیمه‌ها هستند.

وی ادامه داد: کدینگ که از طرف نهاد متولی منتشر شد، به درد بیمه‌ها نخورد و بیمه‌ها مجبور شدند کدینگ تولید کنند، زیرا این استانداردها پاسخ نیازهای بیمه‌ها را نداده بود.

«مهدی یوسف‌زاده» مدیر طرح ملی سلامت الکترونیکی شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور در این نشست گفت: باید به این توجه کنیم که بعد از ۱۶ سال با چه پروژه‌ای مواجه هستیم و اجزای کلان پروژه نسخه الکترونیکی چیست. وزارت بهداشت تا پیش از سال ۱۳۹۷ پروژه پرونده الکترونیکی را حداقل سه بار افتتاح کرد. برخی می‌گویند چرا نسخه الکترونیکی شتاب‌زده اجرا شده است؛ آن هم در حالی که پرونده الکترونیکی سلامت در سال ۱۳۹۷ به صورت رسمی افتتاح شد. ایجاد پرونده الکترونیکی سلامت و نسخه الکترونیکی به معنی ایجاد یک اتوماسیون داخلی برای وزارت بهداشت نیست.

این استاد دانشکده مخابرات وزارت ارتباطات ادامه داد: مردم استقبال نشان داده و استارتاپ‌ها نزدیک به دو سال است که در این زمینه فعالیت می‌کنند. کسی از این بدش نمی‌آید که در صف تمدید اعتبار دفترچه کاغذی بیمه نماند. این طور نیست که مردم آماده پذیرش بستر الکترونیکی نباشند. حتی برخی کرونا را بهانه می‌آورند. در حالی‌که کرونا یکی از اتفاقاتی است که منجر به راه‌اندازی بستر الکترونیکی در حوزه سلامت شد.

موضوع امضای الکترونیکی در زمینه نسخه الکترونیکی مطرح است که وزارت بهداشت اجرای این کار را به سازمان نظام پزشکی سپرد. چرا تاکنون اجرا نشده است؟یوسف‌زاده افزود: کدینگ خدمات یکی از وظایف وزارت بهداشت بوده که در سال‌های جاری این کار را با تاخیر انجام داد. موضوع امضای الکترونیکی در زمینه نسخه الکترونیکی مطرح است که وزارت بهداشت اجرای این کار را به سازمان نظام پزشکی سپرد. چرا تاکنون اجرا نشده است؟ وزارت بهداشت همواره امید داشت که این طرح را به تاخیر بیندازد. موضوع دیگر، بحث امنیت است. به نظر می‌رسد بحث امنیت و جان بیمار، تنها مواردی است که همواره می‌توان گفت و نتیجه گرفت. اگر این پروژه در ۱۶ سال اخیر نتیجه نگرفت، به دلیل همین دو کلمه بود. مدیر طرح ملی سلامت الکترونیکی شورای اجرایی فناوری اطلاعات کشور گفت: پرونده الکترونیکی سلامت تنها موضوعی است که به طور مستقیم به وزارت بهداشت مربوط است. زیرا همه اجزا باید اطلاعاتشان در یک جا به عنوان پرونده الکترونیکی سلامت تجمیع شود. سامانه «سپاس» تا امروز ایجاد نشده است.

وی درباره موضوع اخیر و انتشار اطلاعات «بهرام عین‌اللهی» وزیر بهداشت در فضای مجازی توسط یکی از پزشکان بیان کرد: کد ملی وزیر بهداشت از کجا لو رفته است؟ از سامانه واکسیناسیون وزارت بهداشت. حالا آیا این مشکل امنیتی نیست؟ پزشکی که به عنوان معتمد به سیستم دسترسی داشته، اطلاعات را از سامانه برداشته و منتشر کرده است. یوسف‌زاده  اظهار کرد: کارمندان بانک به اطلاعات بانکی افراد دسترسی دارند، حالا اگر مبلغ حساب بانکی افراد را در فضای مجازی منتشر کنند، به معنی رخداد امنیتی است؟

 چالش امنیت در نسخه الکترونیکی
«محبوبه گلستانی» نماینده سازمان نظام پزشکی در این نشست گفت: پزشکان در این مدت به دلیل پیدا نکردن قلم دارو یا خدمات خاصی که می‌خواستند ثبت کنند، دچار مشکل شدند. مساله مهمی که در سطح کلان باید به آن توجه شود، موضوع امنیت است. پزشکی که فراموش کرد از سامانه خارج شود و همکار بعدی آمده و در سامانه نسخه نوشته است، مسئولیت آن با چه کسی است؟ ممکن است نام کاربری و رمز عبور پزشک در اختیار شخصی قرار گرفته و آن شخص سوء استفاده کند.

وی ادامه داد: در یکی از گروه‌ها دیدم که همکار ما نوشته که نسخه ننوشته اما از بیمه برای او پیامک رفته که نسخه نوشته؛ این مسائل جدید است و همچنان مشکلات قدیمی نیز ادامه دارد.

گلستانی درباره انتشار اطلاعات وزیر بهداشت توسط یکی از پزشکان در فضای مجازی نیز اظهار کرد: با توجه به اهمیت و جایگاه کد ملی، دسترسی به کد ملی افراد مساله مهمی است. حالا اگر موضوع الکترونیکی را کنار بگذاریم، آیا در زمان دفترچه کاغذی کسی حاضر بود کد ملی و تاریخ تولد را در اختیار کسی بگذارد؟

بیش از ۱۰ سال است که سلامت الکترونیکی در جهان نهادینه شده است. سلامت الکترونیکی و فناوری اطلاعات، دانش کشور ما نیست اما می‌تواند فاصله ما را با کشورهای توسعه‌یافته کم کند. در زمینه استانداردهای فناوری اطلاعات، دچار غفلت هستیم.کدینگ سامانه‌ها یکسان نیست

«افشین نیاکان» عضو کمیسیون سلامت سازمان نظام صنفی یارانه‌ای در این نشست گفت: مشکل ما کاملا زیرساختی است. استانداردها بین همه نهادها باید یکی باشد. در حال حاضر کدینگ بیمه‌ها با یکدیگر متفاوت است و حتی با کدینگ وزارت بهداشت هم تفاوت دارد و هرکدام دلایل خودشان را دارند. شرکت‌ها به این دلیل که می‌خواهند با بیمه‌های مختلف کار کنند، باید با یک کدینگ متفاوت کار کنند. در این میان کدینگ وزارت بهداشت هم به درد نمی‌خورد. بنابراین شالوده کار که کدینگ است، تفاوت دارد.

وی بیان کرد: بیش از ۱۰ سال است که سلامت الکترونیکی در جهان نهادینه شده است.

«بتول مهرشاد» مشاور فنی مدیر پروژه نسخه الکترونیکی در سازمان تامین اجتماعی نیز در این نشست اظهار کرد: سلامت الکترونیکی و فناوری اطلاعات، دانش کشور ما نیست اما می‌تواند فاصله ما را با کشورهای توسعه‌یافته کم کند. در زمینه استانداردهای فناوری اطلاعات، دچار غفلت هستیم.

«شاهین طبری» مدیر سامانه مداریو نیز در این نشست گفت: ذات کار پزشک، وقت فروختن است و وقتی دست‌اندازی در کار او ایجاد می‌شود، باید منافع آن هم دیده شود. تعداد قابل توجهی از پزشکان تفاوت نوشتن یا ننوشتن نسخه الکترونیکی را نمی‌دانند. پیش از این، پزشک یک خودکار بر می‌داشت و روی کاغذ نسخه می‌نوشت اما در حال حاضر باید کامپیوتر و اینترنت و غیره را داشته باشد. بنابراین باید هزینه این زمان پرداخت شود.
متاسفانه در کشور ما تا زمانی که فشار نباشد، کار انجام نمی‌شود. با وجود مشکلاتی که داریم، همه تیم ما در حال کار هستند تا طرح نسخه الکترونیکی اجرا شود. در دوران گذاریم و باید تحمل کنیم.

 تا زمانی که فشار نباشد، کار انجام نمی‌شود
«حسین قناعتی» رئیس دانشگاه علوم پزشکی تهران نیز در این نشست گفت: متاسفانه در کشور ما تا زمانی که فشار نباشد، کار انجام نمی‌شود. با وجود مشکلاتی که داریم، همه تیم ما در حال کار هستند تا طرح نسخه الکترونیکی اجرا شود. در دوران گذاریم و باید تحمل کنیم.

وی ادامه داد: در نظام‌های دولتی از لحاظ مدیریتی نسبت به بخش خصوصی، بزرگترند و انسجام مدیریتی بهتری هم ندارند. هر ۴ سال یک بار، رئیسان دانشگاه‌ها و بیمارستان‌ها تغییر می‌کنند و با تجربه جدید مواجه می‌شویم.قناعتی گفت: دولت باید نقش تنظیم‌گری و تولیت داشته و کار برون‌سپاری شود. هرچند برون‌سپاری مشکلاتی مانند رانت و غیره به همراه دارد. موضوع کرونا باعث جهش در اجرای طرح نسخه الکترونیکی شد.