برگزاری کارگاه‌های ISA در مرکز تحقیقات فناپ

 
آی‌تی‌من- ‌مرکز مطالعات و تحقیقات فناپ با همکاری انجمن جهانی اتوماسیون و دانشکده مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی شریف اقدام به برگزاری این کارگاه تخصصی کرده است. انجمن جهانی اتوماسیون (International Society of Automation) یا به اختصار ISA، نهاد تدوین‌کننده استاندارد‌های جهانی در حوزه اتوماسیون صنعتی است.
 
این کارگاه تخصصی شامل آموزش اصول بنیادی سیستم­‌های یکپارچه و مبانی سیستم‌های تولید، پیکره دانش استاندارد ANSI/SA-95، و مفاهیم کاربردی در سیستم‌های تولید است که برای اولین بار در ایران برگزار می‌شود.

مخاطبان این کارگاه آموزشی، تحلیلگران سیستم‌های تولید، متخصصان شرکت‌های فعال در حوزه سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمان، مدیران پروژه و متخصصان سازمان‌های بهره‌بردار از سیستم‌های برنامه‌ریزی منابع سازمان و همچنین دانشجویان و فارغ‌التحصیلان رشته‌های مهندسی مرتبط هستند.
 
همچنین در پایان این کارگاه به شرکت‌کنندگانی که کارگاه را با موفقیت پشت سر بگذارند، گواهینامه دوزبانه دانشگاه صنعتی شریف و همچنین گواهینامه ISA France  داده می‌شود.
 
مهراب نصرت‌بخش، طراح و مسوول برگزاری کارگاه‌های آموزشی استانداردهای ISA در ایران، هدف از برگزاری این دوره را آموزش عملی کارکردهای MES و تبادل اطلاعات آن با ماژول‌های دیگر ERP طبق استاندارد‌های جهانی برای سازمان­‌های ارائه ­دهنده و بهره­ بردار ERP عنوان کرد و گفت: عدم وجود مبنای مشخص برای تفکیک مرز میان سطوح ERP، MES و PCS برای سازمان‌هایی که System Provider  یا System Client هستند مشکلات زیادی در پروژه‌­ها ایجاد می‌­کند و با توجه به اینکه این حوزه یعنی ERP/MES موضوعی نو در ایران است، در مرکز تحقیقات فناپ تصمیم به برگزاری کارگاه‌های ISA گرفتیم.
 
در یک کلام هدف از برگزاری این کارگاه تخصصی، ‌علاوه بر آشنایی دست­‌اندرکاران این صنعت با حوزه جدید ERP/MES، آموزش کارکردهای  MES و یکپارچگی آن با ماژول‌های دیگر ERP است.
 
به گفته نصرت‌بخش، بسیاری از پروژه‌های ERP در کشور با صرف هزینه و زمان زیاد شکست خوردند. نصرت‌بخش معتقد است یکی از دلایل این شکست‌ها آن است که کارفرما آن­طور که باید بر نیازمندی­‌های سازمان خود از ERP آگاه نیست و نمی‌داند دقیقاً از پروژه چه می‌خواهد. همچنین فرآیندگرا نبودن سازمان­‌ها و مقاومت شرکت‌ها برای تغییر ساختار از دیگر دلایل شکست پروژه‌هایERP  در ایران هستند.

او افزود: شرکت در این کارگاه به متخصصان سازمان‌های بزرگ که بهره‌­بردار از ERP یا در حال پیاده­سازی پروژه‌های ERP هستند، یا در آینده‌ای نزدیک چنین پروژه­ای را اجرا خواهند کرد، کمک می‌کند تا کارکرد‌های MES شامل زمان‌بندی تجهیزات، کنترل عملیات تولید و شناسایی مغایرت­‌های عملیاتی با مقادیر طراحی، مهندسی و برنامه­‌ریزی، و همچنین یکپارچگی MES با ماژول­‌های برنامه‌­ریزی تولید و لجستیک در ERP را به خوبی شناخته و در پروژه­‌ها به کار گیرند.
 
آن­طور که نصرت‌بخش توضیح داد، در این دوره شش‌روزه، پیش از آنکه به پیکره دانش استاندارد ISA پرداخته شود، اصول و مفاهیم بنیادی ERP و سیستم تولید در دو روز توضیح داده می‌شود تا شرکت‌کنندگان بتوانند به خوبی از مباحث مطرح‌شده در استاندارد‌ها بهره‌مند شوند.
 
به گفته نصرت‌بخش، بر اساس تعریف ISA در اتوماسیون صنعتی پنج سطح وجود دارد که با توجه به کارکرد‌ها و مدل‌های داده مربوط به هر سطح، چندین استاندارد توسط ISA منتشر شده، که در گام اول سه استاندارد ISA در ایران پوشش داده می‌­شود.
 
ANSI/ISA-95
طبق گفته نصرت‌بخش، در یک سیستم راهکار سازمانی، یکپارچگی سیستم‌های لجستیک (سطح ۴) با عملیات تولید (سطح ۳) مساله‌ای اساسی است که در قالب استاندارد ANSI/ISA-95  شامل کارکرد‌ها و مدل‌های داده سیستم اجرای تولید (MES) و همچنین تبادل اطلاعات سیستمی میان MES و دیگر ماژول‌های ERP ارائه می‌شود.
 
او افزود: در یک سیستم برنامه‌ریزی منابع سازمانی یکپارچه (ERP)، ماژول مدیریت تولید و به طور ویژه سیستم اجرای تولید (MES) از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است و می‌توان گفت صحت عملکرد دیگر ماژول‌های ERP تا حد زیادی به آن وابسته است. با توجه به کارکرد‌های MES از نظر کنترل اطلاعات عملیات تولید شامل مواد اولیه مصرفی، پارامتر‌های عملیاتی، پارامتر‌های فرآیند، ظرفیت ماشین‌آلات تولید و محصولات تولیدی، پیاده‌سازی اصولی MES و تبادل اطلاعات آن با دیگر ماژول‌های ERP بر اساس استاندارد‌های جهانی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. به همین جهت می‌توان انطباق کارکرد‌های MES  و تبادل اطلاعات مربوط به آن با استاندارد ISA-95  را یک مزیت رقابتی به حساب آورد.
 
ANSI/ISA-88
نصرت‌بخش یکی دیگر از استانداردهای مهم ISA را ANSI/ISA-88 عنوان کرد و افزود: با در نظر گفتن اهمیت تبادل اطلاعات میان سیستم اجرای تولید (MES) و سیستم کنترل فرآیند (PCS) یا لایه سوم و لایه دوم اتوماسیون صنعتی با ماژول‌­های سطح ERP، انطباق با کارکرد‌ها و ساختار‌های داده استاندارد ISA-88 در تعریف مدل فیزیکی تجهیزات کنترل و تبادلات داده مورد نیاز برای نواحی فیزیکی که درگیر کنترل Batch تولید هستند، مساله‌ مهمی است.
 
او ادامه داد: در یک راهکار سازمانی همچنین مطابقت مدل عملکردی پنج الگوی کنترل شامل مدیریت دستور‌العمل، زمان‌بندی ماشین‌آلات، کنترل توالی عملیات، کنترل نظارتی و سیستم‌های به هم پیوسته ایمنی، امری ضروری است. هدف استاندارد ISA-88 ارائه فلسفه طراحی برای تعریف تجهیزات و رویه‌ها، معرفی روش‌های مناسب به منظور طراحی و تعیین ویژگی‌های سیستم‌های کنترل Batch تولید و همچنین تعیین استاندارد معماری سیستم‌های کنترل فرآیند در تعریف مدل فیزیکی و مدل عملکردی است، به طوری که در کنترل فرآیند صنایع مفید و مؤثر باشد.
 
ANSI/ISA-99
طراح و مسوول برگزاری کارگاه­های آموزشی استانداردهای ISA در ایران با اشاره به اینکه بر اساس اهمیت امنیت الکترونیکی سیستم‌های کنترل و اتوماسیون صنعتی و همچنین حساسیت اطلاعات سیستم‌های کنترل فرآیند تولید، پیاده‌سازی سیستم‌های کنترل و اتوماسیون صنعتی ایمن مساله‌ای حیاتی است، گفت: به منظور بهبود قابلیت اطمینان، تمامیت و قابلیت دسترسی کنترل فرآیند تولید و کمک به شناسایی و اصلاح نقاط آسیب‌پذیر و در نتیجه کاهش ریسک درز کردن اطلاعات محرمانه یا تنزل و خطای سیستم‌های کنترل، مطابقت یک راهکار سازمانی در موضوع تبادل داده میان پنج سطح اتوماسیون با کارکرد‌ها و نیازمندی‌های استاندارد ANSI/SA-99 مساله‌ای ضروری است. در این مقوله باید سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مانند SCADA، PLC، DCS، شبکه حسگر‌های الکترونیک و سیستم‌های نظارت و تشخیص و همچنین رابط‌های کاربری داخلی، انسانی و شبکه‌ای یا ماشینی مرتبط که به منظور ایجاد کنترل، ایمنی و عملکرد عملیات‌های تولید در فرآيند‌های پیوسته، دسته‌ای و گسسته استفاده می‌شوند، در نظر گرفته شود.