عضو کمیسیون نرم‌افزارهای پورتال و اتوماسیون اداری سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران تشریح کرد:
10 چالش بزرگ شرکت‌های نرم‌افزاری
فخری زارع / مولف
تاریخ انتشار
سه شنبه ۸ تير ۱۴۰۰ ساعت ۱۳:۰۸
به گفته کارشناسان صنعت نرم‌افزار؛ سالهاست تشکلهای مردم نهاد خصوصی مشکلات شرکت‌های نرم‌افزاری را به مسوولان دولتی گوشزد می‌کنند، اما تاکنون هیچگونه توجهی به آن نشده است.
علی کاظمی، مدیر عامل شرکت سیگما و عضو کمیسیون نرم‌افزارهای پورتال و اتوماسیون اداری و عضو کمیسیون استاندارد و مقررات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در گفتوگو با فناوران ضمن بررسی مشکلات پیش روی شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار 10 چالش عمده و بزرگ شرکت‌های تولید کننده نرم‌افزار که سالهاست گریبانگیر این صنعت شده است را تشریح کرد.
چالش اول؛ وجود شرکت‌های نوظهور و کوچک
کاظمی در این گفتوگو یکی از مهمترین مشکلات شرکت‌های بزرگ تولیدکننده نرم‌افزار را وجود شرکت‌های کوچک عنوان کرد و گفت: نرم‌افزار محصولی است که هم از سوی تولیدکننده و هم مصرف کننده نیازمند تعهد طولانی مدت است. این شرکت‌ها به دلیل اینکه ساختارهای کافی در آنها شکل نگرفته است و جایگاه لازم را در بازار پیدا نکرده‌اند در بسیاری موارد با چالش ورشکستگی یا کاهش کیفیت محصولات و خدمات مواجه هستند. اما با توجه به قیمت ارزانی که دارند مورد استقبال برخی سازمانهای دولتی و خصوصی قرار میگیرند. در حالیکه شرکت تولیدکننده تیم کافی برای توسعه و پشتیبانی محصول ندارد و این امر به مرور زمان به اعتبار شرکت‌های نرم‌افزاری لطمه وارد می‌کند.
چالش دوم؛ فارسی سازی نرم‌افزارهای اپن سورس
کاظمی همچنین بکارگیری و استفاده از نرم‌افزارهای اپن سورس و یا نرم‌افزارهای قفل شکسته خارجی توسط برخی شرکت‌های نرم‌افزاری را مشکل دیگر تولیدکنندگان نرم‌افزار داخلی دانست و افزود: شرکت‌های تولیدکنندگان نرم‌افزار دارای تیم تحقیق و توسعه، تیم تحلیل گر، تیم تست، تیم طراح و غیره هستند که هر کدام هزینه‌های مختص خود را دارند. در حالیکه برخی از فعالان بازار نرم‌افزارهای اپن سورس یا تجاری قفل شکسته را فارسی کرده و در اختیار مشتریان قرار می‌دهند.
وی با بیان اینکه تولیدکنندگان نرم‌افزار نیز مانند تولیدکنندگان سایر صنایع مجبورند با کالای وارداتی که همان نرم‌افزارهای آماده اوپن سورس یا نرم‌افزارهای قفل شکسته خارجی هستند رقابت کنند، گفت: تولید نرم‌افزار یک کار فوق العاده تخصصی و پر از جزییات مهم است. با هزینه‌های فعلی کشور در سال 1400 کسی نمیتواند با چند صد میلیون تومان پول وارد این بیزنس شود. این کار نیاز به سرمایهگذاری بالا دارد. نیاز به بازار بین المللی دارد که ما آن را نداریم. بنابراین شرکت‌های کوچک برای اینکه هزینهها را کاهش دهند به سمت فریمورک نویسی و Generic کار کردن نمی‌روند که این خودش انعطاف پذیری و کیفیت کار را پایین میآورد.
چالش سوم؛ مجوزهای متعدد تولید
مدیرعامل شرکت نرم‌افزاری سیگما یکی دیگر از چالش‌های پیش روی شرکت‌های نرم‌افزاری را وجود مجوزهای متعدد تولید عنوان کرد و گفت: آنقدر تعداد مجوزهای تولید نرم‌افزار زیاد است که شرکت‌ها مجبورند یک نفر نیرو فقط برای ثبت نام در سامانهها و اخذ مجوز استخدام کنند. در واقع به اسم "دولت الکترونیکی" است؛ اما برای شرکت‌ها "بدبختی الکترونیکی" است.
وی افزود: این مجوزها عبارتند از، سامانه مجوز انفورماتیک، مجوز افتا، سامانه مجوز دانش بنیان، مجوز بهره‌برداری وزارت صنعت، سامانه گواهی سلامت نرم‌افزارهای اداری، سامانه ثبت نرم‌افزار، سامانه گواهی پدافند غیر عامل و غیره که شرکت‌های نرم‌افزاری درگیر آنها هستند.
وی اضافه کرد: جالب اینجاست که شرکتهایی که نرم‌افزارهای خارجی را فارسی می‌کنند و می‌فروشند، گواهی افتا برای نرم‌افزارهای اوپن‌سورس یا خارجی قفل شکسته و غیره را نمیخواهند. اما شرکت‌های تولیدکننده مجبورند تمامی این گواهی‌ها را دریافت کنند.
چالش چهارم؛ فقدان سیستم رتبه بندی نرم‌افزارها
عضو کمیسیون نرم‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‌ای تهران در ادامه بحث بررسی چالش‌ها و مشکلات شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار گفت: مساله بسیار مهم دیگر در حوزه تولید نرم‌افزار بحث رتبهبندی نرم افزارها است. در دنیا شرکت‌های بسیاری مانند گارتنر نرم‌افزارها را رتبه بندی می‌کنند. اما در ایران علی رغم اینکه 150 نرم‌افزار مالی و بالغ بر 200 نرم‌افزار پورتال و سایت ساز داریم، این نرم‌افزارها هیچ رتبه بندی نمیشوند که این امر باعث می‌شود بازار شرکت‌های تخصصی از بین برود.
چالش پنجم؛ تامین نیروی انسانی متخصص
کاظمی همچنین در ادامه با بیان اینکه از زمانی که نرخ دلار نوسان پیدا کرده و افزایش یافته است بسیاری از نیروهای متخصص مهاجرت کردهاند افزود: در حال حاضر تامین نیروی انسانی متخصص یکی از چالش‌های مهم شرکت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات است و هرچه میگذرد این مشکل بدتر
می‌شود.
وی با تاکید بر اینکه بحث مهاجرت نیروهای متخصص و نخبگان جدی است و دولتمردان باید حتما برای آن چارهای اتخاذ کنند، گفت: متاسفانه کمبود نیروی متخصص یکی از چالش‌های عمده شرکت‌های فاوا است. ضعف نظام آموزشی در دانشگاه‌ها و اینکه محتوی آموزشی اکثر دروس دانشگاهی کاربردی و عملی نبوده و صرفا تئوری است و در بازار کار کاربردی ندارد را می‌توان یکی از عوامل ضعف متخصصین ایرانی نام برد.
چالش ششم؛ عدم تامین بودجه شرکت‌های دولتی
وی تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که شرکت‌های نرم‌افزاری طی چند سال اخیر با آن مواجه شدهاند، عدم تامین بودجه کافی برای خرید محصولات نرم‌افزاری است. در حال حاضر بسیاری از سازمانها بودجه لازم و کافی را برای خرید محصولات نرم‌افزاری ندارند. تاجایی که حتی شرکت‌های نرم‌افزاری نمیتوانند مطالبات قبلی خود را وصول کنند.
چالش هفتم؛ لازم الاجرا نبودن تعرفه‌های نصر
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای(نصر) پس از چند سال کار بی وقفه، تعرفه خدمات و نمونه قرارداد فروش نرم‌افزارها ( تیپ قرادادهای فروش) را تدوین کرده که بسیار عادلانه بوده و موجب ساماندهی این بازارمیشود. اما متاسفانه هنوز به تصویب سازمان برنامه و برنامه نرسیده است. در صورتی که باید تاکنون این تعرفهها به عنوان نرخ رسمی اعلام میشد تا از این طریق حجم شکایات کارفرمایان و مشتریان محصولات نرم‌افزاری کم شود.
کاظمی در این خصوص گفت: متاسفانه با وجود تلاشی که برای تعیین تعرفهها در سازمان نظام صنفی رایانه‌ای می‌شود، اما تعرفهها به تصویب نمیرسد و لازم الاجرا نیست. از طرفی دولت نیز پیش‌نویس تیپ‌ها ی قرارداد نرم‌افزار تعیین کرده که با سازمان یکسان نیست.
چالش هشتم؛ سرطان بیمه ، شهرداری و مالیات
مدیر عامل شرکت سیگما از مشکل بیمه، مالیات و شهرداری به عنوان سرطانی نام برد که شرکت‌های نرم‌افزاری را تحت فشار قرار داده است. طبق قانون و مقررات بازرسان بیمه فقط می‌تواند فعالیت شرکت‌ها تا یک سال قبل را حسابرسی کنند، ولی متاسفانه رویکرد سازمان بیمه و تامین اجتماعی تنها کسب درآمد است و بیمه 10 سال قبل شرکت‌ها را نیز حسابرسی می‌کنند.
وی افزود: در عین حال شرکت‌های نرمافزری که پروانه بهره برداری دارند، طبق قانون از مالیات معاف هستند. اما متاسفانه در بسیاری از موارد معافیت مالیاتی آنها درنظر گرفته نمی‌شود و اغلب درگیر این هستند که ثابت کنند از مالیات معافاند.
وی در خصوص مشکل شهرداری گفت: شرکت‌های نرم‌افزاری دانش بنیان محسوب می‌شوند و طبق قانون میتوانند در واحدهای مسکونی مستقر شوند. اما اغلب شرکت‌های فعال در واحدهای مسکونی پلمپ می‌شوند و میگویند شرکت باید حتما مالک باشد و نمیتواند ملک را اجاره کند.
چالش نهم؛ وجود مافیا در صنعت نرم‌افزار
کاظمی در ادامه با اشاره به وجود مافیا در صنعت نرم‌افزار گفت: متاسفانه یکسری شرکت نرم‌افزاری در کشور مانند شرکت‌های وابسته به بانک‌ها و شرکت‌های شبه‌دولتی و وابسته به نهادهای دولتی هستند که اکثر پروژه‌های خوب و بزرگ نرم‌افزاری به آنها داده می‌شود.
وی افزود: این شرکت‌ها دارای رانت های قوی بوده و اکثر سازمانهای دولتی با آنها کار می‌کنند. هرچند سامانه ستاد تا حدودی در این زمینه شفافسازی کرده است اما موضوع مهم این است که پیمانکاران پروژه‌های نرم‌افزاری عمدتا تغییر نمیکنند.
وی تصریح کرد: در حال حاضر مشکلات اجرایی بسیاری بر سر راه حضور شرکت‌های نرم‌افزاری جهت شرکت در مناقصات بین‌المللی وجود دارد که بخشی از آن به دولت و بخش دیگری از آن به خود شرکت‌های نرم‌افزاری برمی‌گردد. این مشکلات عبارتند از نبود امکان صدور آسان ضمانت نامه‌های مختلف ارزی نظیر شرکت در مناقصه، پیش پرداخت و حسن انجام کار برای شرکت‌های نرم‌افزاری، عدم حمایت مناسب بانک‌ها، مشکلات شرکت‌های نرم‌افزاری، عدم شناسایی حقوق مولفین وقانون کپی رایت.
چالش دهم؛ تعدد متولیان صنعت نرم‌افزار
صنعت نرم‌افزار در کشورمان دارای متولیان بسیاری که شرکت‌های نرم‌افزاری برای فعالیت باید عضو آنها باشند. سازمان نظام صنفی رایانه ای، کمیسیون ict اتاق بازرگانی، انجمن شرکت‌های نرم‌افزاری (آشنا) اتحادیه صادرکنندگان نرم‌افزار، اتحادیه کسب و کارهای مجازی و به تازگی اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران نیز به آن اضافه شده است. در اکثر مواقع بین این تشکل های مردم نهاد موازی کاری وجود دارد. مدیرعامل شرکت سیگما در این رابطه گفت: به غیر از سازمانهای دولتی شرکت‌های نرم‌افزاری از تشکلهای خصوصی مردم نهاد نیز باید مجوز فعالیت داشته باشند. هرچند هدف اصلی تشکیل این نهادهای مردم نهاد رسیدگی به مشکلات صنف است، اما متاسفانه قدرت چانه زنی بالایی ندارند و هیات مدیرههایی که انتخاب می‌شوند مشغله زیادی دارند این مشغله بر میزان صرف وقت آنها برای صنف موثر است و فقط مواقع مهم خود را نشان می‌دهند. وی افزود: در این راستا، وزارت ICT هم خنثی عمل می‌کند و بیشتر پیگیر استارت‌آپ‌ها و مشکلات آنها است. معاونت علمی ریاست جمهوری نیز بیشتر دغدغه دانشبنیانها را دارد اما متاسفانه با وارد کردن شرکت‌های نوپا و خلاق به این عرصه ارزش برند دانشبنیانها از بین می رود.
مولف : فخری زارع
