به گفته کارشناسان صنعت نرم‌افزار؛ سالهاست تشکل‎های مردم نهاد خصوصی مشکلات شرکت‌های نرم‌افزاری را به مسوولان دولتی گوشزد می‎کنند، اما تاکنون هیچگونه توجهی به آن نشده است.

علی کاظمی، مدیر عامل شرکت سیگما و عضو کمیسیون نرم‌افزارهای پورتال و اتوماسیون اداری و عضو کمیسیون استاندارد و مقررات سازمان نظام صنفی رایانه‎ای تهران در گفت‎و‎گو با فناوران ضمن بررسی مشکلات پیش روی شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار 10 چالش عمده و بزرگ شرکت‎های تولید کننده نرم‌افزار که سال‎هاست گریبانگیر این صنعت شده است را تشریح کرد. 

 چالش اول؛ وجود شرکت‎های نوظهور و کوچک
کاظمی در این گفت‎و‎گو یکی از مهم‎ترین مشکلات شرکت‎های بزرگ تولیدکننده نرم‌افزار را وجود شرکت‎های کوچک عنوان کرد و گفت: نرم‌افزار محصولی است که هم از سوی تولیدکننده و هم مصرف کننده نیازمند تعهد طولانی مدت است. این شرکت‌ها به دلیل اینکه ساختارهای کافی در آنها شکل نگرفته است و جایگاه لازم را در بازار پیدا نکرده‌اند در بسیاری موارد با چالش ورشکستگی یا کاهش کیفیت محصولات و خدمات مواجه هستند. اما با توجه به قیمت ارزانی که دارند مورد استقبال برخی سازمان‎های دولتی و خصوصی قرار می‎گیرند. در حالیکه شرکت تولیدکننده تیم کافی برای توسعه و پشتیبانی محصول ندارد و این امر به مرور زمان به اعتبار شرکت‎های نرم‎افزاری لطمه وارد می‎کند.

 چالش دوم؛ فارسی سازی نرم‌افزارهای اپن سورس
کاظمی همچنین بکارگیری و استفاده از نر‎م‎افزارهای اپن سورس و یا نرم‌افزارهای قفل شکسته خارجی توسط برخی شرکت‎های نرم‏افزاری را مشکل دیگر تولیدکنندگان نرم‌افزار داخلی دانست و افزود: شرکت‎های تولیدکنندگان نرم‌افزار دارای تیم تحقیق و توسعه، تیم تحلیل گر، تیم تست، تیم طراح و غیره هستند که هر کدام هزینه‎های مختص خود را دارند. در حالیکه برخی از فعالان بازار نرم‎افزارهای اپن سورس یا تجاری قفل شکسته را فارسی کرده و در اختیار مشتریان قرار می‎دهند. 

وی با بیان اینکه تولیدکنندگان نرم‌افزار نیز مانند تولیدکنندگان سایر صنایع مجبورند با کالای وارداتی که همان نرم‌افزارهای آماده اوپن سورس یا نرم‌افزارهای قفل شکسته خارجی هستند رقابت کنند، گفت: تولید نرم‌افزار یک کار فوق العاده تخصصی و پر از جزییات مهم است. با هزینه‌های فعلی کشور در سال 1400 کسی نمی‎تواند با چند صد میلیون تومان پول وارد این بیزنس شود. این کار نیاز به سرمایه‎گذاری بالا دارد. نیاز به بازار بین المللی دارد که ما آن را نداریم. بنابراین شرکت‎های کوچک برای اینکه هزینه‎ها را کاهش دهند به سمت فریمورک نویسی و Generic کار کردن نمی‌روند که این خودش انعطاف پذیری و کیفیت کار را پایین می‎آورد.

 چالش سوم؛ مجوزهای متعدد تولید
مدیرعامل شرکت نرم‎افزاری سیگما یکی دیگر از چالش‎های پیش روی شرکت‎های نرم‌افزاری را وجود مجوزهای متعدد تولید عنوان کرد و گفت: آنقدر تعداد مجوزهای تولید نرم‌افزار زیاد است که شرکت‎ها مجبورند یک نفر نیرو فقط برای ثبت نام در سامانه‎ها و اخذ مجوز استخدام کنند. در واقع به اسم "دولت الکترونیکی" است؛ اما برای شرکت‌ها "بدبختی الکترونیکی" است.

وی افزود: این مجوزها عبارتند از، سامانه مجوز انفورماتیک، مجوز افتا، سامانه مجوز دانش بنیان، مجوز بهره‌برداری وزارت صنعت، سامانه گواهی سلامت نرم‌افزارهای اداری، سامانه ثبت نرم‌افزار، سامانه گواهی پدافند غیر عامل و غیره که شرکت‌های نرم‌افزاری درگیر آنها هستند.

وی اضافه کرد: جالب اینجاست که شرکت‎هایی که نرم‌افزارهای خارجی را فارسی می‌کنند و می‌فروشند، گواهی افتا برای نرم‌افزارهای اوپن‌سورس یا خارجی قفل شکسته و غیره را نمی‎خواهند. اما شرکت‌های تولیدکننده مجبورند تمامی این گواهی‌ها را دریافت کنند.

 چالش چهارم؛ فقدان سیستم رتبه بندی نرم‌افزارها
عضو کمیسیون نرم‌افزار سازمان نظام صنفی رایانه‎ای تهران در ادامه بحث بررسی چالش‌ها و مشکلات شرکت‎های تولیدکننده نرم‌افزار گفت: مساله بسیار مهم دیگر در حوزه تولید نرم‌افزار بحث رتبه‎بندی نرم افزارها است. در دنیا شرکت‎های بسیاری مانند گارتنر نرم‌افزارها را رتبه بندی می‎کنند. اما در ایران علی رغم اینکه 150 نرم‌افزار مالی و بالغ بر 200 نرم‌افزار پورتال و سایت ساز داریم، این نرم‌افزارها هیچ رتبه بندی نمی‎شوند که این امر باعث می‎شود بازار شرکت‎های تخصصی از بین برود.

 چالش پنجم؛ تامین نیروی انسانی متخصص
کاظمی همچنین در ادامه با بیان اینکه از زمانی که نرخ دلار نوسان پیدا کرده و افزایش یافته است بسیاری از نیروهای متخصص مهاجرت کرده‎اند افزود: در حال حاضر تامین نیروی انسانی متخصص یکی از چالش‎های مهم شرکت‎های فناوری اطلاعات و ارتباطات است و هرچه می‎گذرد این مشکل بدتر 
می‎شود.

وی با تاکید بر اینکه بحث مهاجرت نیروهای متخصص و نخبگان جدی است و دولتمردان باید حتما برای آن چاره‎ای اتخاذ کنند، گفت: متاسفانه کمبود نیروی متخصص یکی از چالش‌های عمده شرکت‎های فاوا است. ضعف نظام آموزشی در دانشگاه‌ها و اینکه محتوی آموزشی اکثر دروس دانشگاهی کاربردی و عملی نبوده و صرفا تئوری است و در بازار کار کاربردی ندارد را می‌توان یکی از عوامل ضعف متخصصین ایرانی نام برد.

 چالش ششم؛ عدم تامین بودجه شرکت‎های دولتی
وی تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلاتی که شرکت‎های نرم‌افزاری طی چند سال اخیر با آن مواجه شده‎اند، عدم تامین بودجه کافی برای خرید محصولات نرم‌افزاری است. در حال حاضر بسیاری از سازمان‎ها بودجه لازم و کافی را برای خرید محصولات نرم‌افزاری ندارند. تاجایی که حتی شرکت‎های نرم‌افزاری نمی‎توانند مطالبات قبلی خود را وصول کنند.

 چالش هفتم؛ لازم الاجرا نبودن تعرفه‌های نصر 
سازمان نظام صنفی رایانه‎ای(نصر) پس از چند سال کار بی وقفه، تعرفه خدمات و نمونه قرارداد فروش نرم‌افزارها ( تیپ قرادادهای فروش) را تدوین کرده که بسیار عادلانه بوده و موجب ساماندهی این بازارمی‎شود. اما متاسفانه هنوز به تصویب سازمان برنامه و برنامه نرسیده است. در صورتی که باید تاکنون این تعرفه‎ها به عنوان نرخ رسمی اعلام می‎شد تا از این طریق حجم شکایات کارفرمایان و مشتریان محصولات نرم‌افزاری کم شود.

کاظمی در این خصوص گفت: متاسفانه با وجود تلاشی که برای تعیین تعرفه‎ها در سازمان نظام صنفی رایانه‎ای می‎شود، اما تعرفه‎ها به تصویب نمی‎رسد و لازم الاجرا نیست. از طرفی دولت نیز پیش‌نویس تیپ‌ها ی قرارداد نرم‌افزار تعیین کرده که با سازمان یکسان نیست.

 چالش هشتم؛ سرطان بیمه ، شهرداری و مالیات
مدیر عامل شرکت سیگما از مشکل بیمه، مالیات و شهرداری به عنوان سرطانی نام برد که شرکت‎های نرم‌افزاری را تحت فشار قرار داده است. طبق قانون و مقررات بازرسان بیمه فقط می‌تواند فعالیت شرکت‎ها تا یک سال قبل را حسابرسی کنند، ولی متاسفانه رویکرد سازمان بیمه و تامین اجتماعی تنها کسب درآمد است و بیمه 10 سال قبل شرکت‎ها را نیز حسابرسی می‎کنند.

وی افزود: در عین حال شرکت‎های نرم‎افزری که پروانه بهره برداری دارند، طبق قانون از مالیات معاف هستند. اما متاسفانه در بسیاری از موارد معافیت مالیاتی آنها درنظر گرفته نمی‌شود و اغلب  درگیر این هستند که ثابت کنند از مالیات معاف‎اند.

وی در خصوص مشکل شهرداری گفت: شرکت‎های نرم‌افزاری دانش بنیان محسوب می‎شوند و طبق قانون می‎توانند در واحدهای مسکونی مستقر شوند. اما اغلب شرکت‎های فعال در واحدهای مسکونی پلمپ می‌شوند و می‎گویند شرکت باید حتما مالک باشد و نمی‎تواند ملک را اجاره کند.

 چالش نهم؛ وجود مافیا در صنعت نرم‌افزار
کاظمی در ادامه با اشاره به وجود مافیا در صنعت نرم‌افزار گفت: متاسفانه یکسری شرکت نرم‌افزاری در کشور مانند شرکت‌های وابسته به بانک‌ها و شرکت‌های شبه‌دولتی و وابسته به نهادهای دولتی هستند که اکثر پروژه‌های خوب و بزرگ نرم‌افزاری به آنها داده می‎شود.

وی افزود: این شرکت‎ها دارای رانت های قوی بوده و اکثر سازمان‎های دولتی با آنها کار می‎کنند. هرچند سامانه ستاد تا حدودی در این زمینه شفاف‎سازی کرده است اما موضوع مهم این است که پیمانکاران پروژه‎های نرم‌افزاری عمدتا تغییر نمی‎کنند.

وی تصریح کرد: در حال حاضر مشکلات اجرایی بسیاری بر سر راه حضور شرکت‌های نرم‌افزاری جهت شرکت در مناقصات بین‌المللی وجود دارد که بخشی از آن به دولت و بخش دیگری از آن به خود شرکت‌های نرم‌افزاری برمی‌گردد. این مشکلات عبارتند از نبود امکان صدور آسان ضمانت نامه‌های مختلف ارزی نظیر شرکت در مناقصه، پیش پرداخت و حسن انجام کار برای شرکت‌های نرم‌افزاری، عدم حمایت مناسب بانک‌ها، مشکلات شرکت‌های نرم‌افزاری، عدم شناسایی حقوق مولفین وقانون کپی رایت.

 چالش دهم؛ تعدد متولیان صنعت نرم‌افزار
صنعت نرم‌افزار در کشورمان دارای متولیان بسیاری که شرکت‌های نرم‌افزاری برای فعالیت باید عضو آنها باشند. سازمان نظام صنفی رایانه ای، کمیسیون ict اتاق بازرگانی، انجمن شرکت‌های نرم‌افزاری (آشنا) اتحادیه صادرکنندگان نرم‌افزار، اتحادیه کسب و کارهای مجازی و به تازگی اتحادیه صنف فناوران رایانه تهران نیز به آن اضافه شده است. در اکثر مواقع بین این تشکل های مردم نهاد موازی کاری وجود دارد. مدیرعامل شرکت سیگما در این رابطه گفت: به غیر از سازمان‎های دولتی شرکت‎های نرم‌افزاری از تشکل‎های خصوصی مردم نهاد نیز باید مجوز فعالیت داشته باشند. هرچند  هدف اصلی تشکیل این نهادهای مردم نهاد رسیدگی به مشکلات صنف است، اما متاسفانه قدرت چانه زنی بالایی ندارند و هیات مدیره‎هایی که انتخاب می‎شوند مشغله زیادی دارند این مشغله بر میزان صرف وقت آنها برای صنف موثر است و فقط مواقع مهم خود را نشان می‌دهند. وی افزود: در این راستا، وزارت ICT هم خنثی عمل می‌کند و بیشتر پیگیر استارت‌آپ‌ها و مشکلات آنها است. معاونت علمی ریاست جمهوری نیز بیشتر دغدغه دانش‎بنیان‎ها را دارد اما متاسفانه با وارد کردن شرکت‎های نوپا و خلاق به این عرصه ارزش برند دانش‌بنیان‎ها از بین می رود.

ITMen