ضوابط ارایه اینترنت ماهواره‌ای در ایران

آی‌تی‌من- با رشد فناوری ارتباطات فضایی، طیف وسیعی از خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات توسط شبکه های ماهواره ای قابل ارایه شده است.

از آنجایی که تداوم ارایه و توسعه تنوع خدمات ارتباطی و فناوری اطلاعات قابل ارایه از طریق ارتباطات فضایی در کشور، مستلزم رعایت الزامات مقرراتی خاصی از سوی دارندگان شبکه های ماهواره ای است، کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در مصوبه ای این مقررات را تدوین و ابلاغ کرده است.

این مصوبه مطاق بند «د» ماده ۵ قانون وظایف و اختیارات وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جلسه شماره ۳۰۳ کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات با عنوان «مقررات حاکم بر حقوق سرزمینی ارایه خدمات ماهواره ای در جمهوری اسلامی ایران» تصویب شده است و ضمانت اجرایی برای ساماندهی ارایه خدمات ماهواره ای توسط دارندگان مجوز تأسیس و بهره برداری از شبکه ماهواره ای صادر شده از سوی یک کشور خارجی عضو اتحادیه جهانی مخابرات (ITU)، پس از احراز شرایط تعیین شده، خواهد بود.

در همین حال با این مصوبه، تأمین نیاز زیرساخت ارتباطی کشور در کنار زیرساخت های موجود به ویژه افزایش توسعه کشوری ارتباطات با ایجاد زیرساخت فضایی در مناطق نیازمند تقویت زیرساخت ارتباطی زمینی، تضمین می شود.

تامین ارتباطات مطمئن مشترکان از طریق ارتباطات فضایی به صورت مقرون به صرفه، پایدار و مورد اطمینان تحت شرایط فنی و تجاری مطلوب، از دیگر مواردی است که در این مصوبه برای آن ضمانت اجرایی دیده شده است.

 خدمات ارتباطی ماهوارهای چیست
خدمات ارتباطی ماهواره ای به نقل و انتقال پیام ارتباط رادیویی به واسطه استفاده از ماهواره ها اطلاق می شود و شبکه ماهواره ای نیز شامل بخش های فضایی مشتمل بر تمام یا قسمتی از یک یا چند ماهواره متشکل از ماهواره های GSO و Non-GSO  است که در موقعیت مداری مشخص قرار دارند.

بخش های زمینی ماهواره نیز مشتمل بر TT&C ، SCC ، MCC، هاب، دروازه که کنترل و مدیریت محموله و پلتفرم ماهواره را بر عهده دارد و همچنین ایستگاه های زمینی ماهواره ای تغذیه و پایانه های ثابت یا سیار ماهواره ای مربوط، است که با همدیگر در ارتباط هستند.

 الزاماتی که اپراتورهای ماهوارهای دارند
مطابق با الزامات درنظر گرفته شده برای اپراتورهای ماهواره، این اپراتورها باید در زمان تأسیس شبکه ماهواره ای، مقررات رادیویی بین المللی تعیین شده توسط اتحادیه جهانی مخابرات را رعایت کرده باشند و داشتن موافقت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی به هنگام تاسیس یا قبل از شروع ارایه خدمات، نیز الزامی است.

اپراتور خارجی ماهواره باید مشخصات ثبت ماهواره در اتحادیه جهانی مخابرات و اطلاعات تکمیلی مورد نیاز را ارایه کند. باندهای فرکانسی مورد استفاده نیز باید مطابق با جدول تخصیص های فرکانسی کشور باشد.

از سوی دیگر اپراتور ماهواره موظف است نقشه نواحی جغرافیایی تحت پوشش، مشخصات فنی ایستگاه های فرستنده و گیرنده زمینی ثابت یا متحرک دارای قابلیت برقراری ارتباط با شبکه خود و سطح شاخص های کیفی خدمات در تمام نقاط مختلف کشور و همچنین شرایط حفاظت الکترومغناطیسی متقابل آن را با سایر فرستنده و گیرنده های کشور اعلام کند.

متقاضی باید معیارهای فنی و کیفی خدمات خود را به سازمان رگولاتوری ارایه و تاییدیه این سازمان را اخذ کند.

 شرایط ارایه خدماتی که اپراتورها می دهند
مطابق این مصوبه، ارایه خدمات ماهواره ای توسط اپراتور ماهواره ای فقط از طریق قرارداد با دارندگان پروانه مجاز به ارایه خدمات دسترسی ماهواره ای، مجاز است.

اپراتورهای ارایه خدمات ماهواره ای می توانند خدمات مبتنی بر تلفن ثابت و همراه، پیامک، اینترنت همراه و ثابت، پخش همگانی، انتقال داده و دورنگار به پایانه های ماهواره ای ثابت، قابل حمل (پرتابل) و یا متحرک مشترکان را مبتنی بر ارتباطات ماهواره ای ارایه دهند.

ارایه خدمات پخش همگانی رادیویی و تلویزیونی از سوی اپراتورهای ماهواره مستلزم دریافت تاییدیه سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران نیز خواهد بود.

طبق تبصره این مصوبه، خدمات ماهواره ای ایمنی، آماتوری ماهواره ای، هواشناسی ماهواره ای، اکتشاف زمین ماهواره ای، کیهان شناسی رادیویی، ناوبری ماهواره ای و تحقیقات فضایی مشمول این مصوبه نمی شود.

در این میان اپراتور خارجی ماهواره موظف است اطلاعات جزئیات تماس مشترکین دارندگان پروانه مجاز به ارایه خدمات دسترسی ماهواره ای طرف قرارداد خود را به صورت آنلاین در اختیار دارنده پروانه مجاز به ارایه خدمات دسترسی ماهواره ای قرار دهد.

از سوی دیگر اپراتور ماهواره موظف است اطلاعات جزئیات تماس و اطلاعات هویتی مشترکین ثبت شده در سایر نقاط جهان در مدت زمان حضور در داخل کشور را به صورت برخط در اختیار دارنده پروانه مجاز به ارایه خدمات دسترسی ماهواره ای طرف قرارداد در ایران، قرار دهد.

این اپراتور باید نسبت به ایجاد دروازه بین الملل اینترنت در قلمرو جمهوری اسلامی ایران یا انجام راهکارهای جایگزین مورد پذیرش سازمان رگولاتوری، اقدام کند.

از سوی دیگر اپراتور خارجی ماهواره موظف است محدوده تشعشعات رادیویی تعیین شده در ماده ۳۰ قانون هوای پاک مصوب ۱۳۹۶/۰۴/۲۵ مجلس شورای اسلامی را رعایت کند.

دیگر شرایط مدنظر برای فعالیت اپراتور خارجی ماهواره در ایران شامل موارد زیر می شود:
- اپراتور ماهواره نباید روی سرویس های رادیویی ماهواره ای و زمینی فعال و برنامه ریزی شده در داخل کشور، تداخل رادیویی مضر ایجاد کرده و یا توسعه آنها را با مشکل مواجه کند.

- اپراتور ماهواره موظف است نماینده دارای اختیارهای لازم خود در خصوص مسائل فنی، مقرراتی و سایر امور مربوط به این مصوبه را معرفی کند و این نماینده در موارد لزوم باید به سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی مراجعه کند.

- هرگونه ارایه خدمات میزبانی تماس به مشترکین در قلمرو جمهوری اسلامی ایران صرفاً پس از تایید سازمان رگولاتوری مجاز است.

- اپراتور خارجی ماهواره ای تا زمانی امکان ارایه خدمات در کشور را خواهد داشت که اپراتور داخلی به دلیل ناکافی بودن ظرفیت یا عدم بلوغ فناوری، امکان ارایه آن خدمات را نداشته باشد.

 شرایط مسافران خارجی مشترک اپراتور ماهواره ای
مطابق این مصوبه مسافرین خارجی که مشترک اپراتور ماهواره بوده و با پایانه خود به کشور مسافرت می کنند، باید صرفاً از طریق دارنده پروانه مجاز به ارایه خدمات دسترسی ماهواره ای، خدمات مورد را دریافت کنند. اپراتور ماهواره باید این موضوع را به صراحت به مشترک خود اطلاع رسانی کند.

این اپراتور همچنین باید تمام امکانات سخت افزاری، نرم افزاری و ارتباطی لازم برای دسترسی برخط رگولاتوری به وضعیت پوشش شبکه ماهواره ای و خدمات ارایه شده در کشور را فراهم کند و نیز گزارش تداخل در لینک ارتباطی فراسو خود (زمین به فضا) از داخل کشور را به همراه مستندات فنی مربوط به رگولاتوری ارایه دهد.

 جریمه نقض تعهدات برای اپراتور خارجی ماهواره
با اپراتور خارجی ماهواره در صورت عدم پایبندی به مفاد و ضوابط مندرج در این مصوبه، به شرح زیر برخورد می شود:
- صدور اخطاریه و تعیین مهلت برای پاسخگویی و رفع تخلف
- دستور توقف فعالیت اپراتور خارجی ماهواره در کشور در صورت عدم رفع تخلف
وقفه به وجود آمده در ارایه خدمات موضوع این مصوبه در شرایطی مانند طوفان های نادر خورشیدی و بلایای طبیعی نظیر سیل و زلزله به عنوان تخلف اپراتور ماهواره محسوب نمی شود و این اپراتور موظف است در حداقل زمان نسبت به برقراری ارتباط اقدام کند.

این اپراتور متعهد به رعایت قوانین و مقررات کشور، مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات و ابلاغیه های رگولاتوری خواهد بود.

در صورت بروز هرگونه اختلاف بین دارندگان پروانه مجاز به ارایه خدمات دسترسی ماهواره ای با اپراتور خارجی ماهواره، چنانچه موضوع با مذاکره حل و فصل نشود و اختلاف ناشی از برداشت طرفین از مصوبات کمیسیون و مجوزهای صادره باشد و رسیدگی به آن از سوی هر یک از طرفین از سازمان درخواست شده باشد، موضوع از سوی رگولاتوری قابل ارجاع به کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات خواهد بود.