ادعای وزارت ارتباطات درباره پیشرفت 80 درصدی شبکه ملی اطلاعات رد شد

آی‌تی‌من- چالش بر سر میزان پیشرفت شبکه ملی اطلاعات ادامه دارد. وزارت ارتباطات مدعی است 80 درصد زیرساخت‌های مورد نیاز این شبکه مستقر شده اما منتقادان، از جمله برخی از اعضای شورای عالی فضای مجازی می‌گویند تا زمان استقلال کامل شبکه از اینترنت بین‌المللی و همچنین استفاده مردم از اپلیکیشن‌های داخلی به جای پلتفرم‌های خارجی، شبکه ملی اطلاعات فاضله زیادی با تکمیل شدن دارد.

در همین رابطه محمدحسن انتظاری عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی و دبیر سابق این شورا گفت‌وگوی مفصلی با خبرگزاری مهر انجام داده و در آن برای نخستین بار اعلام کرده است که ادعای وزارت ارتباطات مبنی بر پیشرفت 80 درصدی شبکه ملی اطلاعات، در شورای عالی فضای مجازی بررسی و رد شد.
 
تعریف متفاوت وزارت ارتباطات از مصوبه شبکه ملی اطلاعات
انتظاری گفت: تعریف شبکه ملی اطلاعات کاملا روشن است و هم در مصوبه نخست شورای عالی فضای مجازی که در دی ماه سال ۹۲ به تصویب شورای عالی رسیده و هم در سند تبیین الزاماتی که در سال ۹۵ در این شورا تصویب شده است، تعریف روشنی از این پروژه ارائه دادیم. در سند «ضرورت تببین الزامات شبکه ملی اطلاعات» به طور مفصل در حدود ۵۰ بند تعریف کاملی از این پروژه ارائه شده است که وزارت ارتباطات مکلف به اجرای آن است. اما اینکه وزارت ارتباطات تعریف دیگری از این پروژه دارد، اشتباه است. به بیان دیگر تعریف وزارت ارتباطات از پروژه شبکه ملی اطلاعات باید بر مبنای تعریفی باشد که در شورای عالی فضای مجازی به تصویب رسیده و مرجع تعریف نیز خود شورا است. بنابراین اگر وزارت ارتباطات به عنوان مجری این پروژه در رابطه با تعریف شبکه ملی اطلاعات شبهاتی دارد می‌‌تواند تفسیر آن را از شورای عالی فضای مجازی بخواهد.

انتظاری ادامه داد: شخصا به عنوان یکی از اعضای حقیقی شورا و نیز سایر اعضای حقیقی و حقوقی شورای عالی فضای مجازی با تعریفی که وزارت ارتباطات از شبکه ملی دارد، موافق نیستیم و اگر گزارش پیشرفت بر مبنای تعریفی که خود وزارت ارتباطات از شبکه ملی اطلاعات دارد ارائه شود، آن پیشرفت هم مورد تایید اعضای حقیقی و شورای عالی فضای مجازی نیست.

وی تاکید کرد: به طور مشخص گزارشی که از وزارت ارتباطات برای رئیس جمهور و سایر مقامات عالی کشور ارسال کرده و در آن اظهار کرده بودند که در تحقق شبکه ملی اطلاعات ۸۰ درصد پیشرفت داشته اند، مورد تایید قرار نگرفت.

عضو شورای عالی فضای مجازی گفت: این گزارش در یک کمیته کارشناسی سطح بالا، مرکب از برخی اعضای حقیقی شورای عالی فضای مجازی و مدیران مرکز ملی و دبیر شورای عالی فضای مجازی، بررسی شد و به هیچ عنوان این میزان پیشرفت ۸۰ درصدی تایید نشد. حتی دلایل اینکه چرا این میزان پیشرفت حاصل نشد و اینکه چرا وزارت ارتباطات چنین گزارشی ارائه داده است هم مورد بررسی قرار گرفت.
 
دلایل رد گزارش وزارت ارتباطات
انتظاری درباره دلایل رد این گزارش گفت: وزارت ارتباطات تعریفی که خود از شبکه ملی اطلاعات دارد را مبنا قرار می‌دهد و این تعریف مورد تایید مصوبه شورای عالی فضای مجازی نیست. در این زمینه چند اختلاف اساسی وجود دارد. نخست اینکه مطابق تعریف صحیح شبکه ملی اطلاعات، یکی از مسائل مهم، ایجاد زیرساخت اطلاعاتی در ذیل این شبکه است.

انتظاری گفت: به بیان دیگر زیرساخت فضای مجازی کشور باید شبکه ملی اطلاعات باشد که دارای دو زیرساخت ارتباطی و اطلاعاتی است. زیرساخت اطلاعاتی برای خدمات پایه کاربردی مورد نیاز شبکه تعریف شده که بر مبنای آن بتوان دیتاسنترها را سامان داد، شبکه‌های اجتماعی بومی را فعال کرد و خدمات پایه کاربردی مثل خدمات ابری، موتورجستجوی بومی، پیام رسان‌های اجتماعی و شبکه‌های توزیع محتوا بر مبنای آن در داخل شبکه ملی ارائه شوند. چنین چیزی تاکنون اتفاق نیافتاده است. ما معتقدیم که یکی از مشکلاتی که شبکه‌های اجتماعی داخلی در رقابت با شبکه‌های خارجی با آن روبرو هستند به دلیل نبود این زیرساخت‌های اطلاعاتی است. زیرساخت اطلاعاتی داخلی که باید در شبکه ملی اطلاعات ایجاد می‌شد فراهم نشده و به دلیل همین است که این خدمات دهندگان نمی‌توانند سرویس مورد نظر را ارائه دهند. البته ممکن است مشکل فنی هم داشته باشند اما یکی از اصلی‌ترین مسائل و مشکلاتی که با آن سردرگریبان هستند، این موضوع است.

 
نسبت ترافیک داخل به خارج: 80 به 20
عضو شورای عالی فضای مجازی ادامه داد: اختلاف بعدی به مساله ترافیک ارتباطی کشور مربوط می‌شود که ارزیابی این شاخص نشان می‌دهد شبکه ملی اطلاعات چه میزان پیشرفت داشته است. هم اکنون ۸۰ درصد ترافیک ارتباطات کشور به سمت خارج می‌رود. به بیان دیگر به طور دقیق ۲۰ درصد ترافیک مصرفی کاربران داخلی است و ۸۰ درصد ترافیک مربوط به استفاده از سایت‌های خارجی است. در صورتی که اگر شبکه ملی اطلاعات پیشرفت کاملی داشت عمده این ترافیک باید داخلی می‌بود.
وی در پاسخ به این نکته که وزارت ارتباطات نسبت میزان ترافیک خارج به داخل را ۶۰ به ۴۰ درصد عنوان می‌کند گفت: ما این درصد را قبول نداریم. چرا که ما اطلاعات دقیقی از اپراتورها گرفتیم و رقمی که اعلام کردیم بر مبنای گزارش کتبی است که اپراتورهای ارتباطی ارائه داده‌اند.
وی افزود: از سوی دیگر ۷۰ درصد کل ترافیک خارجی ما رمزنگاری است. این معنی اش این است که این ترافیک در شبکه ملی اطلاعات تولید نمی‌شود که مربوط به شبکه‌های اجتماعی خارجی مانند اینستاگرام و تلگرام و حتی ترافیکی که از طریق گوگل در داخل تولید می شود، است.
 
سندهای ارسالی وزارت ارتباطات پیش و پا افتاده است
عضو شورای عالی فضای مجازی با بیان این که ما از وزارت ارتباطات یک طرح جامع درخواست کردیم و آنها بیش از ۱۲۰ سند برای ما فرستادندگفت: هیچکدام سند طراحی شبکه ملی اطلاعات نبود، بلکه سندهای بسیارمعمولی و پیش پا افتاده و بعضا غیرمرتبط با شبکه ملی اطلاعات بود.
وی افزود: به طور کلی ما به طرح جامع شبکه ملی اطلاعات نرسیدیم و حتی یک ساختار طراحی در وزارت ارتباطات وجود ندارد و حتی یک حکم مجری طرح شبکه ملی اطلاعات نیز در این رابطه دیده نشده است. این اغتشاشات در شبکه ملی اطلاعات به معنای عدم پیشرفت این پروژه است و گزارش ارائه شده از پیشرفت ۸۰ درصدی این پروژه، اصلا مورد تایید نیست.
انتظاری تاکید کرد: درواقع اصلا طرحی وجود ندارد که ما نسبت به آن عملکرد وزارت ارتباطات و پیشرفت واقعی شبکه ملی اطلاعات را بسنجیم. البته در زیرساخت ارتباطی و شبکه دسترسی سرمایه گذاری زیادی صورت گرفته است. مثلا برای نسل ۳ و ۴ موبایل سرمایه گذاری شده است اما با این دسترسی، می‌توان اینترنت هم داشت. به بیان دیگر، در کشور نسبت به شبکه ملی اطلاعات و ترافیک داخلی، شاهد غلبه اینترنت هستیم. طرحی برای شبکه ملی اطلاعات وجود ندارد و نزدیک به ۶ سال است که ما از آنها درخواست کردیم که این طرح را ارائه دهند. حتی در جلسات اخیر هم چندین بار درخواست شد که طرحشان را ارائه دهند.
 
بودجه شبکه ملی اطلاعات
انتظاری گفت: تا دو سال قبل، سالانه حدود ۱۵۰۰ تا ۲ هزار میلیارد تومان به شبکه ملی اطلاعات اختصاص یافته است. با حسابی سرانگشتی مشخص می شود که طی  ۵ سال حدود ۸ تا ۱۰ هزار میلیارد تومان بودجه تخصیصی این پروژه است که حدود ۹۰ درصد آن نیز به وزارت ارتباطات تخصیص داده شده است. این رقم بسیار بالا است اما به نظر می رسد که عمدتا، شبکه دسترسی و بخش های توسعه شبکه زیرساخت ارتباطی سهم اصلی را از این بودجه برده و زیرساخت اطلاعاتی مثل مراکز داده، خدمات ابری، پیام رسانها و شبکه های توزیع محتوا ، سهم اندکی از بودجه نصیبشان شده است.  به همین دلیل در زیرساخت اطلاعاتی ، اقدام موثر صورت نگرفته و ما در این زمینه خیلی عقب ماندگی داریم.