غول شبکه‌های اجتماعی تمایلی به حذف محتواهای نفرت پراکن ندارد

آی‌تی‌من-  در ابتدای ماه گذشته میلادی، یکی از مهندسان نرم‌افزار فیس‌بوک به نام آشوک چاندوانی (Ashok Chandwaney)، ضمن اعلام استعفا، نامه‌ انتقادی تندی را نیز  به صورت عمومی منتشر و از این شرکت به دلیل ناتوانی در برخورد با نفرت، انتقاد کرد.

چاندوانی در این نامه، که روی سیستم پیام‌رسانی داخلی فیس‌بوک منتشر شد، نوشته بود که فیس‌بوک تصمیم گرفته که در جهت نادرست تاریخ بایستد.

وی افزوده بود: من دیگر تحمل این را ندارم که در خدمت سازمانی باشم که در آمریکا و جهان، از نفرت پول درمی‌آورد.

استعفای چاندوانی، آخرین نمونه از شورش‌هایی است که از دورن فیس‌بوک به گوش می‌رسد؛ جایی که روزی آرزوی هر کسی در سیلیکون ولی بود که در آن کار کند. اما این شرکت، اخیرا با گسترش نارضایتی کارکنان نخبه خود روبه‌روست. این درحالی است که منتقدان بیرونی نیز، منابع خود را برای انتقاد از فیس‌بوک بسیج کرده و خواستار تغییر در این شرکت هستند.

هفته گذشته، شاهد راه‌اندازی هیات واقعی نظارت بر فیس‌بوک (RFOB) بودیم؛ نهادی مستقل و متشکل از متخصصانی که جزو برجسته‌ترین وکلا، دانشگاهیان و فعالان حقوق مدنی آمریکا هستند.
فیس‌بوک این هیات را «منتقدانی قدیمی که کانالی تازه برای انتقادات‌شان قدیمی‌شان ایجاد کرده‌اند» خوانده و به نوعی خواسته آن را بی اهمیت جلوه بدهد؛ اما به نظر می‌رسد آن قدر از تشکیل این هیات نگران است که برای توقف آن، با سرمایه‌گذاری اصلی RFOB؛ یعنی گروه Luminate وارد مذاکره شده است.

درست پیش از اعلام راه‌اندازی RFOB خود فیس بوک نیز بالاخره اعلام کرد که هیات نظارت داخلی خودش را تشکیل داده و این هیات از ماه جاری میلادی (اکتبر) کار خود را آغاز خواهد کرد؛ هرچند این هیات مسایل مرتبط با انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را، با وجود نگرانی‌های موجود، در دستور کار نخواهد داشت.

تشکیل این هیات در اواخر سال 2018 میلادی از سوی فیس‌بوک اعلام شده بود و تاخیر دوساله در تشکیل آن، به ویژه برای شرکتی که به سرعت بالای تحولات درونی‌‌اش می‌بالد، چندان قابل افتخار کردن نیست.

چاندوانی معتقد است که وجود منتقدان داخلی در کنار فشارهای خارجی، برای تغییرات درون فیس‌بوک ضروری است. او می‌گوید که بر اساس تجربیات شخصی‌اش، فیس‌بوک علاقه‌ای به حذف محتواهای نفرت پراکنی و تحریک خشونت از پلتفرم‌های خود ندارد.

وی درباره اقدام اخیر فیس‌بوک در راه‌اندازی هیات نظارت نیز به دیده تردید می‌نگرد و می‌گوید: بعد از شکل گیری RFOB ناگهان هیات نظارت خود فیس‌بوک هم آماده شد؟ من درباره تصادفی بودن این هم‌زمانی مشکوکم. به گمان من، این نشان دهنده قدرت RFOB است؛ در حالی که این هیات اختیار اجرایی هم در فیس‌بوک ندارد. مشتاقم ببینم که آنها تا چه حد می‌توانند شرکت را به جلو برانند.

استعفای جنجالی چاندوانی، تنها یک نمونه از انتقادهای داخلی به ارزش‌ها و روش کسب‌وکار فیس‌بوک است که در یک سال گذشته به اوج رسیده و شاهد مقابله کارکنان و مدیریت این شبکه اجتماعی بزرگ بوده‌ایم.

پیش از این نیز، نمونه‌های متعددی از استعفا یا درز کردن اسناد مهم داخلی فیس‌بوک بوده‌ایم که از جمله آنها می‌توان به مستنداتی از انتقاد صریح کارکنان در جلسه‌ای با مارک زاکربرگ اشاره کرد.

چاندوانی می‌گوید: من وضعیت را بررسی و به این فکر می‌کردم که دوست ندارم دیگر در این شرکت کار کنم. به گمان من، بسیاری از افراد با وجدان بیدار در فیس‌بوک کار می‌کنند و می‌خواهند این شرکت را به سوی بهتر شدن هدایت کنند. این موضوع در تمامی جلسات کارکنان با زاکربرگ مشهود بود و پرسش و پاسخ‌های جدی درباره انتخابات، حقوق مدنی و برخورد نامناسب با برخی از کارکنان شرکت مطرح می‌شد. از سوی دیگر، برخی از کارکنان نیز به صورت ناشناس با خبرنگاران گفت‌وگو می‌کنند و اطلاعات نگران کننده‌ای را با آنان درمیان می‌گذارند.

وی می‌گوید که شعارهای فیس‌بوک شامل مواردی همچون «جسور باش»، «سریع باش» و «ارزش اجتماعی بیافرین» است؛ اما در عمل نتوانسته این شعارها را در مبارزه با نفرت، خشونت و تبعیض در پلتفرم خود به کار بگیرد و به همین دلیل هم از این شرکت ناامید شده است.
فیس‌بوک سالهاست که به ارتباط داشتن با خشونت در چندین کشور و پاکسازی نژادی در میانمار متهم است؛ اما اثر سیاست‌های این شرکت در آمریکا نیز در ماه‌های اخیر مورد نقد جدی قرار داشته است. در تابستان گذشته که شهرهای آمریکا درگیر اعتراضات خیابانی به نژادپرستی بود، فیس‌بوک متهم به این بود که یکی از عوامل رشد حرکت‌های خشونت آمیز بوده است. 

چاندوانی می‌گوید: اینکه فیس‌بوک می‌گوید که برای حذف خشونت تلاش می‌کند، فریبکارانه است. این را در نظر داشته باشید که این شرکت، دانش فنی‌ لازم را در اختیار دارد و مشکلات روی این وب‌سایت رو به افزایش است.

وی می‌افزاید: انتظار ندارم کسی ضمانت کند که اینترنت را از نفرت و خشونت پاک  می‌کند. اما به گمان من، فیس بوک این توانایی را دارد که یک تغییر بزرگ را رقم بزند.

وی با بیان اینکه فیس بوک توصیه‌های کارشناسان را در زمینه نظارت نهادهای حقوق‌بشری و پیشنهادات مطرح شده از سوی منتقدان بیرونی و جوامع مدنی را پشت گوش می‌اندازد، می‌گوید: این مسایل نشان می‌دهد که فیس‌بوک علاقه‌ای به اقدام اساسی در این زمینه ندارد.

به گفته چاندوانی، کار کردن در یک غول فناوری، احتمالا در آینده همان ابهامات اخلاقی را خواهد داشت که برای کارکنان شرکت‌های تولیدکننده تنباکو اتفاق افتاد؛ شرکت‌هایی که حتی پس از اثبات رابطه سیگار و تنباکو با سرطان ریه، باز هم به تبلیغ و تشویق مردم به مصرف این محصولات  ادامه می‌دهند.