مناظره ایلان ماسک و جک ما درباره هوش مصنوعی و آینده نسل بشر

آی‌تی‌من- ایلان ماسک که پنج‌شنبه گذشته در کنفرانس جهانی هوش مصنوعی به همراه جک‌ ما، بنیان‌گذار علی‌بابا در شانگهای شرکت کرده بود، گفت: هوش مصنوعی به زودی قادر به خلق روبات‌هایی بسیار باهوش‌تر از انسان خواهد بود.

بنیان‌گذار تسلا، فاصله بین هوش روبات‌های آینده با انسان را، با فاصله هوش انسان با شامپانزه قابل مقایسه دانست و گفت: آیا شامپانزه‌ها می‌توانند انسان را درک کنند؟ نه چندان. ما برای آنها مثل موجودات فضایی می‌مانیم. شامپانزه‌ها فقط به هم‌نوعان‌شان اهمیت می‌دهند و در آینده، ما و روبات‌ها هم وضعیت مشابهی خواهیم داشت.

وی افزود: فاصله هوشمندی ما با روبات‌ها بسیار بیشتر از شامپانزه‌ها با انسان است و ممکن است به سرعت به نقطه‌ای برسیم که اختیار امور از دست‌مان خارج شود.

ماسک گفت: در آن وضعیت چه خواهیم کرد؟ مطمئن نیستم. فقط امیدوارم روبات‌ها با ما مهربان باشند.

این کارآفرین متولد آفریقای جنوبی با بیان اینکه بسیاری از مردم، قابلیت‌های هوش مصنوعی را دست‌کم می‌گیرند، افزود: مردم گمان می‌کنند که روبات‌ها چیزی شبیه انسان‌های باهوش هستند. اما مساله مهم‌تر از اینهاست؛ آنها بسیار باهوش‌تر از باهوش‌ترین انسان‌ها خواهند بود.

ایلان ماسک افزود: اولین چیزی که باید در نظر بگیریم این است که ما خیلی نادانیم و در عین حال می‌توانیم چیزهایی باهوش‌تر از خودمان خلق کنیم.

این نخستین بار نیست که ماسک درباره مخاطرات احتمالی هوش مصنوعی هشدار می‌دهد. او پیش‌تر هم گفته بود که خطر روبات‌ها بسیار بیشتر از کره شمالی است. در عین حال، او استارتاپی را با نام Neuralink پایه‌گذاری کرده که روی هوش مصنوعی کار می‌کند و چندی پیش هم اعلام شد که این شرکت درصدد است که ارتباط بین مغز انسان با کامپیوتر را تا سال آینده محقق کند.

جک ما در این نشست البته با نگاه ماسک موافق نبود. بنیان‌گذار علی‌بابا با تایید اینکه هوش مصنوعی بسیار باهوش‌تر از انسان خواهد شد، نگاه خوش‌بینانه‌ای به این موضوع داشت.

جک ما گفت که از آینده هوش مصنوعی نمی‌ترسد. وی افزود: به گمان من هوش مصنوعی فصل تازه‌ای را به روی مردم جهان باز خواهد کرد که سعی دارند بیش از جهان پیرامونی، خودشان را بیشتر بشناسند.

وی افزود: من کاملا خوش‌بینم و گمان نمی‌کنم که هوش مصنوعی خطری برای بشر باشد.

ماسک در مقابل با اشاره به توسعه سریع بازی‌های ویدیویی به عنوان مثالی از ماهیت ترسناک هوش مصنوعی توضیح داد: اگر 40 یا 50 سال قبل را به یاد بیاوریم، بازی پونگ را داشتیم که خیلی ساده بود. اما امروز شبیه‌سازی‌های بی‌درنگ و بسیار نزدیک به واقعیت را داریم که میلیون‌ها نفر هم‌زمان به این بازی‌ها مشغولند. با هر سرعت رشدی، این بازی‌ها در آینده از واقعیت قابل تمایز نخواهند بود و قادر به تشخیص واقعیت از خیال نخواهیم بود. در این صورت به پایان تمدن خواهیم رسید.

ماسک افزود: من ذاتا آدم خوش‌بینی هستم. اما شفاف بگویم، این یک الگوی مشخص است و سرعت تغییر فناوری به طرزی  باورنکردنی سریع است؛ آنقدر سریع که از توان درک ما فراتر می‌رود.

ادامه حیات در مریخ
موضوع دیگری که این دو کارآفرین برجسته بر سر آن اختلاف نظر داشتند. موضوع مریخ بود. ماسک پیش‌تر گفته بود که یکی از اهدافش، ایجاد یک کلونی انسانی روی مریخ است. در این نشست هم اعلام کرد که دلیل چنین تصمیمی، این است که به عقیده او، نابودی نسل بشر روی زمین قطعی است.

وی افزود: به گمان من باید پیش‌بینی‌ها و اقدامات لازم را برای ادامه آگاهی انسانی در آینده را به انجام برسانیم و یکی از این اقدامات، تبدیل شدن به موجوداتی «چند سیاره‌ای» یا اطمینان از ادامه حیات چند سیاره‌ای است.

به گفته ماسک، احتمال اینکه یک نیروی خارجی یا خطاهای ناخواسته داخلی موجب نابودی تمدن بشر یا ایجاد اختلال در آن شود، وجود دارد.

وی با بیان اینکه درباره آینده سفرهای فضایی بسیار هیجان زده است، گفت: این نخستین بار در 4.5 میلیارد سال تاریح زمین است که امکان توسعه حیات به سیارات دیگر فراهم شده است.
ولی جک ما با بیان اینکه مثل کارآفرین آمریکایی نمی‌اندیشد، گفت: من به حیات روی زمین بیشتر علاقه‌مندم.

وی افزود: من علاقه‌ای به ایده زندگی روی مریخ علاقه‌ای ندارم. چون به نظرم رفتن به مریخ ساده است.
 
عشق تنها راه است
جالب اینکه هر دو این کارآفرینان روی یک نکته درباره زندگی در عصر هوش مصنوعی توافق داشتند؛ هر دو پاسخ این سوال را در یک کلمه دانستند: «عشق».

جک ما درباره تئوری خود با نام «ضریب عشق» سخن گفت و افزود: انسان با چیزهای بدون نظم و بدون منطق، عملکرد بهتری دارد. برای مثال ما به کسی عشق می‌ورزیم، بدون اینکه دلیل طبیعی داشته باشد. فقط به او عشق می‌ورزیم. اما وقتی از کسی تنفر داریم، برای او بد می‌خواهیم. این تنفر منطق دارد و در مواردی که منطق حاکم باشد، هوش مصنوعی بهتر از انسان عمل می‌کند.

جک ما گفت: اگر می‌خواهید فرد موفقی باشید، نیاز به  IQ، EQ (ضریب هوشی و هوش عاطفی) دارید. اما در آینده، برای دوام‌آوردن در جهان باید LQ داشته باشیم؛ یعنی ضریب عشق. در غیر این صورت در عصر هوش مصنوعی دوام نخواهیم آورد.

ماسک نیز نخستین بار با جک ما موافقت کرد و گفت: موافقم. راه‌حل عشق است.
 
خطر انقراض
نکته دیگری که هر دو این کارآفرین‌ها بر سر آن توافق نظر داشتند؛ در آینده تعداد انسان‌ها روی زمین، کافی نخواهد بود.

ماسک گفت: بسیاری گمان می‌کنند که تعداد انسان‌ها خیلی زیاد است. اما این نگاهی قدیمی است.

وی افزود: حتی اگر فرض کنیم آینده ما با هوش مصنوعی به خیر و خوشی سپری شود،  به نظر می‌رسد که جهان تر بیست‌سال با فروپاشی جمعیت مواجه خواهد شد.

وی تاکید کرد که در بیست سال آینده، مشکل ما نه انفجار جمعیت، که فروپاشی جمعیت است.

جک ما نیز گفت: کاملا با این نظر موافقم. مشکل جمعیت چالش بزرگی برای ما خواهد بود. الان چین 1.4 میلیارد نفر جمعیت دارد که به نظر خیلی زیاد می‌آید. اما به گمان من در بیست سال آینده، چین مشکلات متعددی خواهد داشت و سرعت کاهش جمعیت نیز بیشتر می‌شود. ماسک به این وضعیت می‌گوید فروپاشی و من هم با او موافقم.

البته شاید زمان فروپاشی 20 ساله جمعیت که ایلان ماسک و جک ما به آن اشاره کردند؛ بدبینانه باشد. اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که در سال 2070 میزان فرزندآوری به زیر ضریت جهانی جایگزینی جمعیت خواهد رسید. ضریب جایگزینی عدد متوسط تعداد فرزندانی است که هر زن باید به دنیا بیاورد تا جمعیت یک نسل با نسل بعدی جایگزین شود. ضریب جایگزینی جهانی هم اکنون 2.1 زاد و ولد در مقابل ضریب فرزندآوری 2.5 است. اما تا سال 2100 ضریب فرزندآوری به 1.9 درصد خواهد رسید.