تجربه پوسته‌های تلگرامی نباید تکرار شود

آی‌تی‌من- همایش «استعمار سایبری» با هدف بررسی انتقادی مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی درباره سکوهای خارجی، به مناسبت دوازدهمین سالروزتأسیس شورای عالی فضای مجازی در سالن سازمان تبلیغات اسلامی شهرستان قم با سخنرانی اساتید و صاحب‌نظران حوزوی و دانشگاهی در زمینه فضای مجازی برگزار شد.

در ابتدای این همایش، ضمن گزارش از مصوبه شماره ۱۰۸۱۲۰ شورای عالی فضای مجازی با عنوان «بررسی راهکارهای افزایش میزان سهم ترافیک داخلی به نسبت ترافیک خارجی و مقابله با پالایش‌شکن‌ها» محور اساسی منتقدان، بند چهارم این مصوبه بیان شد. در این بند، زمینه دسترسی همه کاربران ایرانی به سکوهای خارجی (اعم از پیام‌رسان‌هاو غیرپیام‌رسان‌ها و اعم از بالفعل و بالقوه) فراهم شده است.

اولین سخنران همایش، حجت الاسلام مهدی صرامی، استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم و رییس مرکز راهبردی فقه حکومتی بودند که ذیل عنوان «تعارض مصوبه با مبانی فقهی و دیدگاه‌های مقام معظم رهبری»، سخنرانی کرد.

وی با ذکر تعابیر و بیانات مهم و شفاف رهبر انقلاب درباره فضای مجازی، به ضرورت جدی کنترل و ساماندهی فضای مجازی و کوتاه کردن دست دشمنان و نرم‌افزارهای خارجی از فضای مجازی کشور پرداخت و متقابلاً با بیان بند چهارمِ مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، از دسترسی گسترده و سلطه دشمنان به اطلاعات و بیگ‌دیتای کشور و تبعات بسیار منفی آن در صورت اجرای مصوبه سخن راند. وی با بیان نقش کارشناسان و مشاوران در تصمیم‌سازی برای مسوولان، کارشناسان مرکز ملی که مصوبه اخیر را تهیه کرده‌اند را دعوت به مناظره با کارشناسان منتقد کرد.

کاظم فولادی، رییس دانشکدگان فارابی تهران، با بیان موضوع «این‌همانی سایبر و حاکمیت» و با ارایة پنج دیدگاه در زمینه رابطه میان «سایبر» و «حاکمیت»، دیدگاه صحیح را «این‌همانی» این دو بیان کرد.

وی افزود: نتیجه دیدگاه نادرست بسیاری از نخبگان و مسوولان درباره رابطه میان این دو، تصمیمات اشتباه در زمینه فضای سایبر بوده است که مصوبه خطرناک اخیر شورای عالی فضای مجازی نیز در همین راستا قرار دارد.

به گفته این استاد دانشگاه و کارشناس هوش مصنوعی، هیچ حکومتی حاضر نیست سهم خودش از حاکمیت را با کسی تقسیم کند و در حال حاضر کشورهایی مانند آمریکا، روسیه و چین، با همین دیدگاه پنجم فضای مجازی خود را مدیریت می‌کنند. جمله معروف مقام معظم رهبری نیز که فرموده‌اند، «فضای مجازی به اندازه انقلاب اسلامی اهمیت دارد»، ناظر به همین نگاه است.

حجت‌الاسلام علیرضا طباطبایی عضو هیأت علمی دانشگاه علوم قضائی نیز با بیان موضوع «خوانش مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی از منظر حکمرانی متعالی» سخنرانی کرد و گفت: اصطلاح «حکمرانی خوب» و مبتنی دانستن آن بر اومانیسم، سکولاریسم و لیبرالیسم، بیان کرد اندیشمندان ما در برابر آن، «حکمرانی متعالی» را مطرح کرده‌اند.

عضو هیأت علمی دانشگاه علوم قضائی، ضمن تصریح به این‌که قانون اساسی ما کاملاً فضیلت محور است و معیارهای «حکمرانی متعالی» را داراست، به بخشی از قوانین مانند دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر اشاره کرد و با بیان اولین بند از اصل سوم قانون اساسی، که رشد فضائل اخلاقی و مبارزه با کلیه مظاهر فساد است، مجوز دادن به پلتفرم‌های خارجی و زمینه‌سازی برای حضور گسترده مردم در آن را که در مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی آمده است ناقض این اصل ارزیابی کرد.

دبیر شورای عالی فضای مجازی و رییس مرکز ملی فضای مجازی، سیدمحمدامین آقامیری، که با همراهان خویش به صورت سرزده به همایش آمده بود، در فرصت سخنرانی که توسط مسوولین همایش برای ایشان فراهم شد، سخنان کوتاهی ایراد کرد.

پس از سخنان وی، برخی شرکت‌کنندگان در همایش سوالات و اعتراض‌های جدی به ایشان مطرح کردند که بی‌پاسخ ماند و همایش دقایقی با اختلال مواجه شد.

حجت‌الاسلام محمدرضا فلاح شیروانی، رییس مؤسسه فرهنگ و تمدن توحیدی (فتوت)، مباحث خود را با عنوان «خروجی بیست سال سیاستگذاری فضای مجازی» ایراد کرد.

وی با قرائت بخش‌هایی از سخنان مقام معظم رهبری درباره مدیریت فضای مجازی کشور که در طول سال‌های گذشته ایراد کرده‌اند، به نقد جدی سیاست‌ها و عملکرد مسوولان مرتبط با فضای مجازی کشور پرداخته، وضعیت فعلی را غیرقابل تحمل دانستند. ایشان در جمع‌بندی سخنانشان گفتند: مسوولان باید به گونه‌ای فضای مجازی را مدیریت کنند که معضلات و مفاسد گستردة آن از بین برود. حوزه هم باید با مطالبه‌گری و ارایه فکر در این مسیر همکاری کند.

مهدی‌رضا برنا، در سخنرانی خود با عنوان «حراج داده‌های ملی و سلطه اطلاعاتی دشمن»، ضمن بیان ویژگی‌های مثبت برخی بندهای مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی، به تبیین بند چهارم که به عنوان «بند پوسته» شهرت یافته است پرداختند.

این استاد دانشگاه و پژوهشگر هوش مصنوعی، اشراف و سلطه صاحبان سکوهای خارجی به اطلاعات کشور و حراج داده‌های ملی را در صورت استفاده از پوسته‌ها قطعی دانست و با بیان تجربه چند سال قبل کشور در زمینه پوسته‌های تلگرام، عدم ثبات پوسته‌ها و از بین رفتن آنها با یک تصمیم از ناحیه مالکان سیستم عامل را خاطرنشان کرد.

وی با بیان اهمیت ایجاد سیستم عامل بومی در ادامه، با توجه به اطلاق بند چهارم و ذکر کلمه "بالقوه"، شمولیت آن نسبت به پوسته‌های سامانه‌های هوش مصنوعی را بسیار خطرناک‌تر از پوسته‌های پیامرسان‌ها دانستند.

حجت‌الاسلام محسن انبیایی، از اساتید سطوح عالی حوزه علمیه قم و پژوهشگر فضای مجازی، در سخنرانی خود با عنوان «نسبت قواعد بالادستی فقه با مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی»، با تفکیک میان «فقه تجویز» و «فقه تدبیر» گفت: الگوی مطلوب ما فقه تدبیر است که در آن فقه، علاوه بر استنباط و بیان موارد حلال و حرام در یک حوزه خاص، وارد مرحله نظام‌سازی شده، به ارایه الگوی مدیریتی می‌پردازد. اما متأسفانه در حال حاضر، در مواردی فقه تجویز نیز در حاکمیت بدرستی عمل نمی‌شود که موضوع مصوبه اخیر از آن جمله است.

وی با بیان برخی آیات قرآن کریم گفت: یک تصمیم‌ساز و یا تصمیم‌گیر باید با روح کلی حاکم بر قوانین اسلام آشنا شده و تا زمانی که با نگاه خاص قرآن در برخورد تمدنی دو جبهه حق و باطل آشنا نشود، نمی‌تواند تصمیمی صحیح را اتخاذ نماید. بر این اساس ، آنچه در بند چهارم مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی مشهود است، عدم مواجهه مناسب با جبهه باطل به سردمداری آمریکا و اسرائیل است؛ در همین راستا، در حالی که سازمان‌هایی همچون NSA به شدت به دنبال به دست آوردن کلان داده ملی یعنی مهمترین سرمایه مملکت می‌باشند، این مصوبه با بی‌تدبیری آن را به رایگان در اختیار دشمنان قرار می‌دهد.

عبدالصمدهادی‌اصل، فعال رسانه و فضای مجازی با بیان «نقش سکوها در شبکه‌سازی رسانه‌ای با تاکید بر مصوبه اخیر شورای عالی» و نقد مصوبه اخیر شورای عالی، مبتنی بر این مطلب گفت: فضای حاکم بر زیست مجازی در هر سکو، بر اساس رویکردهای فکری صاحبان آن سکو تنظیم می‌شود. بنابراین وقتی مالکان پلتفرم‌های خارجی، گرایش لبیرال و غیردینی دارند، خروجی چنین سکوها و پلتفرهایی، سبک زندگی غیراسلامی خواهد بود و نمی‌توان شبکه‌سازی اسلامی و انقلابی در این سکوها انجام داد.

این فعال رسانه، با طرح تجربه پوسته‌های تلگرامی در سال ۱۳۹۷ افزود: در این پوسته‌ها، صرفاً برخی کانال‌های معاند حذف شدند، اما بسیاری از کانال‌هایی که ظاهراً جرم علنی مرتکب نمی‌شدند و در عین حال، محتوای آنها ترویج اندیشه و سبک زندگی غربی بود، به صورت گسترده فعالیت می‌کردند.

‌هادی‌اصل بر اساس تجربه جریان‌سازی خود در فضای مجازی، تاکید کرد که شبکه‌سازی رسانه‌ای در سکوهای داخلی می‌تواند محقق شود.

در خبر دیگری در همین رابطه در پی ابلاغ مصوبه اخیر مرکز ملی فضای مجازی درباره قانون مند شدن فعالیت سکوهای خارجی در کشور مدیر عامل یک شبکه اجتماعی داخلی نسبت به این موضوع واکنش نشان داد.

به گزارش ایسنا، اواخر ماه گذشته بود که رییس مرکز ملی فضای مجازی از امکان پذیر شدن دسترسی به سکوهای پرمخاطب خارجی خبر داد.

در مصوبه اول، شورای عالی فضای مجازی تنظیم گران بخشی را موظف کرده تا برای ایجاد تنوع در سبد مصرف کاربران با سازوکارهای حکمرانی پذیر و با هدف رفع نیاز مردم، سکوها و خدمات پرکاربرد خارجی را که امکان ارایه خدمات در قالب پوسته برای آنها وجود دارد، شناسایی و شرایط فعالیت آنها را در داخل کشور فراهم کنند.

در این راستا، مهدی انجیدنی مدیرعامل یک سکوی داخلی در واکنش به ابلاغ اخیر این مصوبه در یک شبکه اجتماعی داخلی اظهار کرد: این دستاورد بزرگ، مبارک آمریکا و پلتفرم‌های آمریکایی و مشتریان کلان‌داده‌های ملی ایران باشد.