ساختارشکنی و کنار گذاشتن باورهای قدیمی، ویژگی هیات مدیره ششم نصر تهران بود

 
علت تدوین و انتشار کتاب کارنامه 3 ساله در حوزه سخت افزار و اطلاعات و محتوای آن چیست؟
گزارش‌های سازمان نصر تهران به شکل سنتی شامل فهرست نتایج و مصوبات جلسات و ارایه آمار حضور و مشارکت افراد در برنامه‌های سازمان بود که واقعا اطلاعات مفیدی به ذی‌نفعان ارایه نمی‌کرد. ما در این دوره تلاش کردیم گزارش عملکرد را به سمت اقدام محوری سوق دهیم. از همه فعالان کمیسیون‌های رسته خواستیم از موضوعاتی که طی این سه سال مبتلا به آن بودند بگویند. محتوای کتاب در قالب مصاحبه‌هایی با روسا و اعضای کمیسیون‌های سازمان است و تلاش کردیم محتوا صرفا شرح مشکلات و به قولی قصه غصه نباشد. هر شخص مشکلی را شرح داده، اقداماتی که در یک یا چند کمیسیون سازمان در آن خصوص انجام شده و در نهایت حصول یا عدم حصول نتیجه را گزارش کرده است. به نظرم این گزارش می‌تواند قدمی ‌باشد در مسیر کیفی شدن گزارش‌های عملکرد سازمان و اطلاع رسانی دقیق‌تر به اعضا.
 
اگر بخواهید مهم‌ترین مشکلات سه سال گذشته بخش سخت‌افزار را در حوزه‌های واردات، تولید و عرضه دسته‌بندی کنید، به چه مواردی اشاره می‌کنید؟
به واقع چه برای کشور، چه برای صنعت فاوا و به طور خاص برای حوزه زیرساخت و ارتباطات سال‌های سختی بود که تبعات آن همچنان ادامه دارد. مطلع هستید که پس از فعال شدن تحریم‌ها در سال 97، همه‌گیری کرونا و برخی دیگر از اتفاقات جهانی همچون جنگ اکراین مشکلات عدیده‌ای برای صنایع جهان به وجود آمد که کشور ما و صنعت فاوا نیز از آن مستثنینبود. بروز پاندمی کرونا باعث شد زنجیره تامین بسیاری تولید کنندگان دچار اخلال شده و فرآیند عادی تولید و تامین کالا و تجهیزات به شدت نامنظم شود. درگیری‌ها ‌در اکراین نیز به این بی نظمی ‌افزود و هم اکنون عقب ماندن تولید تراشه از تقاضای جهانی آن باعث شده عمده کالاهای حوزه فاوا به سختی و با زمان‌های تحویل طولانی قابل تامین باشد. مشکلات ارزی ناشی از تحریم‌ها نیز در داخل مزید بر علت شد و شرایط را برای فعالان پیچیده‌تر کرد. 

از سوی دیگر مشکلات بیمه و مالیات، سختی اخذ مجوزها، تعرفه‌های دستوری، انحصار و محدودیت‌های تقنینی عوامل دیگری بود که در سه سال اخیر باعث کندی توسعه شرکت‌ها و بعضا مانع فعالیت آنها شد.
 
شما در رسته سخت‌افزار برای حل این مشکلاتچه اقداماتی را انجام دادید و تا چه حد موفقبودید؟
در سازمان ما برای تجمیع مسایل اعضا، همفکری و تقسیم وظایف جهت پیگیری امور صنفی دارای کمیسیون‌های تخصصی هستیم. در حال حاضر 35 کمیسیون تخصصی در سه رسته اصلی در سازمان مشغول به کار هستند. رسته توسعه نرم افزار عمدتا شامل کمیسیون‌هایی است که با حوزه‌های مختلف صنعت نرم افزار در ارتباطند. رسته خدمات شامل کمیسیون‌هایی نظیر آموزش، امنیت فضای تبادل اطلاعات، مشاوران، فین‌تک، پرداخت یارها و دیگر خدمات حوزه فاوا می‌شود. در رسته سخت افزار و ارتباطات نیز که در دوره سه ساله اخیر مسوولیت کمیته راهبری آن به عهده من گذاشته شد، ما 7 حوزه تخصصی را در قالب کمیسیون‌های اینترنت و انتقال داده، تامین تجهیزات و کالای فاوا، تولید، شبکه، زیرساخت مراکزداده، اینترنت اشیا و تجهیزات فناوریخرده فروشی و صنعت پرداخت را پوشش می‌دهیم. هر یک از کمیسیون‌ها دارای اعضایی هستند که عمدتا از شرکت‌های خوشنام و تاثیر گذار حوزه فعالیت خود محسوب می‌شوند.

از جمله مسایلی که در کمیسیون‌های رسته سخت افزار و ارتباطات در این مدت بر آنها متمرکز بودیم می‌توان به مواردی همچون پیگیری رفع مشکلات تعرفه و مجوز جهت توسعه دسترسی عموم مردم به اینترنت باند پهن، رصد و پیگیری رفع موانع تولید و واردات تجهیزات فاوا و الزام دولت به دریافت برنامه اقتصاد دیجیتال از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای در برنامه هفتم توسعه اشاره کرد.

همچنین مشارکت در استانداردسازی و رتبه بندیمراکزداده و تدوین ضوابط مربوطه، موضع گیری دربرابر انحصار بازار و کمک به تدوین آیین نامه‌ها ونقشه راه در حوزه اینترنت اشیا، رسیدگی به مشکلات سامانه‌های متعدد نظارتی و مقاومت در برابر درمان سامانه محور، به‌روز رسانی و توسعه فرهنگ استفاده از کتابچه تعرفه خدمات فناوری اطلاعات، تعامل و همسویی با دیگر تشکل‌های فاوا، پیگیری مشکلات مربوط به بیمه و مالیات و پیگیری تسهیل صدور مجوزهای امنیتی و اعتبار بخشی به مجوزسازمان از جمله دیگر حوزه‌های تمرکز این رسته بوده است.
 
 

در زمینه دسترسی عمومی به اینترنت پهن‌باند چه مشکلاتی را رصد کردید و چه اقداماتی انجام دادید؟
دو مشکل اساسی در سال‌های اخیر مانع از توسعه متوازن و سرمایه‌گذاری در زیرساخت اینترنت و شبکه ملی اطلاعات بوده است. اول فرسودگی زیرساخت‌های ارتباطی ‌و عدم تمایل بازیگران با سابقه این حوزه از جمله شرکت مخابرات ایران به توسعه شبکه و سرمایه‌گذاری جدید به‌دلیل مشکلات مالی است و دوم تعرفه‌گذاری دستوری خدمات پهنای باند که باعث بی‌علاقگی شرکت‌های خصوصی به سرمایه‌گذاری و توسعه این بخش می‌شود. 

ما در کمیسیون اینترنت و انتقال داده تلاش کردیم با تعامل مطالبه‌گرانه با کمیسیون تنظیم مقررات، شورای عالی فضای مجازی و شرکت زیرساخت، در جهت کاهش مداخله‌گری حاکمیت در عملکرد بخش خصوصی و اصلاح ساختار تعرفه‌گذاری دستوری اینترنت اقدام کنیم. پیشرفت‌هایی در این حوزه حاصل شده که شرح آن در گزارش سه ساله رسته در دسترس است و نتیجه آنها تمایل بیشتر شرکت‌های خصوصی و نیمه خصوصی به سرمایه‌گذاری و توسعه زیرساخت‌ها شد. برای مثال ساخت مراکزداده جدید در قطب‌های مرکز داده از جمله منطقه ویژه پیام حاصل تعامل بخش خصوصی با سیاست گذار در توسعه زیرساخت اطلاعاتی کشور بود و تشکیل صندوق فیبرنوری از دستاوردهای تعامل این کمیسیون با مجلس شورای اسلامی ‌و وزارت فاوا محسوب می‌شود.
 
به پیگیری رفع موانع تولید و واردات تجهیزات فاوا به عنوان یکی از حوزه‌های تمرکز رسته سخت‌افزار اشاره کردید. در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟
همان‌طور که گفتم، مشکلات تامین ارز واردات مواد اولیه و تجهیزات، مشکلات سامانه‌های متعدد ثبت و گزارش فرآیند گردش محصول و مجوزهای دست و پاگیر از عواملی بود که فعالان حوزه تولید و تامین سخت افزار را دچار چالش کرد. با همکاری اعضای کمیسیون‌های تامین تجهیزات و تولید توانستیم در خلال هر نوسان ارزی و تغییر بخشنامه‌های بانک مرکزی و وزارت صمت، پاسخگویی مدیران مربوطه را در جلسات و مکاتبات مطالبه کنیم. با اینکه حل مشکلات کلان ارزی در حوزه و کنترل سازمان نیست؛ ولی حداقل توانستیم با اطلاع‌رسانی سریع، پیگیری شفاف سازی فرآیندها و مطالبه حل مشکلات اعضا، بخشی از معضلات را حل نموده یا برخی فعالان را از سردرگمی‌ و آشفتگی خارج کنیم.

تعامل با وزارت صمت برای تدقیق روند تشخیص مشابه تولید داخل کالاها، ممانعت از ایجاد محدودیت‌های جدید واردات و همکاری در تدوین نظام نامه تشخیص میزان بومی‌سازی تجهیزات از اقدامات این کمیسیون‌ها بوده است.

از سوی دیگر باید توجه داشت که همه اقدامات سازمان لزوما ایجابی نیست و گاهی باید به اقدامات سلبی متوسل شد. یک اقدام سلبی مهم این سه سال«جلوگیری از ممنوعیت واردات هرگونه کالاهای حوزه فاوا» در تعامل با وزارت صمت بوده است. ما در سازمان به حمایت همه جانبه از تولید داخل معتقدیم ولی در عین حال اعتقاد داریم روش حمایت نباید از مسیر ممنوعیت واردات بگذرد. ایجاد مشوق‌های تعرفه‌ای، اعطای تسهیلات با نظارت کافی نحوه هزینه‌کرد و ایجاد بستر تضمین فروش محصولات از جمله روش‌های حمایتی قابل قبول است که در این خصوص با نهادهای سیاست گذار در حال رایزنی بودهو هستیم و در این راستا با گردآوردن تولید کنندگان عضو سازمان، تعاملی سازنده با سندیکای صنعت مخابرات و دفتر برق و الکترونیک وزارت صمت و معاونت نوآوری وزارت فاوا جهت صحت سنجی و تدقیق عمق بومی‌سازی و کیفیت محصولات تولید داخل ایجاد کردیم.

احصا، شناسایی و دسته بندی کد تعرفه‌های تجهیزات و اقلام تشکیل دهنده تولیدات حوزه فاوا برای تخمین ارز مورد نیاز و ارایه مشورت در این زمینه به وزارت صمت و بانک مرکزی برای بهبود سیاست گذاری و بودجه بندی ارزی این صنعت از دیگر اقدامات کمیسیون‌های رسته سخت افزار در این حوزه بوده است.
 
در این دوره نام سازمان نصر به عنوان بازوی مشورتی اقتصاد دیجیتال در قانون توسعه درج شد که نقطه عطف مهمی محسوب می‌شود. این رویداد چه دستاوردی خواهد داشت؟
این اتفاق که برای اولین بار در تاریخ تشکیل سازمان روی می‌دهد، شاید به ظاهر به تصویب پاراگرافی در قالب تبصره ذیل یکی از مفاد قانون توسعه هفتم خلاصه شود؛ ولی تاثیر شگرف و گسترده‌ای در رشد هوشمندسازی و بزرگ شدن بازار فاوا در سال‌های آتی خواهد داشت.

در این تبصره، دولت ملزم شده که در طول سال‌های برنامه هفتم، برای هوشمندسازی فرآیندها و پیاده سازی زیرساخت‌های دیجیتال در دولت اقدام کرده و برنامه جامع هر دستگاه را از سازمان نظام صنفی رایانه‌ای بگیرد. این امر نه تنها به ارتقای بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها و چابکی دولت می‌انجامد؛ بلکه با تعریف پروژه‌های متعدد در حوزه فاوا از زیرساخت‌ها تا نرم افزارها و سامانه‌ها، کمک شایانی به ایجاد بازارهای جدید و افزایش درآمد اعضای این سازمان خواهد کرد.
 
موضع‌گیری در برابر انحصار بازار در حوزه اینترنت اشیا را به عنوان یکی از نقاط تمرکز رسته سخت‌افزار و ارتباطات ذکر کردید. چه مشکلی در این زمینه وجود داشت و چه اقداماتی برای حل آن انجام شد؟
علی رغم میل دولت به کمک به توسعه هوشمندسازی، روش اجرایی این حمایت به مسیر انحصار گراییده بود که با مکاتبات، جلسات و پیگیری‌های مستمر اعضای کمیسیون اینترنت اشیا به مسیر بازار آزاد و حمایت از همه فعالان کوچک و بزرگ این حوزه بازگشت. کمک به تدوین، قانونگذاری و رگولاتوری حوزه اینترنت اشیا نیز در دستور کار این دوره این کمیسیون بوده است. این کمیسیون با برگزاری نشست‌های آموزشی و مشورتی مختلف به شناسایی بهتر این فناوری در ارتقای اهمیت و جایگاه هوشمندسازی در افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها نزد مدیران دولتی، خصوصی و علاقه‌مندان این صنعت کمک کرد.
 
 
در زمینه تعامل با دیگر تشکل‌های حوزه فاوا چه اقداماتی انجام دادید؟
یکی از اهداف مهم هیات مدیره در این دوره، برقراری ارتباط، مشورت و تلاش برای همسویی تشکل‌های فاوا در موضع‌گیری و برنامه‌ریزی اقدامات این صنعت بوده است. در حوزه سخت افزار و ارتباطات، ارتباط سازنده و تعامل با سندیکای صنعت مخابرات ایران، اتحادیه تولید کنندگان فناوری اطلاعات، سندیکای وارد کنندگان فناوری اطلاعات، سندیکای افتا، سندیکای تجهیزات مکانیابی و رادیویی، اتحادیه فناوران رایانه تهران و دیگر تشکل‌های این حوزه باعث کاهش تنش‌ها و هم‌افزایی توان و منابع اعضای این تشکل‌ها در پیگیری امور صنفی و در نهایت منفعت بیشتر اعضای ایشان شد.

در این زمینه به طور مشخص می‌توانم به ترمیم رابطه با اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اشاره کنم. در حالی که رابطه اتاق با نظام صنفی در دوره‌های قبلی به سردی و حتی تقابل گراییده بود، در این دوره ارتباطی قوی و سازنده شکل گرفته و به تشکیل دبیرخانه مشترک و تبادل اعضای هیات مدیره و هیات نمایندگان بین اتاق و تشکل‌های زیرمجموعه آن منجر شد. حضور هم‌زمانبنده در هیات مدیره نصر تهران و سندیکای صنعت مخابرات نیز در راستای همین هم‌افزایی بوده است.
 
در مورد تسهیل صدور مجوزهای امنیتی و اعتبار بخشی به مجوز سازمان نیز توضیح بدهید.
از ابتدای تاسیس سازمان، ابهاماتی در خصوص متولی اصلی صدور مجوز فعالیت حوزه فاوا در کشور وجود داشته و در دوره‌های قبل به دلایل متعددی از جمله تسامح با دیگر تشکل‌ها به شکل جدی و ریشه‌ای به این موضوع ورود نشده است. در این دوره با انتصاب یک تیم حقوقی حرفه‌ای، ضمن استفسار از معاونت حقوقی ریاست جمهوری، مرکز پژوهش‌های مجلس و کمیسیون تفسیر قوانین و تشکیل پرونده‌ای دقیق و فنی، با دفاع در هیات نظارت اصناف و هیات مقررات زدایی، این مشکل یک بار برای همیشه مرتفع و سردرگمی ‌فعالان در اخذ مجوز فعالیت از چند تشکل موازی برطرف شد.

در حوزه مجوزهای بیرونی نیز، اقدامات مبسوط سازمان در مشارکت در بهینه سازی فرآیند، شفاف سازی شاخص‌ها و رفع مشکلات موردی اعضا برای اخذ مجوز افتا قابل توجه بود.
 
به نظر شما مزیت‌های بازار سخت‌ افزار برای شرکت‌های داخلی چیست؟ در چه بخشی از فناوری باید سرمایه‌ گذاری انجام شود و چه الزاماتی دارد؟
بازار ایران، بازار بزرگی است، به خصوص در حوزه سخت افزار سرمایه قابل توجهی در گردش است. طی یک دهه اخیر گرایش سرمایه به سمت شرکت‌های خدماتی، استارتاپ‌ها و حوزه‌های با رشد بسیار سریع بود. ولی این رشد برق آسا باعث شد شرکت‌ها متوجه شوند زیرساخت‌های لازم برای توسعه خدمات فناوری اطلاعات در کشور جوابگو نیست و مجددا بخشی از سرمایه‌های این حوزه به سمت زیرساخت‌های شبکه و سخت افزار گرایید. پروژه‌های مرتبط با شبکه ملی اطلاعات، زیرساخت فیبرنوری، مراکزداده متعدد دولتی و تجاری و تامین و راه‌اندازی و نگهداری تجهیزات پردازشی و ذخیره سازی از این جمله است که شرکت‌های داخلی نیز علاقه و مزیت زیادی به این بخش از بازار دارند.
 
به نظر شما هیات مدیره دوره ششم نصر تهرانتا چه حد موفق عمل کرده، چه مشکلاتی رابرطرف کرده و برای صنف چه دستاوردی داشته است؟
من می‌توانم بیشتر در مورد عملکرد سازمان در حوزه سخت افزار و ارتباطات نظر دهم ولی به طور کلی عملکرد این دوره سازمان را موفق می‌دانم و معتقدم با ساختار شکنی برخی باورها و روال‌های قدیمی، نقطه عطفی در تاریخ سازمان به‌وجود آمد. حرکت از تقسیم‌بندی صرف سخت افزاری و نرم افزاری به سمت روندهای روز دنیا و توجه به پوشش فناوری‌های جدید جزو اقدامات مهم و قابل توجه این دوره بود.