آژیر قرمز برای تامین تجهیزات حیاتی دیجیتال کشور به صدا درآمده است

آی‌تی‌من- در ابتدای این جلسه احسان زرین‌بخش، عضو هیأت مدیره سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران، گفت: یکی از اصلی‌ترین معضلات در تامین تجهیزات زیر ساختی فناوری اطلاعات این است که بخشی از دولت جهت ارائه خدمات نیاز به تامین و به روز رسانی تجهیزات دارد و بخش دیگر دولت و حاکمیت مانند وزارت صمت و بانک مرکزی با تصمیمات‌شان مانع از انجام این فرایند می‌شوند.

وی افزود: دولت با ایجاد چرخه‌های موازی و ناکارآمد علاوه بر تشکیل صف، باعث طولانی‌تر شدن روال‌هایی مثل ثبت سفارش، تخصیص و تامین ارز، ترخیص تجهیزات و مواد اولیه از گمرک شده است. این فرایند طولانی و هزینه‌بر موجب رسوب تجهیزات در گمرک، کاهش سرمایه در گردش فعالان اقتصادی شده و خروجی آن علاوه بر تحمیل هزینه‌های پیدا و پنهان به صورت فرسایشی، تاخیر طولانی در بهره‌مندی کشور از مزایای فناوری اطلاعات است.

زرین‌بخش تغییر نگاه تجاری حاکمیت به حوزه فناوری اطلاعات به نگاه ایجاد زیر ساخت‌های تولید را اولین و موثرترین قدم برای توسعه اقتصاد دیجیتال دانست و افزود: پیشنهاد سازمان نظام صنفی رایانه‌ای مقررات‌زدایی در حوزه تامین «تجهیزات و مواد اولیه تولید» و اعمال نظارت پسینی است.

آیدین عدالت، عضو هیأت مدیره و رئیس رسته سخت‌افزار و ارتباطات نصر تهران نیز با بیان اینکه در حوزه در زیر ساخت‌ها به مسیر بدی افتاده‌ایم، تاکید کرد: مشکلات زیادی در زمینه تامین، نگهداری و راه‌اندازی زیرساخت‌های نیاز است که توجه ویژه‌ای را می‌طلبد.
 
 
آی‌تی از آرد مهم‌تر است
مسعود شکرانی، رئیس کمیسیون تامین ننصر تهران نیز در این نشست ضمن برشمردن چالش‌های تامین تجهیزات IT گفت: مقررات فعلی در زمینه تأمین تجهیزات با روند منطقی سازگار نیست. ثبت سفارش و اخذ مجوزها دو ماه زمان می‌برد و ۳۰ تا ۱۲۰ هم طول می‌کشد تا بانک مرکزی ارز تخصیص دهد. ضمن اینکه در ادامه مشخص نیست این ارز چه زمانی به دست تأمین‌کننده می‌رسد. بارها در این مرحله در بانک مرکزی معطل مانده‌ایم. گفته می‌شود پرداخت ۱۵ روز است اما این عدد واقعی نیست و باید آن را ۶۰ تا ۶۵ روز در نظر گرفت.

او ادامه داد: ما نیاز نداریم همان ابتدا تمام ارز را به ما بدهند، در مرحله اول به ۲۰-۳۰ درصد احتیاج داریم که برای خرید تجهیزات به شرکت‌ها بدهیم. در این روند ما معمولا معطل ثبت سفارش نمی‌شویم و به صورت موازی فرایند را انجام می‌دهیم. صدها میلیارد تومان تجهیزات ما در گمرک آمده اما هنوز ثبت سفارش نشده و به ان ارز تخصیص داده نشده است.

شکرانی تاکید کرد: خواست اصلی ما این است که دولت متوجه باشد وضعیت کالای IT با هر چیز دیگری متفاوت است و آی‌تی از آرد هم مهم‌تر است.

وی افزود: تخصیص ارز که عملا به دو تا سه ماه رسیده، وضعیت تامین ارز که زمان آن پس از تخصیص نامشخص است، سیاست‌های ناشفاف و پشت درهای بسته، نیاز به توسعه روشهایی مانند برات و بدون انتقال ارز در وضعیت فعلی و مشکل رفع تعهد ارزی و فرصت 6 ماهه آن از جمله مشکلات ما با بانک مرکزی است.

او سقف و سابقه ثبت سفارش روی کالاهای آی‌تی، مشکلات تولیدکنندگان، حمایت از تولید (مشکلات قاچاق و ضرورت ورود دستگاه‌های نظارتی)، معضل تولیدکننده نماها و عدم تایید ثبت سفارشات به بهانه تولید داخل، افزایش حقوق ورودی برخی کالاهای حوزه آی‌تی و مشکلات فنی و دسترسی به NTSW را نیز از جمله مشکلاتی برشمرد که تامین‌کنندگان در مواجهه با وزرت صمت با آنها مواجه‌اند.

به گفته رئیس کمیسیون تامین معضل ارزشگذاری کالاها و TSC و افزایش مدت زمان ترخیص و مشکلات رسوب کالا به دلیل تشریفات غیرضروری نیز از جمله مشکلات تامین کنندگان با گمرک است.

شکرانی ادامه داد: امور مالیاتی، تامین اجتماعی، تعدد مجوزات و مشکلات دریافت و تمدید، تایید نمونه بحران بدهی و مطالبات دولتی نقدینگی و همچنین عدم تخصیص اعتبار از سوی بانک‌ها نیز مشکلاتی است که سایر سازمان‌ها برای کسب و کارهای حوزه آی تی به وجود می‌آورند.
 
چرخ کند اقتصاد دیجیتال
در بخش دیگری از این نشست، سهیل ترکان، رئیس کارگروه کمیسیون تأمین نصر تهران گفت: کشور ما به طور فاحشی در رشد اقتصاد دیجیتال از دیگر کشورهای جهان عقب افتاده و این میزان عقب افتادگی با توجه به میزان و سرعت رشد اقتصاد دیجیتال در دیگر کشورهای جهان و حتی کشورهای همسایه ایران در چند سال آینده از این مقدار هم بیشتر خواهد شد.

او ادامه داد: برای جبران این عقب افتادگی یا حتی ثابت نگهداشتن وضعیت فعلی، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای راهکاری به غیر از سرمایه گذاری مضاعف در حوزه زیرساخت‌های فاوا ارائه نمی‌دهد. این زیرساخت‌ها مانند شریان‌های اصلی بدن انسان، وظیفه برقرار ارتباط بین نهادها و راهکارهای آن‌ها بر بستر آنلاین بر عهده دارند و بدون این شریان‌ها این سیستم محکوم به نابودی‌ست.

ترکان گفت: به نظر می‌رسد در حاکمیت و در میان افراد سیاستگذار درک درستی از عواقب عدم کارکرد درست این زیرساختارها را وجود ندارد و همین عامل موجب شده تا اولویت ویژه‌ای به این حوزه داده نشود.

این فعال حوزه سخت‌افزار با اشاره به قطع شدن سامانه‌هایی مانند سامانه بنزین، ثنا و سامانه جامع تجارت بیان کرد: با توجه به این که این مساله تمام فعالان این حوزه در کشور را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد می‌تواند اهمیت بیشتری از قطع شدن آب، برق و گاز یک منطقه داشته باشد. با وجود میزان اهمیت بالای این زیرساخت‌ها نیاز است تا برای تامین تجهیزات مورد نیاز این شریان‌ها و برقراری ارتباط قابل اتکا، تولید کنندگان و بازرگانان فعالیت مستمر و بدون وقفه‌ای با یکدیگر داشته باشند تا بتوانند نیازمندی‌های زیرساخت‌های اقتصاد دیجیتال را فراهم کنند.

ترکان تاکید کرد: بدون در نظر گرفتن مزیت‌های رقابتی و عدم امکان ایجاد ارزش افزوده برای محصول، تولید محصولات و سرمایه گذاری‌های انجام شده غیر از ضرر و زیان برای کشور نتیجه‌ای نخواهد داشت. قطعا تیراژ و تولید انبوه اهمیت بالایی دارد، اما برای تیراژ محصول با تعداد هرچه بالاتر باید در نظر گرفت که آیا امکان صادرات محصول با وجود مشکلات تحریم وجود دارد یا نه. به این دلیل که اکثر محصولات حوزه فاوا برای تولید انبوه در ایران و تنها برای مصرف بازار داخلی توجیه‌پذیر نیست، البته مواردی خلاف این نظریه هم وجود دارد مانند کالا‌های مصرفی و با دوره عمر تکنولوژیک طولانی که نمونه‌های موفقی هم دارد.

وی افزود: اکثر کالاهای حوزه فاوا دوره عمر محدودی دارند و بعد از مدت کوتاهی ارزش اولیه خود را از دست می‌دهند و از رده خارج می‌شوند. در همین حال با توجه به پروسه واردات این روزهای کشور، برای وارد کردن یک محصول یا مواد اولیه تولید در این حوزه باید از 4 تا 6 ماه در صف‌های تخصیص و تامین ارز، استاندارد، تنظیم مقررات و غیره... قرار بگیرید. با این وجود باید بررسی شود که آیا توان رقابت با کالای وارداتی که عمر تکنولوژیکی کوتاهی دارد را داریم یا نه.

رئیس کارگروه کمیسیون تأمین در پایان تاکید کرد با سیاست‌های فعلی حاکمیت در خصوص حمایت از فعالان حوزه زیرساخت، چه بازرگان و چه تولید کننده، ارزش افزوده‌ای در هیچ یک از این بخش‌ها به وجود نخواهد آمد؛ گفت: چرخ اقتصاد دیجیتال کند شده و این اتفاق آسیب جبران ناپذیری به کشور و تمام فعالان این حوزه خواهد زد. زودتر خون این شریان‌ها باید تامین شود، تا دیر نشده و هنوز جانی در این بدن مانده است.
 
سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های بحرانی اولویت تولید نیست
در ادامه محمد دین محمد ‌آذری، رئیس کمیسیون زیرساخت مراکز داده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران گفت: عدم تامین تجهیزات زیرساختی مساوی با توقف سرویس دهی مراکزداده خواهد بود.

آذری در ادامه به تبیین سیاست‌های اولویت بندی تولید پرداخت و گفت: سرمایه‏گذاری تولید در تمامی‌ حوزه‏ها بدون در نظر گرفتن حساسیت‏ها و شرایط آن حوزه و همچنین معیارهای فنی و بازرگانی تجهیزات قابل تولید و کاربرد در آن حوزه، با اتلاف سرمایه‏های ملی، عدم حصول موفقیت و سلب اعتماد ملی همراه خواهد بود.

وی سرمایه گذاری تولید در حوزه‌های حساس، حیاتی و زیرساخت‌های بحرانی و در لبه تکنولوژی نظیر مراکزداده را جزء اولویت‌های تولید ندانست و افزود: این حوزه‌ها نیازمند قابلیت‌هایی نظیر کارکرد مداوم، دسترس پذیری بالا و قابلیت افزونگی و انعطاف پذیری هستند. همچنین امکان واردات و بازار مصرف محدود به کشور و ارزبری نه چندان بالاتری از نمونه‌های داخلی دارند و تولید آن با پیچیدگی تکنولوژیکی و فراتر از امکانات تولید بومی‌است.

رئیس کمیسیون زیرساخت مراکز داده با بیان اینکه تولیدات داخلی نیازمند پایش، نظارت فنی و رگولاتوری دقیق‌تر است، بیان کرد: ایجاد لابراتوارهای تخصصی و مجهز جهت ارزیابی مشخصات فنی محصولات متناسب با سطح فناوری محصول، رده بندی کیفی و فنی تولیدات داخلی، تعریف انواع تست‌های اساسی، میدانی و عملکردی مورد نیاز به ازای هر رسته و رده کالایی، تدوین رویه‌های تست معتبر و استاندارد، صدور گواهینامه‌های معتبر ملی و همکاری با لابراتوارهای بین المللی، انجام ممیزی‌های مراقبتی جهت اطمینان از حفظ کیفیت تولیدات کارخانجات، ارزیابی شرایط محصول در دوران بهره برداری، الزام ارائه خدمات نگهداری، پشتیبانی و پس از فروش در سطح کیفی مورد نیاز مراکزداده، ایجاد ساز و کار دریافت شکایات مشتریان و ارزیابی میزان رضایت مشتریان از تولیدات داخلی همگی جزو پیش نیازهای سرمایه گذاری در حوزه تولید هستند و تولید بدون ایجاد ساز و کار و معیارهای پیش گفته، نتیجه‌ای جز سلب اعتماد ملی نسبت به تولیدات داخلی را بهمراه نخواهد داشت

حمایت درستی از تولیدکنندگان نمی‌شود
در ادامه محمد متشرعی، عضو هیأت مدیره و رئیس کمیسیون پایانه‌های فروشگاهی نصر تهران نیز گفت: وزارت صمت ساختاری برای اولویت‌دهی در زمینه تولید دارد. مشکل فعالان واقعی حوزه فاوا این است که برخی با لابی‌گری کالایی را در ساختار اضافه می‌کنند که به باور ما مزیت رقابتی ندارد. حرف ما این است که برای این اولویت‌دهی باید با سازمان نظام صنفی رایانه‌ای به عنوان یک تشکل صنفی و تخصصی که متشکل از واردکننده و صادرکننده است، مشورت شود.

او با تاکید بر اینکه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران مطلقا با موضوع واردات مخالف نیست، افزود: ممنوعیت واردات موجب کاهش انگیزه تولید کننده در کیفیت کالاها خواهد شد. مردم باید بتوانند انتخاب کنند که کالای ایرانی با کیفیتی مشخص و خوب و با خدمات پس از فروش بخرند یا کالایی خارجی تهیه کنند.

متشرعی با اشاره به موضوع زنجیره تولید ادامه داد: «در کشورهایی که مهد تولید کالاهای آی‌سی‌تی هستند، 90 درصد از شرکت‌های تولیدی در این کشورها خطوط مونتاژ دارند و محصول نهایی با ارزش افزوده‌ و نشان تجاری مشخصی که دارد به کل دنیا فروخته و شناسانده می‌شود. مشکل ما این است که در حوزه برخی محصولات ورود می‌کنیم و مثلا بخش کوچکی از کارخانه‌ای مانند اچ پی را پیاده می‌کنیم. اگر ارزش افزوده‌ای در این تولید اضافه کنیم باز هم مشکلی نیست. مسئله این است که تولید کننده جلوی واردات را به بهانه اینکه خودش کالایی را دارد بگیرد و مصرف کننده نهایی را با انحصار و رانت مشخصی مواجه کند.

او در انتها دوباره تاکید کرد: با واردات درست برای کالای‌ها‌یتک موافقیم، با ممنوعیت واردات به شدت مخالفیم. با تولید حتی بر اساس مونتاژ موافقیم مشروط بر اینکه ارزش افزوده‌ای ایجاد شود.