پرتاب ماهواره ایرانی به فضا در پاییز

آی‌تی‌من- حسن سالاریه با حضور در برنامه «صف اول» با تاکید بر ضرورت حضور در فضا و استفاده از امکانات فضایی افزود: تقریباً بدون حضور در فضا حاکمیت کشورها زیر سوال است و حاکمیت کاملی نمی‌توانند داشته باشد.‌

وی اضافه کرد: روزگاری فضا جنبه اقتدار و رقابت بین کشورهای ابرقدرت و به نوعی یک زورآزمایی بود برای این که نشان دهند به لحاظ امکانات نظامی‌در چه سطحی هستند، قابلیت رسیدن به مدارات مختلف و ارتفاع‌های بالا را دارند و می‌توانند برنامه موشکی خودشان را توسعه دهند و حتی تهدیدهایی را از لحاظ فضایی بر کشورهای دیگری که در رقابت با آن‌ها بسر می‌بردند اعمال کنند، اما این روزگار سپری شده و اکنون فضا جزو جدایی ناپذیر حاکمیت کشورها شده است.

سالاریه ادامه داد: به طور مثال مدیریت حوزه بسیار مهم کشاورزی که با امنیت غذایی مردم در ارتباط است امروزه بدون حضور در فضا خیلی گران تمام می‌شود و بسیار ناقص انجام می‌شود و فقط از طریق حضور در فضاست که می‌توانیم اشراف بسیار کامل و با سرعت بالا در زمان کوتاه نسبت به سطح زیرکشت، آفت‌های مختلف کشاورزی، وضعیت خشکسالی و وضعیت آسیب‌هایی که به زمین‌های کشاوزری در اثر حوادث مختلف ایجاد شده داشته باشیم.

رییس سازمان فضایی ایران به کاربرد امکانات فضایی در حوزه‌های ترافیک و حمل و نقل پرداخت و گفت: مدیریت ترافیک و لجستیک، ترابری بار و مانند آن بدون حضور در فضا و بدون اشراف اطلاعاتی از فضا روی جاده‌ها و خطوط ریلی شدنی نیست و از سامانه‌های ناوبری مبتنی بر فضا برای حمل و نقل زمینی، جاده‌ای و هوایی استفاده می‌شود.

سالاریه با بیان اینکه مسایل امنیتی و اشراف به مرزهای یک کشور بدون حضور در فضا به کندی و بسیار ناقص صورت می‌گیرد، گفت: برای مثال در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر که بسیاری از ماهواره‌های سنجشی ما قرار می‌گیرند و از آن‌ها استفاده می‌کنیم در بازه زمانی بسیار کوتاه ۹۰ دقیقه تا ۱۰۰ دقیقه یک بار زمین را دور می‌زنیم و می‌توانیم بارها و بارها از مناطق مختلف کشور خودمان تصویربرداری کنیم و اگر تعداد این ماهواره‌هایمان بیشتر شود بازه زمانی که می‌توانیم این اشراف را داشته باشیم به مراتب کوتاه‌تر هم می‌شود.

وی با بیان اینکه با ابزاری بجز امکانات فضایی نمی‌توان چنین کاری را انجام داد، تاکید کرد: برای ایجاد امنیت در مرزها حضور در فضا ضروری است.

سالاریه با بیان اینکه ماهواره‌ها در فضا از همه سطح زمین تصویربرداری می‌کنند، افزود: با استفاده از این امکانات بسیاری از بلایای طبیعی قابل پیش بینی می‌شوند به ویژه آن‌هایی که مربوط به مسایل جوی است؛ با حضور در فضا وضعیت هواشناسی، وضعیت انتقال ریزگردها، گرد و غبار و … به راحتی قابل رصد است.

رییس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه کشورهای پیشرو در دنیا از صنعت فضایی برای مدیریت اجرایی شأن در کشور استفاده می‌کنند، گفت: رصد پدیده خشکسالی، کنترل سطح مخازن آبی ما در کشور به راحتی از طریق فضا شدنی است و با فناوری‌های توسعه یافته فضایی با سرعت خیلی بالا این کار را می‌توان انجام و اطلاعات دقیق را در اختیار سیاست گذار و مجری برنامه‌های مختلف آبخیزداری و مدیریت منابع آبی قرار داد.

سالاریه افزود: چالش فرونشست زمین را که با توجه به خشکسالی سال‌های گذشته و بهره برداری بیش از اندازه از مخازن آب زیرزمینی در کشور ما ایجاد شده است می‌توان به کمک ماهواره‌ها مدیریت کرد.

وی، شناسایی ساخت و سازهای غیرمجاز در کوه‌ها و منابع جنگلی و کنترل گونه‌های زیستی را از دیگر کاربردهای استفاده از امکانات فضایی برشمرد و اضافه کرد: با توجه به این علل مجبوریم در فضا به صورت جدی حضور داشته باشیم.

رییس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه این موارد بخش بسیار کوچکی از صنعت فضایی است، گفت: در مدارهای بالاتر و در ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری، ماهواره‌های مخابراتی قرار می‌گیرند که خدمات تلویزیونی، رادیویی و اطلاعاتی می‌دهند و قابلیت ارایه خدمات ناوبری و موقعیت یابی دارند.

سالاریه افزود: هر کشوری برای پیشرفت در مسایل ارتباطاتی و مخابراتی و مسیریابی به این امکانات فضایی نیاز دارد و همچنین از آن می‌تواند برای درآمدزایی استفاده کند بنابراین حضور در فضا ضروری است.

وی به کاربرد مدارهای مختلف فضایی پرداخت و گفت: مثلاً مزایای ارتفاع ۵۰۰ کیلومتری این است که نه خیلی فاصله زیاد است که سنجنده‌هایی که معمولاً به صورت اپتیکال استفاده می‌شود آن دقت لازم را نداشته باشند و نه این قدر پایین است که عمر ماهواره نسبتاً پایین باشد و معمولاً مرسوم است برای استفاده از کارهای سنجش از دور و تصویربرداری‌های اپتیکی از این مدار استفاده می‌شود؛ البته فقط ۵۰۰ کیلومتر نیست و مدارهای ۳۰۰، ۴۰۰، ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ و ۲۰۰۰ کیلومتر نیز برای این کار استفاده می‌شود، اما مرسوم است ماهواره‌های سنجشی در ارتفاع ۵۰۰ کیلومتر استفاده شود.

سالاریه ادامه داد: ارتفاعات بالاتر کاربری‌های دیگری از جمله ناوبری پیدا می‌کنند و ارتفاع ۳۶ هزار کیلومتری برای کارهای مخابراتی خیلی پرکاربرد است؛ البته فقط به این مدارها اکتفا نمی‌کنیم و مدارها بر اساس تغییر زاویه، کاربری‌های دیگری پیدا می‌کنند.

رییس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه اوضاع کشورمان در منطقه در حوزه فضا از نظر دانش و پژوهش به ویژه دانش و پژوهش بومی‌خوب است، گفت: نقطه مثبت تحریم‌ها این است که خوداتکایی در کشور ما بالا رفته است.

سالاریه با تاکید بر اینکه در حوزه صنایع فضایی، نظامی، هسته‌ای و غیره با توجه به شدت تحریم‌ها، خوداتکایی کشورمان بالا رفته است، افزود: مجبور بودیم از دانش و محققان بومی‌استفاده کنیم و آزمایشگاه‌های خود را توسعه دهیم بنابراین در منطقه به لحاظ دانش بومی‌و آن چیزی که خودمان می‌توانیم تولید کنیم جزو کشورهای اول هستیم.

وی اضافه کرد: اما به لحاظ اپراتوری ماهواره و این که ما از دانش ماهواره بهره برداری کنیم در منطقه اوضاعمان جزو آن شرایط اول و دوم نیست، وضعمان شاید خیلی تعریف نداشته باشد، دلیلش هم به خاطر این است که در حوزه‌های اپراتوری کشورهای منطقه، آن‌هایی که الآن پیشتازند به شدت به منابع مشاوره‌های بین‌المللی و ماهواره‌های بین‌المللی وابسته‌اند.

سالاریه ادامه داد: یعنی مثلاً فرض کنید در حوزه اپراتور مخابراتی، کشور امارات که وضعش در منطقه خیلی خوب است، ماهواره‌های مخابراتی زیادی دارد، ولی به این معنی نیست که این ماهواره‌های مخابراتی را خودش تولید کرده بلکه آن‌ها را خریده است و استفاده می‌کند.

وی اضافه کرد: یا در حوزه سنجشی در منطقه بعضی کشورها وضعشان به علل مختلف بهتر است مثلاً وضعیت رژیم غاصب در منطقه به لحاظ ماهواره سنجشی خوب است، زیرا سیاست او استفاده از این ماهواره‌ها در مسیرهای بهره‌برداری اشراف اطلاعاتی است و طبیعتاً از منابع بین‌المللی زیادی هم استفاده می‌کند.

سالاریه افزود: به همین علت به لحاظ اپراتوری یک مقدار وضعمان تعریف ندارد و شرایط ایده آل نداریم و باید خیلی روی این موضوع کار کنیم؛ برخی از کشورهای منطقه اگر در حوزه اپراتوری جلو افتادند بیشتر از بابت مشارکت‌های خیلی خوبی است که می‌توانستند بگیرند و این که شرایط تحریمی‌ندارند.

رییس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه وضعمان در حوزه دانش و پژوهش پایه‌ای حوزه فضا خیلی خوب است، گفت: البته اخیراً کشورهایی مثل امارات و ترکیه به شدت با استفاده از مشارکت‌های بین‌المللی در این باره خیز برداشتند، اما دست ما هم خالی نیست و به لحاظ نیروی انسانی وضعمان خیلی بهتر از کشورهای دیگر است.

سالاریه افزود: از دهه ۸۰، سیر صعودی خیلی عالی داشتیم و نیروهای انسانی بسیار زیادی در کشور تربیت شدند، اما در برهه‌ای از زمان افت طرح‌های فضایی کشور موجب شد تربیت نیروی انسانی مقداری به تأخیر بیفتد و تا حدی متوقف شود.

وی اضافه کرد: دهه ۸۰ دهه رو به صعودی بود، اما دهه ۹۰ تا حدی ابتدا در جا زدیم و یک مقدار افت داشتیم، اما دوباره زمانی که فهمیدیم داریم کند می‌رویم شروع کردیم سرعت بخشیدن، ولی یک مقداری با زمان زیاد که شاید بگوییم نوش دارو بعد از مرگ سهراب بوده است.

سالاریه ادامه داد: حوزه تربیت نیروی انسانی ما در دهه ۹۰ افت پیدا کرد البته با پدیده دیگری در این دهه روبرو شدیم و آن هم این بود که ورودی دانشجویان فنی و مهندسی به دانشگاه‌ها کم شد که این موضوع هم علل متعددی دارد.

رییس سازمان فضایی ایران گفت: متأسفانه در کنکور امسال شاهد بودیم که رشته‌های فنی و مهندسی به لحاظ شرکت کننده در جایگاه آخر قرار گرفتند و این کاهش ورودی موجب می‌شود در خروجی هم اثر بگذارد که چند سال دیگر خود را نشان می‌دهد.

سالاریه افزود: البته دستمان خالی نیست، زیرا وضع دانشگاه‌هایمان از نظر تعداد دانشجو خوب است، چون چند میلیون دانشجو داریم که تعداد زیادی از آن‌ها فنی و مهندسی هستند.

وی ادامه داد: در حوزه‌های فضایی هم تقریباً در همه رشته‌های فنی و مهندسی ظرفیت جذب وجود دارد بنابراین دستمان خالی نیست، اما باید بجنبیم و عزم را جزم و با قدرت و شدت زیاد در این حوزه کار را آغاز و تربیت نیروی انسانی را خیلی تقویت کنیم.

سالاریه افزود: باید از دانش آموختگان دهه ۸۰ در حوزه فضایی هم استفاده کنیم و برخی از آن‌ها شرکت‌های دانش‌بنیان خوبی را تأسیس کردند که باید از این ظرفیت‌ها استفاده کنیم و سرعت دهیم.

رییس سازمان فضایی ایران با بیان اینکه در کلاس ماهواره‌های سنجشی و ماهواره‌هایی که معمولاً در ارتفاع پایین محموله و سنجنده‌های مختلف از جمله اُپتیکی روی آن‌ها قرار می‌گیرد، تعدادی ماهواره ساختیم، گفت: در مسیر مشخصی گام به در مسیر مشخصی گام به گام در حال پیشرفت هستیم و هر ماهواره که ساخته می‌شود ماهواره بعدی بهتر و قوی‌تر است.
سالاریه با بیان اینکه برنامه توسعه بومی‌داریم، افزود: به خاطر مسایل تحریمی، مقدار زیادی از برنامه فضایی کشور ما بومی‌است و مسیر خیلی مشخصی داریم و ماهواره‌هایی داریم که در صف پرتاب هستند و یک برنامه ده ساله پیش بینی شده که باید به آن برسیم.

وی اضافه کرد: در ماهواره‌های مخابراتی که معمولاً در ارتفاع بالا استفاده می‌شوند مسیر توسعه ویژه‌ای داریم و ماهواره‌هایی در صف پرتاب هستند که قابلیت برقراری ارتباط در باندهای فرکانسی مختلف را دارند و تلاش می‌کنیم به ساخت ماهواره‌هایی برسیم که قابلیت قرار گرفتن در مدار ۳۶ هزار کیلومتر را داشته باشد.

رییس سازمان فضایی ایران گفت: یک ماهواره آماده پرتاب است، اما با توجه به اینکه عوامل زیادی از جمله آماده بودن پرتابگر در پرتاب ماهواره نقش دارند، اکنون نمی‌توانیم زمان دقیقی را برای پرتاب اعلام کنیم، ولی برنامه ریزی‌ها این است که بتوانیم در سه ماهه پاییز این کار را انجام دهیم.

سالاریه افزود: تلاش ما این است که زودتر این اتفاق بیفتد و پیش بینی ما این است ان شاء الله با تلاش مضاعف و خوبی که تیم پرتابگر انجام می‌دهد بتوانیم در نیمه دوم سال در سه ماهه پاییز، نخستین پرتاب را داشته باشیم.