همگرایی سه‌جانبه برای توسعه تجارت و صادرات محصولات خلاق

آی‌تی‌من-  در ابتدای این جلسه، دبیرکل اتاق تهران طی سخنانی، بخش هنر را یکی از بخش‌های مغفول در اقتصاد ایران توصیف کرد و گفت: به دلیل اهمیت اقتصاد فرهنگ و هنر، در دوره اخیر هیات نمایندگان اتاق تهران، کمیته‌ای برای بررسی و رسیدگی به مسایل فعالان این حوزه تشکیل شد که قوام آن چیزی از کمیسیون‌های تخصصی اتاق کم ندارد.

بهمن عشقی ابراز امیدواری کرد که در دوره آینده فعالیت اتاق بازرگانی تهران، فعالانی از حوزه فرهنگ و هنر به ترکیب هیات نمایندگان راه پیدا کنند و فضای اقتصادی بهتری را برای حوزه هنر ترسیم کنند. او در ادامه با بیان اینکه در شرایط تحریم، فرصت‌های اقتصادی محدود می‌شود، این تعبیر را به کار برد که «باید از آب کره گرفت». او گفت: در دوره تحریم، اقتصاد هنر می‌تواند برای کشور موثر واقع شود و امیدواریم اتاق بازرگانی تهران بتواند تسهیل‌کننده فضای کسب‌و‌کار در حوزه هنر باشد و در عین حال انتظارات اصحاب هنر را برآورده سازد.

 سهم اندک هنر در اقتصاد ایران
در این جلسه،‌‌ هادی حدادی، دبیر کمیته اقتصاد فرهنگ اتاق تهران، گزارشی از وضعیت اقتصاد محصولات خلاق در سال 2019 ارائه کرد و گفت: سهم اقتصاد خلاق در اقتصاد کشورهای در حال توسعه و توسعه‌یافته از زیر یک درصد به حدود 37 درصد رسیده است؛ برای مثال در کشوری مانند ترکیه، سهم اقتصاد خلاق در تولید ناخالص داخلی این کشور به بیش از 18 میلیارد دلار رسیده که نمود آن در تولید و صادرات محصولات فرهنگی مانند فیلم‌ها و سریال‌های تولید ترکیه قابل مشاهده است.

او با بیان اینکه سهم اقتصاد هنر در اشتغال نیروی کار کشورها به شدت رو به توسعه است، ادامه داد: متاسفانه سهم اقتصاد هنر در اقتصاد ایران همچنان کمتر از یک درصد است. مساله این است که ایران به رغم برخورداری از جایگاه فرهنگی و بعد تمدنی به نسبت به رقبای منطقه‌ای، فاقد برنامه منسجم برای رونق بخشیدن به اقتصاد خلاق بوده و در این حوزه کم‌کاری صورت گرفته است.

حدادی در ادامه از ضرورت ترسیم یک چشم‌انداز با محوریت سهم صادرات، سهم اشتغال و افزایش مخاطبان آثار فرهنگی و هنری سخن گفت و نسبت به تثبیت جایگاه فرهنگ و هنر در دیپلماسی تاکید کرد. او همچنین با اشاره به اینکه تمرکز روی برخی شرکای منطقه‌ای مانند روسیه، هند، چین و منطقه اوراسیا و قفقاز می‌تواند در توسعه تجارت اقتصاد خلاق در کوتاه‌مدت موثر واقع شود، پیشنهاد کرد که در سازمان توسعه تجارت، میز تجارت محصولات فرهنگی و هنری راه‌اندازی شود. پیشنهاد دیگر حدادی ایجاد کارگروهی مشترک میان اصحاب هنر، سازمان توسعه تجارت و اتاق بازرگانی تهران بود که این پیشنهاد با اقبال حاضران این نشست مواجه شد.

 پیشنهاد برگزاری نمایشگاهی از آثار هنری
مهدی کرباسیان، رئیس کمیته اقتصاد هنر اتاق تهران، نیز در سخنانی با تاکید بر توسعه صادرات آثار هنری، عنوان کرد که یکی از راهکارهای افزایش صادرات این محصولات آن است که این آثار در داخل ایران نیز مورد حمایت قرار گیرند. کرباسیان پیشنهاد برگزاری نمایشگاهی از آثار هنری با حمایت اتاق تهران و سازمان توسعه تجارت را مطرح کرد که به موجب آن سرمایه وارد این بخش شده و سپس محصولات تولید شده، وارد عرصه بین‌الملل شود.

 محصولات خلاق، مزیت رقابتی ایران در صادرات است
در ادامه این جلسه، رئیس سازمان توسعه تجارت پشت تریبون قرار گرفت تا از امکانات نهاد تحت مدیریت خود برای حمایت از اقتصاد خلاق سخن بگوید. علیرضا پیمان‌پاک با اشاره به اینکه دفتر صنایع خلاق به عنوان زیرمجموعه اداره کل خدمات فنی و مهندسی سازمان توسعه تجارت در حدود دو ماه اخیر فعال شده است، گفت: طی این مدت به مسائلی چون بازگشت ارز صادرات این محصولات، بلاکچین و رمزارز، انیمیشن و ... ورود پیدا کرده‌ایم. ضمن آنکه، به دنبال تغییر ساختار وزارت صمت، میزهای کالایی در سازمان توسعه تجارت برچیده شده و ما بیشتر روی مسایل بین‌الملل متمرکز شده‌ایم. در واقع مسائل مربوط به کالاها را وزارتخانه دنبال می‌کند و اتفاقا وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت نیز از گذشته توجه ویژه‌ای به بخش اقتصاد خلاق داشته است.

او با بیان اینکه صادرات آثار خلاق به عنوان مزیت رقابتی ایران محسوب می‌شود، توضیح داد: ادارات کل سازمان توسعه تجارت آمادگی دارند که به صادرکنندگان این محصولات خدمات ارائه کنند. در این زمینه می‌توان در قالب نشست‌های تخصصی تصمیم‌گیری کرد.

پیمان‌پاک در ادامه، استفاده از ظرفیت رایزنان بازرگانی و فرهنگی برای توسعه تجارت محصولات خلاق را نیز مورد تاکید قرار داد. رئیس سازمان توسعه تجارت همچنین با اشاره به فرصت‌های اشتغال و ارزآوری صادرات آثار هنری، نسبت به همراهی در برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی اعلام آمادگی کرد.

کارمندان دولت را به عنوان رایزن اقتصادی یا فرهنگی انتخاب نکنیم
در ادامه این جلسه، رامین مهمان‌پرست، سخنگوی اسبق وزارت امور خارجه که در این جلسه حضور یافته بود، با بیان اینکه با تمرکز بر فرهنگ و هنر در سیاست خارجی، بسیاری از اهداف سیاسی نیز محقق می‌شود، افزود: توفیق در این زمینه نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و انتخاب سفیرانی است که به توسعه مروادات اقتصادی و فرهنگی ایران و کشورهای محل ماموریت‌خود باور داشته باشند.

مهمانپرست با اشاره به اینکه وزارت امور خارجه برای پیشبرد اهداف اقتصادی و فرهنگی کشور نیازمند تغییر ساختار است، گفت: وقتی یک معاون اقتصادی در وزارتخانه تعیین می‌شود، بدان معناست که سایر ارکان این وزارتخانه فاقد مسئولیت یا وظایف اقتصادی هستند. در حالی که همه بدنه وزارت امور خارجه باید اولویت خود را پیشبرد اهداف اقتصادی قرار دهند.

او همچنین انتقاداتی را به نحوه انتخاب رایزنان بازرگانی وارد کرد و گفت: اگر به اختیار من باشد، همه رایزنان بازرگانی را به کشور بازمی‌گردانم؛ چرا که وقتی کارمندان اداری به این امر گمارده می‌شوند، بیشتر در فکر امور بوروکراتیک و کارمندی خود هستند. ما نباید خود را در قالب‌های قدیمی‌حبس کنیم. نباید الزامی‌باشد که رایزن اقتصادی کارمند دولت باشد.

مهمان‌پرست این ایراد را به نحوه انتخاب رایزنان فرهنگی نیز وارد کرد و گفت: در انتخاب این افراد باید تجدیدنظر صورت گیرد و از اعزام کارمندان دولت به این ماموریت‌‌ها پرهیز شود؛ چه ایرادی دارد که هنرمندان کشور یا کسانی که با اقتصاد هنر آشنایی دارند، به عنوان رایزن فرهنگی برگزیده شوند. 

 دستورالعمل صادرات محصولات خلاق تصویب می‌شود
در ادامه این جلسه، مهدی محمودی که به نمایندگی از سازمان توسعه تجارت در این جلسه حاضر شده بود، با بیان اینکه «این دولت،‌ فرهنگی‌ترین دولت است» از تصویب قریب‌الوقوع دستورالعمل صادرات صنایع خلاق در شورای عالی صادرات خبر داد. او نیز پیشنهاد کمیته یا کارگروه مشترکی را مطرح کرد که جلسات آن ابتدا در سطح عمومی‌اقتصاد خلاق و سپس با حضور بخش‌های تخصصی برگزار شود.

همچنین احمدرضا نوری، مشاور سازمان توسعه تجارت، نیز گفت که سازمان توسعه تجارت از تجارت کالاهای هنری و فرهنگی که به اقتصاد نزدیک باشد حمایت می‌کند. بر این اساس، تسهیل حضور در حراجی‌ها، ایجاد پلت‌فرم‌های مجازی برای ارتباط فعالان هنری ایران و سایر کشورها و همچنین استفاده از امکانات سفارتخانه‌ها برای برگزاری کارگاه‌های آموزشی از جمله این اقدامات است. او نیز ابراز امیدواری کرد که کمیته مشترک شکل بگیرد و همکاری‌ها ذیل آن آغاز شود.