ابزاری که ما را به فعالان شبکه جاسوسی تبدیل می‌کند

آی‌تی‌من-  ایرتگ (AirTag) ابزار کوچکی است که می‌توان آن را به لوازم شخصی مثل دسته کلید، کیف پول یا کوله پشتی متصل کرد. این برچسب الکترونیکی، به صورت متناوب، پیام‌هایی ارسال می‌کند که می‌توان از آنها برای ردیابی موقعیت وسایلی که یادمان رفته کجاست و گم یا سرقت شده، از طریق یک اپلیکیشن اختصاصی استفاده کرد.

اما ایرتگ، همچنان که ابزاری سودمند است؛ می‌تواند مورد سوءاستفاده نیز واقع شود. کارشناسان اظهار نگرانی می‌کنند که این ابزار در خدمت اهدافی مانند تعقیب غیرقانونی افراد قرار بگیرد. گذشته از این، فناوری یادشده دارای مشکلی بنیادی‌تر است. 

در توصیف عملکرد این دستگاه به صراحت ذکر شده که از روش جمع‌سپاری برای بازیابی اشیای گم‌ شده استفاده می‌شود. در واقع آنچه در بیانیه معرفی این ابزار ذکر نشده، این واقعیت است که ایرتگ، فقط با ورود به شبکه نظارت اپل کار می‌کند؛ شبکه‌های که میلیون‌ها نفر از ما بدون اینکه آگاه باشیم، در آن مشارکت داریم.

 ایرتگ دقیقا چطور کار می‌کند؟
ایرتگ‌ها، دیسک‌های مدور و کوچک فلزی، قدری بزرگ‌تر و ضخیم‌تر از یک سکه یک دلاری هستند. به محض اینکه این ابزار را با اپل آی‌دی خود جفت (Pair) کنید، مکان تگ مورد نظر در اپلیکیشن Find My app نمایش داده می‌شود. 

هر کدام از این ایرتگ‌ها، با استفاده از بلوتوث شناسه‌ای یکتا را ارسال می‌کنند و هر دستگاه سازگار اپل که در محدوده حداکثر 100 متری باشد، این شناسه را به همراه داده‌های مکانی خود، به سرورهای اپل ارسال می‌کند. سپس صاحب ایرتگ، می‌تواند با ورود به اپلیکیشن Find My به جزییات مکان مورد نظر دست بیابد.

ایرتگ‌ها خودشان به فناوری GPS مجهز نیستند، بنابراین اطلاعات مکانی را ارسال نمی‌کنند؛ بلکه فقط با برقراری تماس با نزدیک‌ترین دستگاهی که بلوتوث داشته باشد، وظیفه ارسال اطلاعات مکانی را به آن دستگاه محول می‌کنند.

ایرتگ‌ها علاوه بر بلوتوث، از فناوری به نسبت جدیدتری به نام Ultra Wideband استفاده می‌کنند. این فناوری فقط در دستگاه‌های جدیدتر اپل مانند آیفون 11 و آیفون 12 استفاده شده که امکان ردیابی دقیق‌تر موقعیت مکانی را فراهم می‌کند. این فناوری امکان مسیریابی هم می‌دهد و به این ترتیب، شما را مستقیما به سوی شیء گم شده، هدایت می‌کند. ماهیت ارسال داده‌های مربوط به شناسه و موقعیت مکانی در این ابزار چندان نگران کننده نیست؛ بلکه آنچه نگرانی کارشناسان را برانگیخته، تعداد بالای دستگاه‌های دخیل در این فرایند است. با استفاده از ایرتگ، در واقع شما به طور موثر خود را در خدمت یک شبکه مانیتورینگ قرار می‌دهد که متشکل از میلیون‌ها دستگاه است.

هر گوشی آیفونی، با فرض اینکه بلوتوث دستگاهش روشن باشد، منتظر سیگنال ارسال از ایرتگ خواهد بود و به محض دریافت، اطلاعات شناسه آن ایرتگ و مکان گوشی روی سرورهای اپل بازگذاری می‌شود. در کنار تمامی نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی، این ابزارها، مقدار اندکی از حجم دیتای افراد را نیز مصرف می‌کنند که معمولا نگران کننده نیست؛ ولی در صورتی که شخصی اهل سفرهای بین‌المللی متعدد باشد، ممکن است در صورتی که رومینگ دیتای خود را خاموش نکند، متحمل هزینه‌های پیش‌بینی نشده شود.

 فناوری تعقیب؟
اپل می‌گوید که به منظور شناسایی و جلوگیری  از استفاده از این فناوری برای اهدافی مانند تعقیب غیرقانونی، ملاحظاتی را در نظر گرفته است. برای مثال اگر مشخص شود که کسی با ایرتگ مدنظر همراه شده که صاحب آن نیست، هشداری فعال می‌شود. این هشدار روی گوشی مالک ایرتگ به نمایش درمی‌اید و علاوه بر این، خود ایرتگ نیز زنگ هشداری را پخش خواهد کرد. اما  دور زدن این اقدامات کار دشواری نیست.

برای مثال، آزمایشی در این زمینه نشان داد که می‌توان تگ را به شخصی وصل کرد و اگر این تگ مرتب به دستگاه تعقیب کننده متصل شود، هیچ کدام  از اقدامات حفاظتی کار نخواهد کرد. درصورتی که قربانی در یک پنجره سه روزه، به خانه برگردد یا در محدوده تعقیب کنند باشد، این کار شدنی است. از  آن نگران کننده‌تر این است که می‌توان هشدار ایرتگ را خاموش کرد. این موضوع از آنجا مهم است که یک آزارگر، ممکن است قربانی خود را وادار به خاومش کردن هشدار کند. علاوه بر آن،  از آنجا که ایرتگ اپل و ابزارهای مشابه رفته رفته محبوب می‌شوند، ممکن است تعداد پیام‌های هشداری که روی گوشی ما ارسال می‌شود، بالا برود و به این ترتیب، کاربران از مشاهده این پیام‌ها خسته شده و به آنها بی توجهی می‌کنند. اما نکته مهم دیگر این است که، امکان هک شدن این ابزارها هم وجود دارد و دسترسی مجرمان به این امکان و استفاده از آن برای اهداف شرورانه، احتمالا چندان به طول نخواهد انجامید. در واقع یک محقق امنیتی اعلام کرده که میکروکنترولر تعبیه شده درون ایرتگ اپل، قابل برنامه‌ریزی است و این موضوع درها را به روی استفاده مجرمانه و خرابکارانه از این ابزار باز می‌کند. اپل تنها شرکت فناوری نیست که کاربران از همه‌جا بی‌خبر را در شبکه‌ای بزرگ وارد می‌کند. ساید واک (Sidewalk) آمازون نیز این امکان را فراهم می‌کند که محدوده عملکرد وای‌فای خود را افزایش دهید؛ اما در این فناوری میزان بالای جمع‌آوری داده‌ها، محل نگرانی کارشناسان است.

البته تمامی این عملکردها و تهدیدهای آنها برای حریم خصوصی، در میان جملات شرایط استفاده محصولات پنهان شده؛ جملاتی حقوقی و طولانی که ما هرگز نمی‌خوانیم  و شرکت‌ها نیز مدعی‌اند که ما، داوطلبانه با همه آنها موافقت کرده‌ایم.