فعالان حوزه بازی: بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای به مشکل بزرگ بازی‌سازان تبدیل شده است
انتقاد فعالان حوزه بازیهای رایانه‌ای، از فرایندهای سلیقه‌ای و غیرشفاف ممیزی
تاریخ انتشار
يکشنبه ۲۹ فروردين ۱۴۰۰ ساعت ۱۰:۲۸
آی‌تی‌من- بازی‌سازان ایرانی، از بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای به دلیل برخوردهای سلیقه‌ای و غیر شفاف در ممیزی بازی‌ها و طولانی بودن فرایند ممیزی و نظارت گلایه دارند و به همین دلیل جمع گسترده‌ای از فعالان بازی‌سازی، در بهمن ماه سال گذشته با امضای نامه‌ای ضمن اعتراض به این رفتارها پیشنهادهایی را هم ارایه کرده‌اند.
رییس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور نیز با حمایت از این بازی‌سازان، در نامه‌ای به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که روز شنبه گذشته ارسال شده، به رویکرد بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای اعتراض کرده است.
نامه محمدباقر اثنی‌عشری به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی به این شرح است:
«همان گونه که مستحضرید، بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای به عنوان یکی از زیر مجموعه‌های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وظیفه حمایت، نظارت و سیاستگذاری حوزه بازیهای ویدیویی را از زمان تاسیس خود تا به امروز بر عهده داشته است. با توجه به عمر کوتاهی که تولید بازی در داخل ایران دارد، تصمیم‌های اشتباه بنیاد می‌تواند لطمات زیادی به تولید کنندگان داخلی وارد کند.
متاسفانه یکی از مسائلی که این روزها بازی‌سازان داخلی درگیر آن هستند، تغییر فرآیندهای نظارت و ممیزی‌های سلیقه‌ای و غیرشفاف بنیاد است. در یک سال گذشته، بسیاری از بازیهای ایرانی یا از فروشگاه‌های داخلی حذف شده‌اند و یا در خصوص محتواهای آنها به پدیدآورنده‌های آنها هشدار داده شده است یا در پروسه دریافت رده‌بندی سنی و پروانه انتشار معطل مانده‌اند؛ در حالی که بسیاری از مصادیق عنوان شده توسط بنیاد و درخواست برای اصلاح آنها، از چارچوب‌های رایج در کشور بسیار سختگیرانه‌تر و در موارد زیادی خارج از منطق است.
چه در سال گذشته که توسط مقام معظم رهبری سال «جهش تولید» نام‌گذاری شد و چه امسال که ایشان در انتخاب نام سال تاکید روی «مانع‌زدایی‌ها» کرده‌اند، سیاست‌های بخش نظارت بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای در راستای حمایت از تولید داخل نیست؛ بلکه بالعکس به گونه‌ای اجرا شده که انتشار و استفاده از بازیهای خارجی در ایران آسان‌تر باشد. ادامه این رویه، بدون شک منجر به کوچک‌تر شدن سهم تولیدات ایرانی از بازار داخل، غلبه بیشتر بازیهای خارجی و همچنین کوچ متخصصین به خارج از کشور خواهد شد.
بدون شک، تولیدکننده‌های بازی دیجیتال به عنوان یک محصول دانش‌بنیان در ایران که با وجود همه مشکلات داخلی و وجود موقعیت‌های خارجی، در کشور خود مشغول به فعالیت هستند، ضمن اطلاع از قوانین حاکم و نظارت‌ها، هیچ کدام قصد ترویج فرهنگ نامناسب را در جامعه ندارند. ولی جامعه نیازمند تنوع در محصولات تولید داخل است تا قشرهای مختلف را با رعایت معیارهای فرهنگی راضی نگه دارد.
به پیوست بیانیه‌ای که به امضای بیش از ۱۱۰۰ نفر از فعالان صنعت و بازی‌سازان کشور رسیده است، تقدیم می‌شود. مستدعی است دستور فرمایید تا از ظرفیت‌های آن نهاد محترم در راستای بهبود و تسهیل فضای کسب‌وکار و رفع موانع تولید بازیهای دیجیتال داخلی استفاده شده و اقدامات لازم در این خصوص مبذول شود.»
بیانیه فعالان حوزه بازیهای رایانه‌ای
نزدیک به 1400 نفر از فعالان بازی‌سازی ایرانی نیز بیانیه‌ای را امضا کرده‌اند که ضمن انتقاد به روش‌های نظارت و ممیزی در بنیاد ملی بازی‌ها، سه پیشنهاد نیز ارایه کرده‌اند. این فعالان، خواستار شفاف شدن فرایند ممیزی، عضویت نماینده‌ای از سازمان نصر کشور در شورای ESRA و استفاده از روش‌های بین‌المللی در ممیزی شده‌اند.
بیانیه این فعالان که به همراه هشتگ پویش حمایت_از_صنعت_بازی
منتشر شده، به این شرح است:
«حال حوره بازی سازی در ایران، این روزها خوب نیست. این بیانیه، شرح حالی است از سمت فعالان یک صنعت پرظرفیت ولی مغفول در ایران: بازیهای رایانه‌ای...
رهبر معظم انقلاب، بارها در فرمایشات خود بر لزوم تولید کالاهای فرهنگی تاکید کرده‌اند. ایشان حتی به صورت جرئی به راهکارهای لازم برای جا افتادن این كالاها در بین افراد جامعه اشاره کرده و راهنمایی‌هایی هم ارایه داده‌اند، اما متاسفانه با گذشت سال‌ها هنوز هم در زمینه سیاست گذاری، قانون‌گذاری، اجرا فضای عمومی‌کشور مشکلات بزرگی بر سر راه بازی‌سازان وجود دارد.
امروزه صنعت بازیهای رایانه‌ای در جهان به عنوان قدرتی رسانه‌ای، اقتصادی و فرهنگ‌ساز قلمداد می‌شود. کشورهای توسعه یافته و حتی در حال توسعه با سرمایه گذاری و تمرکز برحوزه بازی و سرگرمی، به دنبال سهم خواهی از بازار جهانی بیش از ۱۳۰ میلیارد دلاری بازیهای دیجیتال هستند؛ بازاری که شرکت‌های ایرانی، سهمی کمتر از یک دهم درصد (0.01%) آن را در جهان دارند.
محدودیت‌های پولی و بانکی، تحریم‌های ظالمانه، نبودن توجه کافی به تقویت تولید داخلی و برخی دیگر از مشکلات، که در ادامه بیان شده است، از دلایل مهم وجود سهم ناچیز شرکت‌های ایرانی (تقریبا صفر) از بازار جهانی است.
اما متأسفانه مشکل بازی‌سازان ایران محدود به تحریم و تبعیض خارحى نیست و در داخل کشور نیز مشکلات و سوءمدیریت‌ها نفس تولید را به شماره انداخته است. سیاست‌گذاری‌های اشتباه و غیر تخصصی، نگاه دستوری، نبود اعتماد به بخش خصوصی، اجرای نادرست سیاست‌ها و... همگی دست در دست هم داده و تیشه به ریشه بازی‌ساز ایرانی می‌زنند. ادامه این رویه، بدون شک منجر به کوچک‌تر شدن سهم تولیدات ایرانی در بازار داخل، غلبه بیشتر بازیهای خارجی و همچنین مهاجرت متخصصین به خارج از کشور خواهد شد.
در واپسین ماه‌های «سال جهش تولید» جمعی از فعالان حوزه بازیهای رایانه‌ای در ایران، با انتشار این بیانیه، ضمن ابراز نگرانی در مورد خطر نابودی صنعت بازیهای رایانه‌ای در ایران به برخی مشکلات و راهکارهای برون رفت از شرایط نامطلوب فعلی اشاره می‌کنند:
الف- نگاه عدم اعتماد در برخورد با تولید داخل و ایجاد ساختارهای نظارتی دست و پا گیر
برای ما بسیار سخت است که سازمان‌هایی که خود باید متولی رشد و اعتلای صنعت بازی در ایران باشند را در لیست مشکلات پیش روی تولید کنندگان داخلی قرار دهیم، اما متاسفانه شرایط این چنین است ...
بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای که زیر مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌است، خود یکی از همین سازمان‌هاست که متاسفانه بخشی از بدنه این بنیاد که با بودجه بیت‌المال مدیریت می‌شود، خود تبدیل به یکی از بزرگترین مشکلات بازی‌سازی داخلی شده است!
طبق قانون جدیدی که ار سمت بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای ابلاغ شده است، کلیه بازیهای تولید داخل باید در فرآیندی کند و زمان‌بر و در یک پروسه ممیزی سختگیرانه و غیر شفاف، که به هیچ عنوان با ساختار چابک بازارهای دیجیتال امروزه همخوانی ندارد از این بنیاد مجوز دریافت کنند و در شرایطی که مدل‌های بسیار کارا و استاندارد در سطح جهان برای رده بندی سنی بازیهای موبایلی وجود دارد، متاسفانه مسوولان بنیاد به استفاده از روش‌های قهری و قدیمی و غیرکارا اصرار دارند.
ب- حذف تنوع فرهنگی از بازیهای تولیدی و مکتوب نبودن معیارهای ممیزی
همانگونه که در تولیدات مختلف فرهنگی از جمله سینمایی شاهد آن هستیم، جامعه نیازمند تنوع در محصولات تولید داخلی است تا قشرهای مختلف را با رعایت معیارهای فرهنگی راضی نگه دارد. متاسفانه حوزه نظارت در بنیاد ملی بازیهای رایانه‌ای، این مهم را فراموش کرده و با ابزار فیلترینگ و فشار و ممیزی افراطی و سلیقه‌ای در تلاش است تا تولیدات داخل را از نظر محتوایی صرفا به یک جهت هدایت کند، مسیری که با ممیزی‌های سلیقه‌ای، تغییرات غیرکارشناسی، سانسور و ایجاد محدودیت‌های بیش از پیش، جز خروج از عرصه رقابت با محصولات خارجی و ایجاد بهانه برای مهاجرت سرمایه انسانی، ثمره‌ای برای شرکت‌های داخلی نخواهد داشت.
به عنوان مثال در شرایطی که محدودیت حجاب برای کاراکتر را در سایر تولیدات داخلی سختگیرانه نیست، نمایش اندکی مو در کاراکتر کارتونی غیرواقعی نیز توسط بنیاد طیر تیغ ممیزی قرار می‌گیرد و عملا بازی‌سازان چاره‌ای جز حذف زنان از محصولات تولیدی خود نخواهند داشت. یا در جایی که فضای رسانه‌های رسمی‌کشور نظیر صدا و سیما مملو از ستاره مربع‌ها و مسابقات و جایزه گرفتن‌ها است، چرا باید به یک جایزه مجازی نظیر سكه و الماس مجازی که به هیچ عنوان قابلیت خروج از فضای و تبدیل شدن به پول واقعی را ندارند به عنوان مصداق قمار برخورد شود؟ در این شرایط چگونه توقع داریم محصولات داخلی مورد اقبال جامعه قرار گیرد؟
روندهای ممیزی با توجه به مکتوب و مشخص نبودن و در برخی موارد و جدید بودن این حوزه، به سمت سلیقه‌ای شدن پیش می‌روند و برای جلوگیری از آفت‌های ابهام در ممیزی نیاز است که موارد شرعی و عرفی «مشخص، مکتوب و به همراه مصداق» باشد. در مواردی مشاهده شده است که ممیزی روی کاراکترهای کارتونی که توسط بنیاد اعمال شده است، حتی در فیلم‌ها و انیمیشن‌ها و تولیدات سینمایی چنین سخت‌گیری‌هایی دیده نمی‌شود.
همچنین ساختار شورای نظارت اسرا (ESRA)، خالی از بازی‌سازان و متخصصان این حوزه در نظر گرفته شده است. در مصوبه وزارت ارشاد تنها یک نفر متخصص ذکر شده است که آن یک نفر هم از جمع بازی‌سازان انتخاب نشده است. بنابراین طبیعی است که نتایج حاصله از این شورا که تشکیل آن دغدغه فرهنگی داشته است، ضد فرهنگ، ضد تولید و حمایت و در مواردی سلیقه‌ای باشد.
ج- نگرانی برای تاخیر و توان ممیزی حجم بازیهای تولیدی و موجودی بازار
اینکه بازیهای تولید داخل باید در پشت دیوار بلند اخذ مجوزها و ممیزی‌ها برای انتشار، در انتظار نشسته و جولان محصولات خارجی را نظاره‌گر باشند، خود محل ایجاد مشکلات عدیده‌ای برای صنعت نوپای بازی در ایران است.
از طرفی مشخص نیست که بنیاد ملی بازی‌ها چگونه و با چه منابعی، توان بررسی و اعطای مجوز به هزاران بازی تولید شده در سال را دارد. حتی در بهترین حالت، یا بررسی‌ها سطحی خواهند بود و یا زمان انتظار بازی‌ها برای بررسی طولانی خواهد شد، که در هر صورت مشکلات بزرگی را به دنبال خواهند داشت. همچنین ممکن است، به دلیل کمبود منابع مالی و اجرایی در بنیاد ملی‌بازی‌ها، در آینده نزدیک برای بررسی و اعطار مجوز از بازی‌سازان درخواست هزینه شود که این هم باعث بروز مشکلاتی بزرگ، علی‌الخصوص دربازی‌سازان جوان و نوپا شده که با ماهیت اقتصاد مقاومتی و جهش تولید در تضاد آشکار است!
برخی از راهکارهای پیشنهادی فعالان بازی‌سازی برای غلبه بر این مشکلات:
بازی‌سازان ضمن حمایت از وجود ساختار نظارتی بر محتوای تولید، پیشنهاد استفاده از روش‌های استاندارد بین‌المللی در این زمینه را دارند که در حال حاضر بسیاری از آنها با استفاده از زیرساخت مارکت‌های اندروید داخلی نظیر کافه‌بازار و مایکت به سادگی قابل پیاده‌سازی است و با ساختاری چابک بازی‌سازی نیز تضادی ندارد.
عضویت نمایندگان کمیسیون بازیهای رایانه‌ای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در کارگروه‌های نظارت، علی‌الخصوص شورای نظارت اسرا (ESRA) نیز می‌تواند در هم‌افزایی و همراه کردن قانون‌گذار، دولت و بخش خصوصی کمک به سزایی کند.
دنیای امروز، دنیای تعامل و همکاری است و دیگر دوران تصمیم‌گیری پشت درهای بسته به سر رسیده است. با شفاف شدن جلسات و دخیل شدن نظرات بازی‌سازان در موارد فوق، می‌توانیم به اجرای هرچه بهتر قوانین کمک کنیم و بازیهای ایرانی در هر دو حوزه محتوا و تجاری موفق باشند.
تدوین آیین‌نامه ممیزی به جهت جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای و تسریع فرایند نظارت بر محتوای تولیدی یا وارداتی
و اما حرف پایانی؛
حوزه بازی و سرگرمی می‌تواند نقش کلیدی در حل مشکلات و معضلات کشور، مخصوصا در اقتصاد، فرهنگ، اشتغال، هویت بخشی و ... داشته باشد. به اعتقاد ما، آن چیزی که امروز بیش از پیش در کشور نیاز داریم، «امید به فردایی بهتر» است. ما نماینده نسلی جوان هستیم که به پیشرفت و ارتقای جایگاه ایران در جهان می‌اندیشیم و اعتقاد داریم فرهنگ، هنر و اقتصاد دیجیتال می‌تواند نقش مهمی در این مسیر داشته باشد.
“امیدواریم با همکاری بخش خصوصی متخصص و متعهد، دولت، مجلس و ارکان نظام جمهوری اسلامی ایران، بتوانیم بر مشکلات داخلی و خارجی چیره شده و بخش بزرگی از متخصصین ایرانی به حرکت در این مسیر امیدوارتر از قبل کنیم و این بیانیه را با سخنانی از مقام معظم رهبری به پایان می‌بریم.
تهاجم فرهنگی یک حقیقتی است که وجود دارد: می‌خواهند بر روی ذهن ملت ما و بر روی رفتار ملت ما – جوان، نوجوان، حتی کودک - اثرگذاری کنند. این بازیهای اینترنتی از جمله همین است که من چقدر سر قضیه تولید اسباب بازی معنادار و جذاب حرص خوردم با بعضی از مسوولین این کار که این کار را دنبال بکنند؛ البته بحمدالله ظاهرا اینجا یک تصمیمی در این زمینه گرفته شد. حالا انشاالله همان تصمیم را هم دنبال کنید که اجرایی بشود.” بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی، 19/9/1392»
