سامانه نسخه الکترونیکی اشکالات زیادی دارد

آی‌تی‌من-  علی‌اکبر بهرامی‌فر، رییس هیات مدیره مجمع انجمن‌های علمی‌و تخصصی جامعه پزشکی خراسان رضوی در میزگرد «چالش‌های اجرای طرح نسخ الکترونیک تامین اجتماعی» گفت: ما 16 هزار عضو پروانه‌دار داریم که همگی در 50 انجمن تخصصی، نماینده‌هایی را از طریق انتخابات برگزیده‌اند. بیش از10 جلسه‌ی مجازی و حضوری در این زمینه داشتیم و هیچ یک با نحوه‌ اجرای طرح نسخ الکترونیک تامین اجتماعی موافقت ندارند.

وی با بیان اذعان مدیر درمان تامین اجتماعی استان گفت: در جلسه‌‎ای که با ایشان داشتیم، گفتند هنوز تقریبا 40 خطا در سامانه الکترونیکی ثبت نسخ تامین اجتماعی وجود دارد که باید برطرف شود!
رییس انجمن رادیولوژی خراسان رضوی افزود: سامانه‌ای را با علم به خطاهایی که دارد برای ثبت نسخه دارویی مردم ایجاد کرده اما خطا‌ها و تهدیدات جانی که به دنبال این خطاها ایجاد خواهد شد مد نظر نمی‌گیرند؟ پزشک ما سوگند یاد می‌کند که درمان و نجات جان بیماران را در اولویت قرار دهد  یک درصد خطای پزشکی در موارد زیادی به قیمت جان یک فرد تمام می‌شود حال سوال اینجاست چرا  طرح به صورت صحیح با حضور کارشناسان معتبر بدون وابستگی پایلوت نشده  تا آسیب‌ها و ضررها و مشکلاتش با صرف هزینه کمتر شناسایی شده و مرتفع شود و سپس در کل کشور اجرایی شود! این یعنی بیمه‌گر فقط و فقط سود خود را در نظر گرفته است و لو به قیمت آسیب به بیماران! از سوی دیگر باید بگویم یکی دیگر از ایرادات این سامانه روش مورد استفاده در ثبت است که بسیار زمانبر است.

بی اعتنایی به تجربه‌های موفق
وی با بیان اجرایی شدن این طرح در اروپا قبل از سال 1999، گفت: ما می‌توانیم از چگونگی عملی کردن رفع چالشهای  این طرح در اروپا و سایر کشورهای پیشرفته الگو بگیریم و استفاده کنیم تا با مشکلات کم‌تری روبه‌رو شویم. تمام این چالش‌ها که در حال حاضر برای اجرای این طرح در ایران با آن مواجه هستیم، 20 سال پیش در اروپا وجود داشته است. آنها از یک سیستم بهداشتی و درمانی نسبتا مشترک استفاده و از ابتدا زیرساخت‌ها را بسیار تقویت کردند و بعد بر اساس سیستم‌های خود و نیازهای مختلف امکاناتی را قرار داده‌اند؛ چرا علاقمندیم چرخ را از نو اختراع کنیم و به علم و تجربه دنیا بها ندهیم.

ارایه خدمات به بیمه‌شدگان تامین اجتماعی در ابهام
وی در ادامه گفت: ما پزشکان بسیار فرهیخته و با سطح علمی‌بالایی را در حوزه ارایه خدمات سلامت داریم که در سنین بالا هستند و نسخه نویسی کاغذی را ترجیح می‌دهند. در بسیاری از سامانه‌های ثبت نسخه الکترونیکی در سایر کشورها امکان استفاده از قلم نوری و تبدیل فایل صوتی به متنِ نسخه وجود دارد اما این امکانات اصلا در سامانه تامین اجتماعی لحاظ نشده است و بدیهی است که به هر حال عده‌ای از پزشکان ما به خصوص پزشکان قدیمی‌تر که اتفاقا از منظر علم و تجربه  شاخص هستند؛  از گردونه ارایه خدمت به بیماران تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی خارج شوند.

تحمیل کار مضاعف
رییس هیات مدیره مجمع انجمن‌های علمی‌و تخصصی جامعه پزشکی خراسان رضوی ادامه داد: ما در کلینیک‌ها، رادیولوژی‌ها و فیزیوتراپی‌ها معضلات بسیاری را داریم؛ مثلا در بخش آزمایشگاه و درارتباط با رادیولوژی و سونوگرافی، محتاج شرح‌حال و توضیحات کلینیسین هستیم و در این نسخه‌ الکترونیکی هیچ پیش‌بینی‌ای برای این کار نشده و اگر برنامه‌ریزی هم صورت گرفته باشد، فقط باعث سخت‌تر شدن کار کلینیسین می‌شود که البته فرصتی برای این کار ندارند و کار مضاعفی بر گردن آنها افتاده و باعث اتلاف وقت همکاران است که باید بیمار را یک بار دیگر ویزیت کنند، شرح‌حالش را بگیرند وعلائم را ببیند و بر اساس آن گزارش‌های مشورتی را به پزشک اعلام کنند.

حذف نسخ در زمان نامناسبی کلید خورد
در همین رابطه مسعود زحمت‌کش مدیر روابط عمومی‌سازمان نظام پزشکی مشهد با بیان شرایط بحرانی کرونا و این که اجرای طرح نسخه الکترونیک مدت زمان انتظار بیمار در مراکز درمانی را افزایش می‌دهد؛ گفت:حذف نسخ کاغذی بیمه تامین اجتماعی در زمان نامناسبی کلید خورد.

وی در میزگرد «چالش‌های اجرای طرح نسخ الکترونیک تامین اجتماعی» با بیان اینکه با ازدحام و طولانی شدن مدت زمان حضور افراد در مراکز درمانی خطر انتقال بیماری افزایش می‌یابد؛ گفت: به طور کلی جمع شدن دفترچه‌های بیمه و الکترونیکی شدن نسخه‌های پزشکی اتفاق بسیار خوبی است که نمونه‌های موفق آن در کشور‌های دیگر کم نیست و منافع زیادی برای جامعه دارد. قطعا جامعه  پزشکی با کلیت این طرح موافق است؛ اما مسئله‌‌ به وجود آمده، اجرای طرح بدون آماده بودن زیرساخت‌ها و در زمان نامناسب است.

وی افزود: گواه این مدعا نارضایتی و سردرگمی‌مردم است.  اصلاً کار جالب و مناسبی نیست که در پیک چهارم کرونا چنین طرح بزرگی اجرایی شود. طرحی که در خوشبینانه‌ترین حالت بر مدت زمان حضور بیماران و افزایش شلوغی و ازدحام مراکز درمانی کلینیکال و پاراکلینیکال منجر خواهد شد و جان مردم را به خطر خواهد انداخت.

مصرف بیشتر کاغذ، این بار از جیب جامعه پزشکی
وی با بیان این موضوع که حذف نسخ کاغذی تحت این شرایط تنها بار مالی تامین اجتماعی را کاهش داده و عملا در صرفه جویی کاغذ نه تنها موفق نیست که منجر به افزایش استفاده از کاغذ  خواهد شد؛ گفت: در شرایط فعلی اینطوری شده که پزشک دو برگ کاغذ به اضافه کاربن استفاده می‌کند و داروخانه مجبور است یک نسخه از داروها را پرینت گرفته در اختیار نسخه پیچ بگذارد تا داروهای بیمار را آماده کند. سازمان بیمه‌گر می‌گوید "خب مردم نگران نباشند روی یک برگه کاغذ پاره هم ما به آن‌ها سرویس می‌دهیم." اما  اضافه کردن این به قولی کاغذ پاره‌ها چه هزینه‌ای را به کشور تحمیل کرده و چه ضرری به محیط زیست می‌رساند؟!

لزوم توجه به نظرات کارشناسی جامعه پزشکی
وی با بیان اینکه سازمان‌های بیمه‌گر در ایران عموما از نظر اقتصادی به دلایل مختلفی، ضعیف هستند؛ گفت: متاسفانه رویکردها و سیاست‌گذاری‌های بیمه‌ها در نظام سلامت دچار مشکل است. بیمه‌های ما بیشتر بودجه‌ای که دارند  را برای بخش بستری و درمان هزینه می‌کنند و با مقوله پیشگیری بیگانه‌اند. پراختی بیمه‌ها در  بخش سرپایی ناچیز است و بار اصلی بر دوش بیمار است. در حال حاضر حدودا چیزی کمتر از 30 درصد و در مواردی حدود 10 درصد مبلغ ویزیت پزشک توسط بیمه پرداخت شده و مابقی را بیمه‌گذار پرداخت می‌کند. این یعنی یک روش اشتباه؛ روشی که هم ارایه دهندگان خدمات سلامت و مردم هر دو ناراضی هستند.

عضو هیات مدیره سازمان نظام پزشکی مشهد و نائب رییس انجمن پزشکان عمومی‌خراسان رضوی در ادامه افزود: اجرای طرح حذف نسخ کاغذی بیمه تامین اجتماعی سه ضلع دارد ؛ تامین اجتماعی، ارایه‌دهندگان خدمات سلامت و مردم. در اجرای این طرح تنها و تنها انتفاع مالی و کاهش دردسرهای تامین اجتماعی لحاظ شده است. در کجای دنیا این طور معادله می‌چینند که دو گروه بزرگ از اجتماع به خاطر سود یک سازمان تا به این حد متضرر شوند. این نمی‌شود که سازمان بیمه‌گر فقط به سود و منافع خودش فکر کند؛ باید بتواند طوری تدبیر کند که سود بیماران به عنوان هدف اصلی و جامعه پزشکی به عنوان مجری طرح  نیز از اجرای نسخه الکترونیک لحاظ شود. 

وی ادامه داد: بیمه تامین اجتماعی باید بخشی از درآمد حاصله را  به ارتقاء و افزایش سهم پرداختی خود از تعرفه‌های ویزیت بیماران در بخش خصوصی اختصاص دهد تا بیماران پرداخت وجه کمتری داشته باشند. بخشی از درآمد حاصل از این صرفه جویی را  به هزینه‌ها و کار اضافه‌تری که به جامعه پزشکی تحمیل می‌کند اختصاص دهد و در نهایت به نظرات کارشناسی جامعه پزشکی و خواست مردم توجه بیشتری داشته باشد.

وضعیت اقتصادی شکننده پزشکان عمومی
وی با بیان شرایط اقتصادی جامعه پزشکی گفت: شاید  10 درصد جامعه پزشکی به درآمدهای زیاد دسترسی داشته باشند. بقیه پزشکان ما نیز مثل همه مردم متاثر از وضع اقتصادی موجود زندگی کرده و شرایط ایده‌الی ندارند؛ در مشهد ما 5 هزار پزشک عمومی‌داریم که حدود 2 هزار نفر آن‌ها برای پروانه طبابت اقدام کرده‌اند و از این میان  فقط 800 نفر  مطب دارند. مابقی یا در درمانگاه‌ها و اورژانس‌ها و یا کلینیک‌‌های درمان اعتیاد مشغول به کارهستند. این یعنی حدود 3 هزار  پزشک عمومی‌بعد از 7 سال درس خواندن و دو سال گذراندن طرح به این نتیجه رسیده‌اند که کار و فعالیت به عنوان پزشک عمومی‌صرفه اقتصادی ندارد! اگر چه با آدرس‌های غلطی که به مردم داده شده اوضاع طور دیگری به نظر می‌رسد اما واقعیت این است که وضعیت اقتصادی بسیاری از این پزشکان ضعیف و شکننده است. 

وی به ذکر مثالی پرداخته و افزود: در یک اتوبان بزرگ باید مسیرهای فرعی و جانبی برای خروج از اتوبان لحاظ شود تا حرکت در مسیر اتوبان سالم و بدون دردسر باشد؛ این روش تامین اجتماعی مثل احداث یک اتوبان بدون در نظر گرفتن هیچ مسیر جانبی و خروجی است. سوال این است که در صورتی که به هر علتی اتوبان مسدود شد راه‌های خروج مشخص و کارآمدی وجود خواهد داشت؟

وی گفت: ما فکر می‌کنیم که هر طرح خوب که با عجله و اجبار و عدم پیش‌بینی‌های لازم و در نظر نگرفتن رضایت جامعه هدف و مجری طرح اجرا شود، می‌تواند مشکلات زیادی به بار آورد و ناکام بماند؛ چیزی که قطعا خواسته ما و سازمان بیمه‌گر نیست.

شرط موافقت با طرح نسخه الکترونیکی
‌علی بیرجند نژادی رییس سازمان نظام پزشکی مشهد نیز در این نشست با بیان این که الکترونیکی شدن ثبت نسخ یک گام جدی و مهم در اصلاح ساختار بهداشت و درمان کشور است؛ گفت: با اصل طرح نسخ الکترونیک موافقیم اما در یک بازی برد- برد.

وی افزود: الکترونیکی شدن ثبت نسخ یک گام جدی و مهم در اصلاح ساختار بهداشت و درمان کشور است اما روش انجام آن بسیار حائز اهمیت است. با اصل طرح نسخ الکترونیک موافقیم اما در یک بازی برد- برد.

وی با بیان اینکه صرفه جویی بسیار خوبی از محل حذف صدور دفترچه کاغذی برای تامین اجتماعی حاصل می‌شود؛ گفت: متاسفانه به علت نبود زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح، این هزینه‌ها خود را در جای دیگری نشان می‌دهد. در یک حالت پزشکان و مراکز درمانی مجبورند با خرید تجهیزات لازم چون سیستم رایانه، دستگاه‌های چاپگر  و در مواردی استخدام فردی که بتواند با سرعت بیشتری ثبت نسخ را انجام دهد این هزینه را عهده دار شوند که طبق برآوردها چیزی بین 12تا 15 هزار تومان تولید هر نسخه الکترونیک هزینه در بر خواهد داشت. در حالت دیگر هزینه‌ها به بیماران تحمیل می‌شود.

حکم تیر خلاص!
وی با بیان اینکه در هر دو حالت ارایه خدمات سلامت دچار بحران خواهد شد افزود: جامعه پزشکی در یک سال گذشته و در پاندمی‌کرونا آسیب‌های فراوان مادی و معنوی را متحمل شده است. در کشور ما پزشکان در صدر آمار شهدای کادر درمان قرار دارند و این به خوبی نشان می‌دهد که سال فوق العاده سختی برای جامعه پزشکی رقم خورده است. به طوری که آمار مهاجرت پزشکان طی چند ماهه اخیر به خارج از کشور شیب صعودی بزرگی را تجربه کرده است. در چنین شرایطی تحمیل هزینه بیشتر به مراکز درمانی نه تنها به صلاح نیست که قطعا مضار فراوانی را به دنبال خواهد داشت.

وی ادامه داد: در شرایط فعلی بسیاری از مراکز کلینیکال و پاراکلینیکال چون آزمایشگاه‌ها، مراکز تصویربرداری و ... در آستانه ورشکستگی قرار دارند و تحمیل این هزینه‌ها در این شرایط به آن‌ها حکم تیر خلاص دارد.

نقطه عطف نظام سلامت!
 بیرجندی‌نژاد با بیان اینکه تحمیل این هزینه‌ها بر حوزه بهداشت و درمان و یا بیماران هم راه‌حل مناسبی نیست؛ گفت: زیرساخت‌های لازم برای اجرای طرح بایستی فراهم شود و تامین اجتماعی باید بپذیرد که طرح را بدون در نظر گرفتن زمان مناسب و بدون فراهم کردن زیرساخت‌ها و تعاملات کافی با بدنه‌ ارایه کنندگان خدمات سلامت در جامعه اجرایی کرده است. طرحی که اگر درست و اصولی اجرا شود نقطه عطف نظام سلامت کشور خواهد بود.

رییس سازمان نظام پزشکی مشهد تصریح کرد: در زمان همه‌گیری شیوع ویروس کرونا و موج چهارم آن تمام مراکز به عنوان کانون خطر شناخته می‌شوند، حضور بیمار و همراه باید به کمترین زمان برسد،که متاسفانه با اجرای این طرح و عدم فراهم کردن زیرساخت‌های باعث شده که زمان حضور بیمار در بعضی از مراکز به چندین برابر فعلی برسد.

انتقاد به زمان و نحوه اجرا
وی ادامه داد: جامعه پزشکی استفاده از خدمات الکترونیک و حذف نسخ کاغذی را قبول دارد؛ اما مسئله این است که  این کار به زیرساخت‌ نیاز دارد.  انتقاد ما به زمان، نحوه اجرا و اجرای ضربتی آن است.

وی بیان کرد: اولین نکته در تولید یک نسخه الکترونیک این است که تولید این نسخه نسبت به نسخه دستی زمان‌بر است. برای تولید یک نسخه الکترونیک باید دارو یک به یک انتخاب شود؛ در برخی رشته‌ها حتی تولید این نسخه‌ها زمانبرتر نیز هست؛ مثلا برای متخصصان اطفال که دوز دارو را بر اساس سن و وزن بیمار تجویز می‌کنند تولید یک نسخه دارویی به صورت الکترونیک از مجموع ویزیت بیمار طولانی‌تر شود. این مسئله باعث ازدحام در مطب می‌شود  و چالش‌های زیادی را  برای بیماران و نیز همکاران کادر درمان ایجاد می‌کند. بعد از این مسئله ممکن است پروسه‌های رادیولوژی یا  داروخانه با مشکلاتی همراه  شود و مکررا  بیماران به این دلیل دارو را آزاد تهیه کنند، البته استثنا بعضی از نسخه‌ها که پیچیدگی ندارد زمان کمی‌می‌برند اما اکثر نسخه‌ها به  طور معمول زمان‌بر است.

نگاه از بالا به پایین
وی افزود: باید بپذیریم که ارایه دهنده خدمات بیمه درمانی باید وام‌دار دو گروه باشند؛  گروه اول بیمه‌شدگان هستند و گروه دوم کسانی هستند که به بیمه‌شدگان خدمت می‌کنند. متاسفانه در سطح کلان این هماهنگی‌های بین‌بخشی به خوبی شکل نگرفته است. به دلیل اینکه تصمیم‌گیران در این حوزه نگاه از بالا به پایین دارند.

چه کسی باید هزینه کند؟
 رییس سازمان نظام‌پزشکی مشهد گفت: اجرای نسخه الکترونیک امتیازاتی نیز دارد. اجرای این نسخه صرفه‌جویی‌هایی از جمله جلوگیری از نوشته شدن ویزیت‌های تکراری و ... را رقم می‌زند. ولی برای اجرای این نسخه هزینه‌های  قابل توجهی به  سیستم  تحمیل می‌شود؛ اگر بنا است این سیستم اجرا شود باید  هزینه‌ها مشخص شده و عملا مشخص شود چه کسی باید این هزینه‌ها را پرداخت کند.  با این روش عملا هزینه‌ها به گردن بیمار می‌افتد.

بیرجندی‌نژاد ادامه داد: در مجموع از اینکه سازمان‌های بیمه‌گر بتوانند هزینه‌ها را مدیریت کنند استقبال می‌کنیم  و این اقدام مناسبی است. ما با اصل موضوع موافق هستیم. وظیفه همه ما است در همه حوزه‌ها هزینه‌ها مدیریت شود. اگر در کنار اینکه هزینه‌ها مدیریت شود ولی به بخش‌های دیگر هزینه‌ها تحمیل شود، این وضعیت مناسبی نیست. این بازی باید هم برای سازمان بیمه‌گر، هم برای  بیمار و هم جامعه پزشکی بازی برد-برد باشد. در غیر این صورت یک یا دو طرف در این بازی بازنده هستند. خوب است وقتی برنامه‌ریزی انجام می‌شود برنامه ریزی برحسب برنامه برد -برد باشد.