مشکلات سامانه‌‏های اطلاعاتی ایران در آستانه ورود به سال 1400

آی‌تی‌من- در این بیانیه آمده است که یکی از چالش‌های مهم و عاجل پیش روی سازمان‌ها، بررسی مشکلات و آسیب‌های ساده، پیچیده و حتی بحرانی است که احتمال دارد سامانه‌‏های اطلاعاتی با ورود به سال 1400 شمسی، برای سازمان‌ها ایجاد کنند.

ازآنجا که موضوع ثبت، استفاده و نمایش تاریخ در اکثر نرم‌افزارهای کاربردی، اتوماسیون صنعتی، تجهیزات ابزار دقیق‌، PLCها و برخی از سخت‌افزارها موضوع مهمی‌است، با ورود به سال 1400 اگر اطلاعات تاریخ بر پایه تاریخ میلادی ثبت نشده و یا در ثبت تاریخ شمسی، اطلاعات سال به‌صورت چهاررقمی‌ذخیره نشده باشد، سازمان‌ها و بهره‌برداران آن‏ها، با مشکلات، خطای محاسباتی، توقف عملیات و احتمالا آسیب‌های متعددی روبرو خواهند شد.

در این بیانیه، مشکلاتی که ممکن است براثر عدم مدیریت درست تاریخ روی دهد، در سه رده «ساده» (مانند عدم نمایش درست تاریخ)، «مهم» (مانند تولید نتایج نادرست و اشتباه و اختلال در کسب‌‏وکار) و «بحرانی» (مانند ایجاد فجایع انسانی و زیست‌محیطی) تقسیم شده‏‌اند.

به‌منظور مدیریت مشکلات فوق، این بیانیه پیشنهاد می‌‏کند که کلیه شرکت‌ها، نهادها و سازمان‌های کوچک و بزرگ، دولتی یا خصوصی، مشکلات و مخاطرات قابل پیش‌بینی برای ورود به سال 1400 را رأساً و یا به کمک پیمانکاران خود در حوزه فناوری اطلاعات بررسی، مستند و رفع کنند. 

همچنین لازم است توصیه‌های لازم برای انجام این بررسی از طریق سازمان‌ها و نهادهای بالادستی به کلیه ارگان‌ها، سازمان‌ها، شرکت‌ها و کسب‌وکارهای زیرمجموعه اعلام شده؛ و کلیه سازمان‌ها، شرکت‌ها و کسب‌وکارها نیز ملزم باشند که نتایج آمادگی خود را، برای ورود به سال 1400، به سازمان‌ها و نهادهای بالادستی گزارش کنند. 

کمیسیون نرم‌‏افزارهای پیشرفته سازمانی در این بیانیه همچنین برخی از مخاطرات مرتبط با این موضوع و روش‏‌های مقابله با آن را تبیین کرده است.

الف) ارزیابی مخاطرات نهادها و سازمان‌های دولتی. با توجه به مدت‌زمان محدود باقی‌مانده، پیشنهاد می‌‏شود که سازمان فناوری اطلاعات هرچه سریع‌تر و با هماهنگی واحدهای فناوری اطلاعات کلیه وزارتخانه‌ها، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و حاکمیتی و... اطلاعیه‏‌ای را برای بررسی و ارایه گزارش در خصوص مشکلات و مخاطرات احتمالی برای ورود به سال 1400، تهیه و ابلاغ کند. علاوه بر آن، لازم است کلیه وزارتخانه، سازمان‌ها و نهادهای دولتی و حاکمیتی طی یک نامه رسمی‌به سازمان بالادستی خود اعلام کنند که کلیه بررسی‌ها و اقدامات نرم‌افزاری و اجرایی قابل پیش‌بینی برای ورود به سال 1400 را انجام داده‌‏اند و با مشکلی روبرو نخواهند شد.

ب) نرم‌افزارهای طراحی و تولیدشده با فناوری‌های نسل‌های اول و دوم فناوری اطلاعات. اگرچه نرم‌افزار و سامانه‌‏هایی که با فناوری‌های نسل‌های سوم و چهارم تولید شده‏‌اند‌، اصولاً مشکل خاصی در این خصوص ندارند، ولی آن‏هایی که با فناوری‌های قدیمی‌نسل‌های اول و دوم تولید شده‌‏اند، به‌شدت در معرض مخاطرات ناشی از تبدیل تاریخ در سال 1400 هستند. در این‌گونه موارد مهاجرت به نرم‌افزارهای نسل جدید بهترین راه‏‌حل ممکن است. دراین‌صورت، سازمان‏‌های کارفرمایی می‌‏توانند نیازهای خود را از طریق اعلام فراخوان عمومی‌توسط سازمان نظام صنفی رایانه‌ای اعلام کرده تا اعضای داوطلب برای ارایه خدمت معرفی شوند.

پ) نرم‌افزارهای فاقد پشتیبانی فنی. در حال حاضر نرم‌افزارهای بی‌شماری هستند (هم در کسب‌وکارهای کوچک و هم در شرکت‌ها و سازمان‌های بزرگ) که (به دلایل مختلف مانند عدم حضور یا دسترسی به توسعه‌‏دهنده اولیه) توسط یک شرکت معتبر و به‌صورت رسمی‌پشتیبانی فنی نمی‌‏شوند. در این موارد جداً پیشنهاد می‌‏شود که این سازمان‌ها و کسب‌وکارها، از طریق شناسایی و انتخاب راه‌حل‌های معتبر و اعلام فراخوان‏‌های عمومی‌توسط سازمان نظام صنفی رایانه‌‏ای برای مهاجرت به نرم‌افزارهای جدید و دریافت خدمات پشتیبانی رسمی‌اقدام کنند.

در این بیانیه از اعضای سازمان نظام رایانه‌‏ای درخواست شده درصورتی‌که در نرم‌افزار یا سخت‌افزاری تولیدی آن‏ها هنوز در ثبت اطلاعات تاریخ، فیلد سال 4 رقمی‌در نظر گرفته نشده است، اقدامات زیر انجام شود:
اصلاح فرمت فیلدهای مرتبط با تاریخ شمسی در کلیه پایگاه‌های داده، ورودی‌ها، خروجی‌ها و بخش‌های عملیاتی سامانه‏‌ها، بازنگری نرم‌افزارها و اصلاح فرمت فیلدهای مرتبط با تاریخ شمسی، ازجمله فیلدهای ورودی، واسط محاسباتی و خروجی، بازنگری نرم‌افزارهای و کنترل کلیه موارد محاسباتی که از فیلدهای مرتبط با تاریخ شمسی استفاده شده، بازنگری و اصلاح تاریخ در انواع گزارش‌های خروجی، تبدیل اطلاعات دورقمی‌سال به 4 رقمی، در کلیه پایگاه‌های داده موجود و سنوات قبلی، آزمون نرم‌افزار و حصول اطمینان از عملکرد صحیح کلیه محاسبات، اجرای آزمایشی و سپس جایگزین کردن نرم‌افزارهای جدید؛ و در صورت نیاز اصلاح فرم‌های کاغذی جمع‌آوری اطلاعات.

در پایان نیز از همه اعضای سازمان نظام صنفی رایانه‌‏ای درخواست شده که وضعیت سامانه و محصولات اعضای خود را در این خصوص، به روش خوداظهاری و اطمینان خاطر لازم مشتریان و کارفرمایان (طی فرآیندی که اطلاع‏‌رسانی خواهد شد)، در پورتال سازمان ثبت کنند.