هوشمندسازی شهری، تکرار داستان شرکت‌های ارزش افزوده نشود!

آی‌تی‌من- محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این مراسم بابیان اینکه هوشمندسازی شهری یک ضرورت است و نباید تبدیل به شعار و ویترین شود تأکید کرد: هوشمند سازی شهری داستان شرکت‌های ارزش‌افزوده نشود که فقط ​برای تعدادی سرمایه‌دار ارزش‌افزوده ایجاد کرده است نه برای مردم.

براساس گزارش وزارت ارتباطات، وی بابیان اینکه «شهر چیزی جز مردم نیست» گفت: این واقعیتی است که باید بپذیریم و اگر اساس تغییرات و برنامه‌ریزی‌ها را بر این مبنا قرار دهیم بسیاری از مشکلات قابل‌حل است و پیشرفت قابل‌ملاحظه‌ای حادث می‌شود.

وی افزود: مردم‌ به شهرداری‌ها و دولت مالیات می‌دهند که خدمات خوب دریافت کنند. مردم به ما مالیات نمی‌دهند تا برایشان پروژه اجرا کنیم. اجرای پروژه باید هدف داشته باشد و آن هدف چیزی نیست جز بهبود زندگی شهری برای مردم.

وزیر کابینه دولت دوازدهم بابیان اینکه مشکلات با توجه به گسترش شهرنشینی در جهان رو به افزایش است گفت: پیش‌بینی می‌شود که در ایران هم تا سال ۲۰۵۰ نرخ شهرنشینی به ۷۵ درصد برسد بر همین اساس کلان‌شهرهای ما نیز در حال بزرگ‌تر شدن هستند، درنتیجه مشکلات شهرنشینی هم افزایش می‌یابد. حمل‌ونقل، ترافیک، آلودگی، دفع پسماندها و... ازجمله مشکلاتی است که مردم شهرنشین به‌خصوص در کلان‌شهرها با آن دست‌به‌گریبان خواهند بود.

وی افزود: امروزه هرجایی مشکلی ایجاد می‌شود به ICT مراجعه می‌کنند که اتفاقا مشکلات را هم حل می‌کند. نباید هوشمند سازی شهری به یک ویترین تبدیل شود چراکه در این صورت اصل مبحث نادیده گرفته می‌شود.

وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه امروز بدون شیوه هوشمندسازی نمی‌شود شهرهایی مثل تهران، مشهد، تبریز و سایر کلان‌شهرهای کشور را اداره کرد گفت: امروز اگر شهرداری ما در تهران، با استفاده از کلان داده‌های موجود نتواند مسیر حرکتی شهروندان را پیش‌بینی کند و برای آن برنامه‌ریزی داشته باشد و یا نتواند منشا و میزان آلودگی‌های شهری را اندازه‌گیری کند، آن مدیریت، مدیریت کور خواهد بود.

وی افزود: امروز ابزارهای لازم برای هوشمند سازی وجود دارد. تکنولوژی تحت عنوان IOT آمده است که می‌تواند اطلاعات را جمع‌آوری کرده و حتی دستوراتی را پیاده‌سازی کند. تکنولوژی آمده است تحت عنوان بیگ دیتا که می‌تواند اطلاعات را جمع‌آوری و تحلیل کند.

آذری جهرمی ادامه داد: منتها خروجی همه این تکنولوژی‌ها باید خدمات بهتر و بهبود زندگی برای مردم شود. اگر پروژه‌ای اجرا می‌کنیم و متوجه این هستیم که تغییری در زندگی مردم ایجاد نمی‌شود ادامه آن چیزی نیست جز هدر دادن مالیات مردم، هدر دادن وقت و انرژی اجرایی شهری. همیشه باید این سوال را بپرسیم که چرا این پروژه را اجرا می‌کنیم؟ نتیجه ملموس آن چیست؟ این مهم‌ترین نکته‌ای است که باید به آن توجه کنیم.

وزیر ارتباطات بابیان اینکه هوشمند سازی بسترسازی حضور شرکت‌های فناور و خلاق برای حل مسائل شهری است گفت: هوشمندسازی شهری داستان شرکت‌های ارزش‌افزوده نشود که فقط برای تعدادی سرمایه‌دار ارزش‌افزوده ایجاد کرده است نه برای مردم. اگر قرار است ارزش‌افزوده‌ای در خدمات شهری ایجاد شود که برخی شرکت‌ها بیایند کار کنند، باید این ارزش‌افزوده حسش به مردم منتقل شود نه اینکه دستش را در جیب مردم کند.

وی افزود: نباید با ساختارهایی که وجود دارد انحصار ایجاد شود و شرکتی به‌واسطه نزدیکی با یک اپراتور انحصاری در ارائه خدمات ایجاد کند و بعد اتفاقاتی بیفتد که امروز در ماجرای ارزش‌افزوده شاهدش هستیم. ارزش‌افزوده واقعی این است که داده‌های شهری را باز بگذاریم و اجازه دهیم مسابقه خلاقیت برای حل مسائل شهری و مردم راه بیفتد.

آذری جهرمی تصریح کرد: داده‌های باز(open source)، امروز یک موضوع ضروری است. داده‌های شهری نباید در اختیار یک گروه خاص باشد که هم انحصار اقتصادی ایجاد می‌شود، هم فساد رخ می‌دهد و هم مردم بهره‌مند نمی‌شوند و رضایت نخواهند داشت. نماد کاملش هم می‌شود فعالیت‌های ارزش‌افزوده در کشور که سالانه اعداد بسیار بالایی در این حوزه درآمد کسب می‌کنند درحالی‌که نه محل درآمد شفاف است و نه هزینه کرد این درآمدها.

وزیر ارتباطات تاکید کرد: شما یک شرکت ارزش‌افزوده‌ای را مثال بزنید که می‌شناسیدش. مگر می‌شود در بازار سالانه ۲۶۰۰ میلیارد تومانی شما یک بازیگر این حوزه را نشناسید. ‌ادعا می‌کنند که ۳۰ هزار شغل ایجاد کرده‌اند. ‌خب یک شرکت و شغل‌های ایجاد کرده را معرفی کنید.

وی ادامه داد: حوزه شهری هم همین است. اگر آزادسازی داده‌ها انجام نشود، اگر خلاقیت‌ها به اشتراک گذاشته نشود و به مسابقه گذاشته نشود نتیجه ملموسی برای مردم حاصل نخواهد داشت.

وزیر ارتباطات با تاکید بر اینکه تمام صحبت من توجه به نقش هوشمندسازی در خدمات‌دهی به مردم است گفت: باید این کلیدی‌ترین شعار خدمات شهری باشد.‌ وقتی بنا شد به مردم خدمات ارائه دهیم، مدل مشارکت دادن شرکت‌های خلاق، مدل رقابت، مدل آزادسازی دیتا و... همه‌چیز باید شفاف شود.
 
لزوم اتخاذ نگاه فرابخشی
معاون فناوری و نوآوری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز تاکید کرد که برای تحقق هوشمندسازی در ایران نیاز به نگاه فرابخشی داریم.

براساس گزارش شهرداری تهران، ستار هاشمی با بیان اینکه در شکل‌گیری شهر هوشمند نگاه فناورانه به موضوع لازم است، عنوان کرد: باید به فرآیندهای شکل گیری شهر هوشمند توجه بسیاری شود.

وی به سه ضلع شکل‌گیری شهر هوشمند اشاره کرد و گفت: نگاه ابزار، نگاه فرآیند و نگاه افراد؛ این سه مورد باید همزمان و‌ توأمان باهم توسعه داده شوند.

هاشمی با تاکید بر این که در شهر هوشمند باید نگاه هوشمندی به تجارت مدرن داشت، تصریح کرد: برای مثال در بحث مدیریت پسماند به عنوان یک مطالبه جدی در شهر هوشمند، برای شروع پروژه‌، باید توجه کرد که آیا می‌شود مدل اقتصادی در آن اجرا کرد یا نه. در پاره‌ای از‌ موارد ممکن است با توجه به مسوولیت اجتماعی خود ناچار به سرمایه‌گذاری به شکل اقتصادی باشیم. باید این موارد تفکیک و ‌اولویت‌بندی‌های مرتبط با آن انجام شود.

معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات ادامه داد: راهبردهایی که در وزارت ارتباطات دنبال می‌شود، بحثی تحت عنوان ایران هوشمند است. موضوع‌های مرتبط با هوشمندسازی یک نگاه فرابخشی است. زمانی که گفته می‌شود ایران هوشمند، همه‌ی دستگاه‌های خصوصی، دولتی و بنگاه‌ها باید پای کار باشند.

هاشمی با بیان اینکه ذیل ایران هوشمند شهرهوشمند قرار دارد، گفت: با این نگاه و تعامل می‌توان در راستای ایران هوشمند و شهر هوشمند گام برداشت و حرکت کرد. نگاه آخر که در شهر هوشمند مهم است، این است که باید براساس شاخص‌های شناخته شده خودمان را پایش کنیم تا بدانیم به چه اندازه به اهدافمان نزدیک شده‌ایم.
 
شهر هوشمند بدون یکپارچگی داده‌ها شکل نمی‌گیرد
رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای اسلامی شهر تهران با بیان این که کاهش موثر هزینه‌های مدیریت شهری با هوشمندسازی شهرها محقق می‌شود، گفت: شهر هوشمند در صورت یکپارچگی داده‌ها محقق می‌شود.

بهاره آروین با بیان اینکه هوشمندسازی شهرها پروسه ای بسیار گسترده است، گفت: هوشمندسازی سه اصل مهم را به همراه دارد؛ یکی از این اصول رونق کسب‌وکار و خلق ثروت در شهرهاست. هوشمندسازی شهرها بستری برای شکل‌گیری کسب‌وکارها ایجاد می‌کند که شهرهای غیرهوشمند فاقد این پتانسیل هستند. افزایش کارایی برای ارائه خدمات و توزیع عدالت در شهرها از دیگر مصادیق شهر هوشمند است چراکه نهادهای عمومی وظیفه کاهش نابرابری را دارند. حقیقت این است که در بسیاری از امور تمام شهروندان را در پرداخت هزینه‌هایی که برای شهر متقبل می‌شوند یکسان می‌بینیم و این کار عادلانه نیست.

رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای اسلامی شهر تهران با بیان این که هوشمندسازی در افزایش عدالت مفید است، تصریح کرد: همچنین هوشمندسازی، کاهش مؤثر هزینه‌های مدیریت شهری را به دنبال دارد. با هوشمندسازی بسیاری از هزینه‌های مدیریت شهری به طور چشمگیری کاهش پیدا می‌کند. اما چرا هوشمندسازی در کشور ما محقق نمی‌شود؟

آروین ادامه داد: در ایران حکمروایی شهری نداریم. شهرداری‌‌ها قدرت گذشته را ندارند و بسیاری از وظایف شهرداری‌ها در سال‌های بعد به ارگان‌های دیگر واگذار شد. در واقع چالش اصلی در حوزه مدیریت شهری عدم یکپارچگی مدیریت شهری است. به عبارت دیگر، یکپارچگی داده که در تمام کشورها وجود دارد، اما در ایران چنین امری محقق نشده است.

وی تصریح کرد: شهر هوشمند اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه یکپارچگی داده‌ها در مدیریت شهری محقق شود. شورای اسلامی شهر سابق تهران مصوبه‌ای دارد که طبق آن داده‌ها بین ارگان‌ها باید به اشتراک گذاشته شود. در این خصوص نقش وزارت ارتباطات بسیار پررنگ است، اما تا کنون این اتفاق رخ نداده است.

رییس کمیته شفافیت و شهر هوشمند شورای اسلامی شهر تهران تصریح کرد: در کشور، سازوکارهایی داریم که بتوانیم یکپارچه‌سازی داده‌ها را محقق کنیم. اگر طالب شکل گیری شهر هوشمند هستیم باید این داده‌ها به اشتراک گذاشته شود. وزارت ارتباطات باید در حوزه شهرهای هوشمند برای یکپارچه‌سازی داده‌ها نشست‌هایی را برگزار کند. رویکرد امروز جهان حکمروایی مبتنی بر داده‌هاست. بسیاری از ارگان‌ها داده‌های ارزشمندی دارند ولی این داده‌ها برای آنها ایجاد ارزش افزوده نمی‌کند.
 
جنگ در خاورمیانه، سرمایه‌گذاران را فراری داده است
دبیرکل شهرهای متحد و حکومت‌های محلی- خاورمیانه و آسیای غربی نیز در این نشست گفت:حقیقت این است جنگی که در برخی از کشورهای خاورمیانه درحال وقوع است موجب گریز سرمایه گذاران شده است، به همین دلیل یکی از مشکلات هوشمندسازی شهرها، پیدا کردن سرمایه گذار به منظور سرمایه گذاری در این مناطق است. 

محمت دومان افزود: برای ایجاد شهرهای هوشمند نیاز به یک سری اصول داریم که باید باتوجه به آن حرکت کرد. باید شفافیت، حساب پس دهی و ‌نوآوری در ایجاد شهرها رعایت شود. اگر بخواهیم به هوشمندسازی شهرها بپردازیم باید به مسائلی همچون بخش‌های مهندسی، برنامه ریزی در دانشگاه، شرکت‌های تکنولوژی، شرکت‌هایی که درحال تولید محصولات خلاقانه هستند، اپراتورهایی که خدمات تکنولوژیکی ارائه می‌دهند و سطوح بین‌المللی و همچنین سازمان‌های عمومی، ملی و منطقه‌ای توجه کنیم.

دبیرکل شهرهای متحد و حکومت های محلی- خاورمیانه و آسیای غربی بر ضرورت ارتقای همکاری‌های بین تهران و ترکیه برای هوشمندسازی بهتر شهرها تاکید کرد و گفت: همراه با همکاری‌ها با درنظر گرفتن تفاوت هر یک از مناطق، باید استراتژی‌های برتر را انتخاب کنیم. امیدوارم بدون ایجاد وابستگی به تکنولوژی، با استفاده از فناوری‌های جدید شهرهای هوشمند خود را گسترش دهیم.