گفت و گو: اقدس قلي زاده

برای ورود به بحث بد نیست ابتدا تعریفی از بانکداری الکترونیکی ارایه دهید.
 بانکداری الکترونیکی یا بانکداری روی بستر الکترونیکی، عبارت است از فراهم آوردن امکاناتی برای افزایش سرعت و کارایی کارکنان در ارایه خدمات بانکی در محل شعبه و همچنین فرآیندهای بین شعبه‌ای و بین بانکی در سراسر دنیا به مشتریان از طریق به کارگیری امکانات زیرساخت مخابراتی، سخت‌افزاری و نرم‌افزاری که مشتریان با بهره‌گیری از اینگونه بانکداری، قادر به استفاده از نیازهای بانکی خود بدون حضور فیزیکی در بانک، در هر ساعت از شبانه روز (۲۴ ساعته) از طریق کانال‌های ارتباطی ایمن باشند.

بانکداری الکترونیکی راهکار مهمی  برای انجام فعالیت‌های بانکی است، اما در عمل حداقل در کشور، با معضلاتی روبه‌رو هستیم. این کاستی‌ها از نظر شما چیست؟    
البته نمی‌توان گفت که این معضلات فراگیر است، اما وجود دارد؛ مانند خرابی دستگاه‌ها و تجهیزات الکترونیکی از جمله دستگاه‌های خودپرداز، قطعی ارتباط با شبکه مرکزی یا مرکز داده‌های بانک، پایدار نبودن ارتباط پایانه‌های فروش، ناموفق بودن برخی از تراکنش‌ها به هر دلیلی و نبود و یا کمبود نقدینگی در دستگاه‌های خودپرداز.
نکته دیگر در خصوص این سوال  این است که با توجه به توسعه ناکافی  زیرساخت‌های صنعت بانکداری در کشور، قادر به بهره‌داری کامل از امکانات موجود نیز نیستیم و تا آمادگی در سطح مناسب فاصله داریم. حال آنکه این زیرساخت‌ها در سایر کشور‌ها و به ویژه ممالک صنعتی و فراصنعتی، بسیار فراتر از ما در دسترس است.

با این تفاسیر می‌توان گفت که بانکداری الکترونیکی در پنج سال گذشته  پیشرفت داشته است؟
 بله، از جمله عمده‌ترین پیشرفت‌ها در حوزه بانکداری الکترونیکی طی پنج سال گذشته می توان به توسعه زیرساخت های فنی و ارتباطی، زیرساخت حقوقی و قانونی، زیرساخت فرهنگی و اجتماعی و ایجاد بستر مناسب بانکداری الکترونیکی اشاره کرد.
دستیابی به نتایج چشمگیر در حوزه Core-Banking، توسعه پایگاه داده‌ها و پیاده‌سازی چند مورد مرکز داده از جمله موارد بسیار مهم در توسعه خدمات بانکداری الکترونیکی است. از سوی دیگر تدوین استراتژی و اجرای عملیات اساسی در حوزه امنیت داده‌های بانکی، بسترسازی فنی، قانونی و اجتماعی امضای دیجیتال، پیاده‌سازی فناوری‌های بانکداری همراه و بانکداری اینترنتی (مجازی) و نیز تحولات در بخش‌های اطلاع‌رسانی، فرهنگ‌سازی، آموزش و تربیت نیروی انسانی در کنار وفاق ملی ایجاد شده برای توسعه این خدمات و همراهی با تحولات جهانی و نهایتا پیاده‌سازی و توسعه فناوری‌های بومی نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در حوزه بانکداری الکترونیکی از جمله مهم ترین دستاوردهاست.

در چه بخش‌هایی ناکام بوده ایم؟
با وجود این پیشرفت ها، دو عارضه وجود دارد. اول  اینکه این دستاوردها  هنوز برای بانکداری الکترونیکی کافی نیست و دوم،  نارسایی‌هایی در هریک وجود دارد که باید سریعا برطرف شود. اما نباید نام این عارضه‌ها را ناکامی ‌گذاشت.

دستاوردها را برشمردید، اما به چالش‌ها اشاره نکردید. در مسیر توسعه بانکداری الکترونیکی با چه مشکلاتی  رو به رو هستیم؟
مهم‌ترین چالش‌ها در حوزه بانکداری الکترونیکی را می توان در حوزه زیرساخت جست و جو کرد. تامین امنیت و پهنای باند مخابراتی یکی از این چالش هاست. چالش‌های سخت‌افزار و شبکه هم در دو بخش امنیت و توان سخت‌افزاری در حد سرویس دهی به خدمات نوین بانکی وجود دارد. در سطح نرم افزار نیز چالش‌های نرم‌افزاری پایه و کاربردی در سه بخش امنیت، تضمین در پیاده‌سازی و بالاخره توسعه سیستم‌ها در تناسب با تغییرات خدمات نوین بانکی دیده می شود.

همان طور که اشاره کردید، امنیت مقوله بسیار مهمی‌در بانکداری الکترونیکی است. بحث را اینگونه پیش ببریم که جرم‌خيزي در حوزه بانكداري الكترونيكي چگونه بوده و كانال‌هاي جرم‌خيزي كجا هستند و چگونه مي‌توان پيشگيري كرد؟
در پاسخ به این سوال، باید به سفری در 12 سال پيش به فرانسه و آلمان اشاره کنم. به دلیل سوابق این دو کشور در حوزه مبارزه با جرایم و به منظور استفاده از این تجربیات سفری صورت گرفت که نتیجه این سفر در قالب گزارشی فنی تهیه و به ریاست وقت قوه قضاییه ارایه شد. محتوای گزارش اشاره به بهره‌گیری از بسترهای الکترونیکی در پیشگیری از جرایم بود. اگرچه این بستر نیز جرایم خاص خود را ایجاد می‌کرد، اما ذکر چند خصوصیت ضد جرم این بستر، اهمیت بسیاری داشت. برخی از این خصوصیات عبارت بود از: تمرکز اطلاعات و دستیابی سریع به سوابق جرایم و مجرمان، امکان جست و جو در حجم بالای اطلاعات، امکان پردازش و تجزیه و تحلیل‌های آماری برای روند یابی جرایم و تبدیل پول کاغذی به پول الکترونیکی و حذف جرایمی ‌نظیر کیف قاپی در سطحی وسیع. نکته جالب توجه در این گزارش اشاره مستقیم و صریح به کارت الکترونیکی بانکی بود که در آن سال‌ها در کشور، رواج چندانی نداشت.

 حوزه فعالیت قوه ‌قضاييه  در این زمینه كجاهاست؟
در خصوص قوه قضاییه و حوزه فعالیت این قوه به طور مختصر به دو نکته اشاره می‌کنم. نخست آنکه این قوه در پیشگیری از جرایم، پیشتاز بوده و نکته دوم آنکه هموراه بر تمرکز اطلاعات و نقش آن در پیشگیری از جرایم تاکید بسیار شده است که از آن جمله می‌توان به سیستم اطلاعات متمرکز قضایی کشور (سیستم محاکم) اشاره کرد.

آیا در این خصوص، همگرايي لازم بين بانك‌ها و بانك مركزي وجود داشته است؟
در حال حاضر همکاری بسیار نزدیکی بین بانک مرکزی و کلیه بانک ها وجود دارد، اما کافی نیست.

آسیب پذیری نظام بانکداری در حوزه تامین امنیت اطلاعات و تراکنش‌های بانکی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟  
توجه کنید که امنیت، یک مقوله اجتماعی و دارای بافت نسبی است. بنابراین همواره در حال تغییر بوده و ما نیز در پرداختن به این مقوله نمی‌توانیم یکبار اقدام کنیم و موضوع را تمام شده فرض کنیم. بلکه باید به روشی پویا با این مقوله برخورد کرد و همواره آن را مد نظر داشت. خاطرمان باشد که باید امنیت در سطحی کلان و از ابعادی متفاوت، تحت بررسی قرار گیرد.
در حوزه فناوری اطلاعات هم امنیت از چنین بافتی برخوردار است که متاسفانه همپای سایر حوزه‌ها رشد نکرده و نیازمند سرمایه گذاری بسیار زیادی است.
نمی‌توان ادعا کرد که امنیت در سطح عالی است، بلکه با وجود تلاش شبانه روزی مسوولان، جای کار دارد؛ چه در حوزه سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و چه در حوزه مخابرات، زیرساخت و ارتباطات.
 توجه به این موضوع بسیار حایز اهمیت است که در حیطه امنیت همواره دو گروه در حال تعارض هستند. گروه نخست، آنان که در پی نفوذ به سیستم بانکی و نابودی و یا تخریب آن بر می آیند و گروه دوم، کسانی که در پی کشف و نابودی نفوذ و حفاظت از سیستم هستند. هر دو گروه در طول زمان به موازات یکدیگر رشد کرده و امروزه از ابزار و فناوری‌های بسیار پیشرفته‌ای استفاده می‌کنند. به طوری که امروزه بحث امنیت از با اولویت ترین مباحث در سطح فناوری اطلاعات محسوب می‌شود. در حوزه فناوری اطلاعات و در بخش حفاظت از سازمان بانکی و دارایی‌های الکترونیکی، باید از سیستم مدیریت امنیت اطلاعات (ISMS) بهره جست و این سیستم صرفا ابزاری و الکترونیکی نبوده بلکه مجموعه ای از رویکردها، ساختارها، فناوری‌ها و ابزارهای خاص است.

در سطح بانک تجارت با این حجم بالای مشتریان، در خصوص امنیت الکترونیکی، نظیر حفظ محرمانگی رمز کارت‌های الکترونیکی و مقابله با نفوذ هکر‌ها چه تدابیری اتخاذ کرده‌اید؟
در بانک تجارت، در این خصوص به فعالیتی گسترده و سازمان یافته دست زده‌ایم. از جمله تشکیل گروه مدیریت امنیت اطلاعات در سطح بانک که به طور سازمان یافته و نظام‌مند، پیگیر مقوله امنیت اطلاعات و حفاظت سیستم‌ها هستند.

دقيقا اشاره می‌كنيد كه امنيت در بانك تجارت از چه كانال‌هايي تامين مي‌شود؟
در خصوص امنیت در بانک تجارت باید عرض کنم که نخست يكسري استانداردها بايد رعايت شود و دوم اینکه در حوزه امنیت، چیزی به نام تامین صددرصدی وجود ندارد؛ بلکه در عالی‌ترین وضعیت می‌توان ادعای تامین حداکثری را داشت. ضمن آنکه به دلیل تامین امنیت بانک نمی‌توانم به طور کامل به این سوال پاسخ دهم. اما همین قدر می‌گویم که در این خصوص  بايد نظامي داشته باشيد تا توسط آن بتوانيد از شدت مخاطرات بکاهید و به همین منظور يكسري پروژه‌ها تعریف شده و در حال اجراست.
مسلما هر چه کمتر درباره امنيت گفته شود، بهتر است چرا که افشای اطلاعات، نوعی فعالیت غیر امنیتی است.

موضوع تمرکز داده‌ها در حوزه عملیات بانکداری الکترونیکی، نظیر اعتبارسنجی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
 متاسفانه در کشور ما از مجموعه‌هاي داده‌ها بهره‌گیری لازم نمی‌شود؛ چرا که این مجموعه داده‌ها بصورت مجمع الجزایر داده‌ای هستند. در خصوص علت این موضوع، به ویژه در حوزه فناوری اطلاعات، به چند نکته باید توجه کرد. اول آنکه پیشرفت در این حوزه زمان‌بر است، دوم آنکه به نظر من احتمالا نقطه ضعف و علت این مشکل در سطح سازمان‌های ما نیست، بلکه در حیطه کلان و استراتژیک فناوری اطلاعات است. سوم آنکه آرمان‌های موجود در این خصوص در سطح کشور، آرمان‌هایی عالی هستند و نقاط ایده‌آلی تعریف شده که می‌توان به وابسته کردن کلیه اطلاعات حساب‌های بانکی به کد ملی صاحب حساب اشاره کرد که هم اکنون در حال اجراست. از این طریق می‌توان به ردیابی و دنبال کردن کلیه اطلاعات و فعالیت‌های بانکی دسترسی داشت. در این خصوص البته مشکلاتی هم وجود دارد. یکی اینکه متولی فناوری اطلاعات در کشور مشخص نیست و معلوم نیست آخرین تصمیم گیری با چه کسی یا چه سازمانی خواهد بود.

بعد از اختلاس بزرگ  بانکی سه هزار میلیارد تومانی  سيستم اعتبارسنجي را كليد زديد. چرا پیش از آن به این مهم نپرداختید؟
فعالیت در خصوص راه‌اندازی و بهره‌گیری از سیستم اعتبارسنجی، قبل از موضوع اختلاس، آغاز شده بود و تقریبا يك سال و نيم قبل در دو استان اجرا شد و هم اکنون نیز در بقيه استان‌ها در حال پیگیری برای اجراست. در واقع مجموعه اعتبارسنجي، ساختار و سيستم متمركزي است كه در اختيار شعب قرار گرفته و در مجموعه تهران امكان مانيتورينگ و استفاده از آن وجود دارد. در این سیستم متمرکز، کلید اطلاعات مشتري كد ملي‌اش است و چنانچه هرگونه اطلاعاتی در خصوص مشتري در كل بانك و مجموعه خودمان بخواهيم، مي‌توانيم به دست آوريم. درواقع، می‌توان این سیستم را تبلوری از فرآیند يك‌ بار ثبت داده‌ها و ميليون‌ها بار بهره‌گیری از آنها محسوب کرد.

مسلما یکپارچگی اطلاعات داخلي بانك از اهمیت خاصی برخوردار است. اما مهم آن است که بتوان این اطلاعات را با سایر بانک‌ها، به مشارکت گذاشت. وضعیت بانک تجارت در خصوص مشارکت داده‌ای با سایر بانک ها چگونه است؟
مسلما مشارکت داده‌ای با سایر بانک‌ها اهمیت خاص خود را دارد. مطابق با مصوبات ابلاغی از سوی وزارت دارایی و بانک مرکزی، داده‌های مورد نیاز سایر بانک‌ها و نیز داده‌های اعلام شده از سوی بانک مرکزی و از طریق اینترگیت بانک مرکزی اعلام می‌شود و در اختیار مسوولان ذی‌ربط بانک مرکزی قرار می‌گیرد.

اگر موافقید به موضوع زیرساخت‌ها بپردازیم. این روزها بحث اینترانت داخلی یا شبکه ملی اطلاعات مطرح است و با توجه به انتقادتان از زیرساخت‌ها، تحلیل‌تان از  ایجاد و به کارگیری اینترانت داخلی چیست؟
اينترانت داخلي قطعا تاثير خواهد داشت. اما از ديد كارشناسي بايد دید که از چه ابزاري استفاده می‌شود. علاوه بر این موضوع، باز هم نمی‌توان ادعا کرد که مقوله امنیت صددرصد تامین شده است. بلکه باید گفت در صورت بهینگی اینترانت داخلی از دیدگاه مهندسی و مدیریت امنیت اطلاعات، صرفا به افزایش سطح برخورداری از امنیت دست می‌یابیم.

با توجه به رابطه تنگاتنگ بانکداری الکترونیکی و زیرساخت مخابراتی، نظرتان در مورد زیرساخت مخابراتی چیست؟
قدر مسلم بین این دو مجموعه، نه فقط ارتباط تنگاتنگ بلکه وابستگی شدید نیز وجود دارد و به همین لحاظ همواره تاکید خاصی بر زیرساخت مخابراتی در بانک تجارت بوده است. در این زمینه پیشرفت‌های خوبی صورت گرفته هرچند که این پیشرفت‌ها عمدتا جنبه کمی‌ داشته، اما کافی نبوده و امیدواریم، از جنبه كيفي نیز به همان نسبت و یا حتی بیشتر رشد چشمگیر داشته باشیم.

نیازهای بانک  به سرویس‌های مخابراتی را از وزارت ICT دریافت می‌کنید یا بخش خصوصی؟
تا حد امکان اینگونه سرویس‌ها را از وزارت ICT در صورت ارایه از سوی این وزارتخانه، دریافت و در غیر این صورت از شرکت‌های خصوصی معتبر و مورد تایید تامین می‌کنیم. اما باید مد نظر داشته باشید که ایجاد و توسعه زیرساخت بسیار زمان‌گیر و استراتژیک بوده و نیازمند هماهنگی بسیار بالایی در سطح نهاد‌های وسیعی از کشور است. به طور نمونه می‌توان به ایجاد و توسعه بستر فیبر نوری اشاره کرد که فرآیندی زمان‌گیر و هزینه‌بر است.

برخی معتقدند مخابرات در پنج سال گذشته در بخش زيرساخت‌ها رشد قابل قبولی داشته است. این موضوع را قبول دارید؟
 موافقم که مخابرات طی پنج سال گذشته رشد خوبی داشته و برنامه‌هاي خوبي هم در دست اقدام دارد. اما مهم این است که دو مشخصه اساسی زیرساخت، یعنی پهناي باند و سرعت باید به كيفيت لازم جهت پاسخگویی به نیاز کشور و به ویژه خدمات نوین بانکداری الکترونیکی برسد. شاید جالب باشد بدانید که در سال‌های اخیر شاخص رشد هر کشوری بر اساس توسعه زیرساخت صنعتی و اقتصادی سنجیده می‌شد. حال آنکه در زمان حاضر این شاخص بر محور فناوری اطلاعات و به طور نمونه سرعت و پهنای باند سرویس‌های مخابراتی، تعریف و تعیین می‌شود. ما هم قرار است یک سری سرویس‌های مخابراتی به مشتریان‌مان ارایه بدهیم.
چه نوع سرويس‌هايي؟ مازاد بر سرويس‌هاي مخابراتی؟
 سرويس‌هاي ما مبتني بر شبكه مخابراتي است، اما در آنها ارزش افزوده‌هايي گنجانده‌ايم تا سرويس‌هاي مخابراتي بانك تجارت برای مشتري جذاب باشد. در این خصوص خبرهايي هم هست که در آينده اعلام می‌شود.

به ارایه خدماتی جدید برای مشتریان اشاره کردید. اما انتقادی در خصوص یکی ازخدمات‌تان دارم که مربوط به پرداخت قبوض، انتقال وجه و عملیات دیگر از طریق تلفنبانك یا موبایل بانک است. به این ترتیب که وقتي تراكنش انجام مي‌شود، اطلاع‌رسانی در خصوص چگونگی انجام  تراکنش  بيست و چهار ساعت بعد اعلام می‌شود حال آنکه زمان دریافت پاسخ در این خصوص برای مشتری بسیار حایز اهمیت باشد، آیا در این خصوص پاسخی دارید؟
اگر منظورتان پرداخت فيش‌ها از طريق تلفنبانك است، دليل آن فني نيست؛ بلكه ما به مجموعه دريافت‌كننده فيش وصل نبوديم. اما برطرف‌سازی این مشکل هم اکنون در حال انجام است و مسلما در کوتاه‌ترین زمان ممکن این مشکل برطرف خواهد شد.

بانك تجارت در حوزه CORE-Banking، تعامل با شتاب، پايانه‌هاي فروشگاهي، چگونه عمل كرده است؟
در حوزه CORE-Banking مقدمه‌اي عرض كنم و بعد به بانك تجارت برسيم. در داخل کشور، صرفا دو يا سه شركت هستند که چنین سیستمی ‌را  ارایه می‌دهند. بنابراین انتخاب ما بسيار محدود است و به همین دلیل فكر نمی‌كنم تامین يك سیستم CORE-Banking به مناقصه كشيده باشد و مسلما مقوله‌اي است كه به مذاكره كشيده خواهد شد. از مهم‌ترین دلایل این موضوع، آنکه نخست نمی‌توان برای تامین سیستم CORE-Banking تعريفي مطابق با رویه مناقصه داد و دوم آنکه سیستم‌های CORE-Banking موجود در کشور از کیفیت پاسخگویی به بانک‌های بالای 500 شعبه برخوردار نیست، چه برسد به بانک‌های با بیش از دو هزار شعبه. سوم آنکه از طرف وزارت اقتصاد و دارایی، تاکید بسیاری بر تعیین وضعیت CORE-Banking در کلیه بانک‌ها شده است. در این خصوص بانک تجارت، مذاکراتی را آغاز کرده و در زمینه شناخت لازم نیز پیشرفت چشمگیری صورت پذیرفته است و فقط باید روند اجرایی شده آن را تسریع کرد. در این خصوص باید به تعداد شعب بالای دو هزار در سطح بانک تجارت و نیز استانداردسازی داده‌ها و انتقال این داده به سیستم جدید CORE-Banking اشاره کرد که از مهم‌ترین موارد مخاطره آمیز و مشکل ساز در انتخاب سیستم CORE-Banking است.
نکته حساس در این خصوص عبارت است از اینکه، با توجه به نبود تجربه به کارگیری سیستم CORE-Banking در کشور برای بانکی با بیش از هزار شعبه که طبعا مشکلات خاص خود را خواهد داشت، بهتر آن است که با نظارت بانک مرکزی و نیز مشارکت تمامی ‌بانک‌های کشور، اقدام به تهیه یک سیستم CORE-Banking در سطح ملی شود؛ تجربه‌ای نظیر شتاب. چنین امری با شرایط شرکت خدمات انفورماتیک، تا حد زیادی مشابهت دارد. نتیجه آنکه یک سیستم CORE-Banking ملی می‌تواند تا حد وسیعی از جرایم بانکداری الکترونیکی، نظیر پولشویی، نارسایی‌های اعتبارسنجی مشتریان و یا حتی مواردی چون همین اختلاس بزرگ، پیشگیری کند.

بپردازیم به شاپرک؛ طرحی که انتظار می‌رود تحولی در نظام پرداخت الکترونیکی ایجاد کند. آیا بانک تجارت در طرح شاپرک مشارکت دارد؟
در خصوص شاپرک یا شعبه الکترونیکی پرداخت کارتی، ابتدا باید به موردی اشاره ‌کنم که ناصر حکیمی، رییس اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، مطرح کرد و آن اینکه "تعداد زیاد دستگاه‌های POS و رقابت بانک‌ها برای نصب POS در فروشگاه‌ها مسلما مطابق با استانداردهای بین‌المللی نیست، علاوه براین، رقابت بانک‌ها نیزصحیح نیست. بنابراین ما در طرح شاپرک به نوعی یک تقسیم کار را دنبال کرده‌ایم. به همین منظور یک شبکه جداگانه با الزامات و مقررات خاص خود، با عنوان شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی در دستور کار قرار گرفت. یکی از اهدافش این است که توزیع جغرافیایی پایانه‌های فروش را با توجه به یک میلیون و 700 هزار POS افزایش دهد و پایانه‌های فروش تکراری را تا حد امکان‌پذیر حذف کند." بنابراین با جرات می‌توان گفت که شاپرک نقش بسزایی در ساماندهی وضعیت تراکنش‌های POS‌های فروشگاهی خواهد داشت و بانک با تمام توان در این طرح مشارکت می‌کند.

تا اینجا بیشتر به کلیات پرداختیم. حال لطفا  در مورد عملکرد بانک صحبت کنید. به طور نمونه تعداد خودپردازها و حجم تراکنش‌های موفق بانک تجارت نسبت به گذشته چه تغییراتی کرده است؟
در خصوص تراکنش‌های موفق، طبق آمار سایت بانک مرکزی طی ماه‌های اخیر درحدود 20 ميليون تراكنش بوده که در این میان بانک تجارت  به طور متوسط روزانه 5/2 تا سه میلیون تراکنش دارد. میزان تراکنش‌های ناموفق نسبت به کل تراکنش‌ها، در حدود یک تا دو درصد است. این موفقیت حاصل 27 مورد كار نرم‌افزاري، دو یا سه مورد كار سخت‌افزاري و نیز كار بزرگي روی سویيچ بوده است که منجر به کاهش تراکنش ناموفق از 15 درصد به کمتر از یک درصد در بهمن شده است.

می‌توان مشکل تراکنش‌های ناموفق گذشته را به کیفیت پایین تر سوییچ بانک تجارت مرتبط دانست؟ برنامه تغییرات در سوییچ برای رسیدن به موفقیت در خصوص تراکنش‌های موفق از سوی خودتان بوده است؟
بله. این برنامه کاملا توسط گروه داخلی بانک تجارت انجام شد. البته در این خصوص، شرکت ایران ارقام و داده پردازی هم نقش داشته اند.

در کل علت قطعی سوییچ‌های بانکی در کشور چیست؟ بانک تجارت چه برنامه‌ای برای افزایش کیفیت خدمت در این زمینه دارد؟
دلایل متفاوتی برای قطع سوییچ وجود دارد که می‌توان از آن جمله به مواردی همچون افزایش حجم تراکنش بیش از ظرفیت سوییچ، کاهش پهنای باند و یا قطعی سرویس‌دهی باند مخابراتی، اشکال در موتور بانک اطلاعاتی، اشکال در ساختار و یا محتوای اطلاعات تراکنش‌ها اشاره کرد.
بانک تجارت در این خصوص، اقدامات پیشگیرانه و زیربنایی را آغاز کرده و در دستور کار دارد. شاهد این مدعا هم وضعیت مناسب تراکنش‌ها و نرخ پایین تراکنش‌های ناموفق در سطح بانک است.

بانک تجارت تا امروز چه سرویس‌هایی ارایه داده است؟
سرویس‌های بانک تجارت در حال حاضر عبارتند از بانکداری اینترنتی، موبایل بانک، درگاه پرداخت اینترنتی، راه اندازی دو هزار و 400 دستگاه خود پرداز، 165 هزار دستگاه پایانه فروش، چهار هزارو500 دستگاه POS شعبه ای، 10میلیون کارت‌ نقدی، هدیه و خرید و سرویس‌های خرید و فروش آنی سهام و بورس کالا.

ابزارهای مورد استفاده بانک تجارت در زمینه بانکداری الکترونیکی و درصد اهمیت هر یک در سبد خدمات این بانک چقدر است؟
ابزارهای مورد استفاده بانک تجارت در حوزه بانکداری الکترونیکی را می‌توان در پنج گروه‌ به این شرح دسته‌بندی کرد:
ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مخابراتی و تامین زیر ساخت، ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری تامین امنیت خدمات بانکی، ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری شبکه، ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری بانک اطلاعاتی مشتریان، خدمات بانکی و تراکنش‌ها و ابزارهای سخت‌افزاری و نرم‌افزاری ارایه خدمات نوین بانکی
با توجه به استقبال گسترده مشتریان، می‌توان گفت که اهمیت هر یک از سبد خدمات بانک از درصد قابل توجهی برخوردار است.

در کل چند دستگاه ATM در بانک تجارت فعال است و این میزان به ازای هر شعبه چه تعداد است؟ در مقایسه با آمارهای کشور، این بانک  چه رتبه‌ای دارد؟
در حال حاضر دو هزار و  400 دستگاه ATM فعال داریم. یعنی با فرض تعداد دو هزار شعبه، به ازای هر شعبه 2/1 دستگاه و از این لحاظ در جایگاه چهارم کشور قرار داریم.

به منظور فرهنگ سازی استفاده از بانکداری الکترونیکی، رووس فعالیت‌های بانک تجارت را بیان می‌کنید؟
به منظور تشویق مشتریان به بهره‌گیری از خدمات نوین بانکی در بستر بانکداری الکترونیکی، بانک تجارت اقدام به برگزاری جشنواره‌ها شامل قرعه‌کشی برای بیشترین استفاده‌کنندگان از ابزارهای الکترونیکی نظیر دستگاه POS  و ATM کرده است و در همین راستا نسبت به آموزش کارکنان بانک در حوزه بانکداری الکترونیکی و سپس ارایه سرویس‌های آموزشی به مشتریان حقوقی فعالیت‌های چشمگیری انجام شده است.
    
همانطور که می‌دانید رابطه تنگاتنگی میان شرکت‌های PSP و بانک‌ها وجود دارد. بانک تجارت از خدمات شرکت PSP چقدر بهره می‌برد و اصولا رابطه بانک با این شرکت‌ها چگونه است؟
بانک تجارت در حال حاضر دارای سه PSP به نام‌های شرکت تجارت الکترونیکی، انیاک و مبنا کارت بوده و کاملا از توانمندی این شرکت‌ها بهره می‌برد.

بانک مرکزی  به عنوان بانک مرجع در توسعه بانکداری الکترونیکی چه نقشی را می‌تواند ایفا کند؟
به طور قطع نقش بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار اصلی بسیار حایز اهمیت است. به طوری که می‌تواند متضمن اجرای صحیح استراتژی‌های توسعه بانکداری الکترونیکی در سطح کشور باشد. گواه این موضوع جلساتی است که اداره نظام‌های پرداخت بانک مرکزی با کلیه بانک‌های کشور داشته است. اما علاوه بر این موضوع انتظار می‌رفت که طرحی اساسی نظیر طرح شاپرک، زودتر آغاز می‌شد.

 چه می‌توان کرد تا  استفاده از خدمات بانکداری الکترونیکی، به یک فعالیت روزمره برای مردم تبدیل شود؟
‌باید روی خدماتی از بانکداری الکترونیکی تاکید شود که در وهله نخست، مورد نیاز عامه مردم باشد، آن هم نیاز حیاتی و روزمره مردم. در وهله دوم، خدماتی ارایه شود که قابلیت استفاده همگانی داشته باشد و در وهله سوم، در زمان بهره‌گیری، به سادگی قابل استفاده برای عموم باشد و در نهایت از دسترس‌پذیری هرچه بیشتر در سطح عام برخوردار باشد.