آی‌تی‌من- دستگیری یک اینفلوئنسر مشهور اینستاگرام در ترکیه و متهم شدن او به پولشویی و تاسیس ده‌ها شرکت غیرقانونی، بحث مهمی ‌در ترکیه به راه‌انداخته است.

حالا متخصصین امور مالیاتی، روی این موضوع تمرکز کرده‌اند که تبلیغات کالا و خدمات در فضای مجازی، نه تنها به یکی از مهم‌ترین حوزه‌های پولشویی، خلاف و جرایم سازمان یافته تبدیل شده، بلکه ثروت عظیمی ‌در آن جابه‌جا می‌شود که حتماً باید به دولت مالیات بدهد.

در ترکیه، برای توصیف اینفلوئنسرهای مشهور و اثرگذار، از واژه انگلیسی – آلمانی «فنومن» استفاده می‌شود که معادل واژه «پدیده» در زبان فارسی است.

وقتی که یک فنومن یا اینفلوئنسر مشهور در ترکیه با سه چهار میلیون نفر دنبال کننده، در یک شبکه اجتماعی، برای یک کالا یا سرویس خدمات تبلیغ می‌کند، چنان تاثیری بر جریان فروش می‌گذارد که به یک باره بازار فروش کالا و خدمات را تکان داده و ضمن پایان دادن به رکود، رونق و رقابت ایجاد می‌کند.
اینجاست که ممیزهای مالیاتی دولت اردوغان به میدان می‌آیند و متوجه می‌شوند که دست کم دویست نفر از لیست بلندبالای این تبلیغات چی‌های فضای مجازی، دارند پول پارو می‌کنند و مالیاتی که می‌توان از آنها دریافت کرد، معادل پول مالیات چند هزار نفر کارمند و شرکت و واحدهای تولیدی و صنفی کوچک است.
 
دولت اردوغان، شفافیت مالی و تبلیغ اینترنتی
در  دولت جدید اردوغان، تغییراتی روی داده که یکی از آنها، حساس شدن به موضوع شفافیت مالی، مبارزه با پولشویی و کنترل جدی فعالیت سلبریتی‌ها و چهره‌های مشهور در فضای کسب و کار و مدیریت شرکت‌ها است.

همین چند روز پیش بود که دیلان پولات و شوهرش انگین پولات به اتهام پولشویی، فرار مالیاتی و ایجاد پوشش برای فساد مالی، دستگیر و روانه زندان شدند و چندین شرکت این زوج، از سوی دولت مصادره شد.

دیلان پولات، نام یک زن جوان سی ساله است که تا همین چند سال پیش، بزرگترین کار و شغل او، عکاسی مجالس عروسی بود. دیلان به طور اتفاقی در عروسی یکی از سلبریتی‌های مشهور ترکیه با او آشنا شد و پس از ورود به چند عروسی دیگر و تاسیس یک سالن زیبایی زنانه، راه صد ساله ثروت و شهرت را یک شبه پیمود.

او در صفحه اینستاگرام شخصی خود، هم به عنوان یک عکاس و هم در مقام مدیر سالن زیبایی زنانه، کار تبلیغاتی انجام می‌داد. رفته رفته تعداد هواداران او به عدد باورنکردنی 8 میلیون نفر رسید!

چنین چیزی به معنی سرازیر شدن درآمدهای تبلیغاتی کلان، برای او و همسرش بود. اما ظاهراً خانم پولات به این درآمد راضی نبوده و وارد کار پولشویی شده است.

وقتی که دادستان درباره ثروت او سوال کرد، اعلام کرد که فقط یک خانه، یک مغازه سالن زیبایی و سه دستگاه خودرو دارد. اما آمارها نشان داد که او در 127 شرکت شریک است، چندین دستگاه خودروی گرانقیمت چند میلیون دلاری دارد، صاحب چندین دستگاه ویلا و چند باب باغ و مزرعه است و در حساب‌های بانکی اش، ده‌ها میلیون لیره پول موجود است.

با این حال در برابر سیل سوالات ادعا کرد خبر ندارد و ممکن است وام‌هایی از بانک‌ها دریافت کرده باشد! اما دادستان، به اتهام پولشویی و فرار مالیاتی برای او درخواست حبس و رد مال کرد و قاضی نیز با چنین حکمی‌موافقت کرد.

البته دیلان پلات، تنها یکی از ده‌ها چهره مشهور ترکیه است که در سالیان گذشته، با استفاده از محبوبیت اجتماعی، از طریق تبلیغ فروش، میلیون‌ها لیره ثروت به دست آورده‌اند.

حالا دولت می‌خواهد از همه این افراد فعال در اینستاگرام و حوزه‌های دیگر، مالیات دریافت کند. البته پس از دستگیری دیلان پولات و شوهر و 5 نفر از اعضای خانواده اش، رسانه‌های مخالف دولت اردوغان، دو سوال مهم طرح کردند که هیچکدام از مقامات سیاسی، امنیتی و قضائی، حاضر نشده‌اند به این دو سوال پاسخ دهند: اول اینکه شبکه اینفلوئنسری دیلان پولات، علاوه بر فرار مالیاتی، به پولشویی نیز دست زده است. این پول‌ها مال کدام شخص حقیقی یا حقوقی بوده و چرا هویت آنها افشا نمی‌شود؟ و دوم اینکه آنها ظرف مدت سه سال، یک ثروت افسانه ای چند ده میلیون دلاری جمع کردند و در پلیس، قوه قضائیه، نظام بانکی و ثبت اسناد، همدستان و کارچاق کن‌هایی داشتند که مانع از افشای ابعاد عظیم جابه جایی پول می‌شدند. چرا این متخلفین دستگیر نمی‌شوند؟

حالا دولت ترکیه اعلام کرده، هر اینفلوئنسری که تبلیغاتی را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کند و لینک‌های فروش کالا و خدمات را به اشتراک می‌گذارد یا با تبلیغ محصولات یا برندها درآمدزایی می‌کند، باید با صدور فاکتور برای این درآمد، زمینه محاسبه مالیات را فراهم کند.

مرزی که دولت ترکیه برای معافیت از پرداخت مالیات تبلیغات چی‌های فضای مجازی در نظر گرفته، درآمد سالانه معادل یک میلیون و 900 هزار لیره است (65 هزار دلار).

به عبارتی روشن، فردی که در سال مبلغی معادل 65 هزار دلار از بابت تبلیغات اینستاگرامی‌یا شبکه‌های دیگر به دست آورد، لازم نیست مالیات بدهد. اما اگر از این مبلغ بالاتر رفت، حتماً باید اظهارنامه پر کند.

پلیس مالی ترکیه اعلام کرده که تقریباً تمامی ‌افراد مورد بررسی، تاکنون این مالیات را پرداخت نکرده‌اند. مشخص شده است که 200 اینفلوئنسر و صاحب کپی رایت که تاکنون مورد بررسی قرار گرفته‌اند، مالیات پرداخت نمی‌کنند. به همین دلیل بازرسان مالیاتی برای این 200 نفر جریمه سنگین مالیاتی صادر کردند. با ادامه تحقیقات، انتظار می‌رود این تعداد بیشتر افزایش یابد و از 500 نفر هم فراتر رود.

در قانون آیین دادرسی مالیاتی شماره 7338 و قانون اصلاح برخی قوانین آمده که در 26 اکتبر 2021 لازم الاجرا شده است. طبق قانون، از سال 2022، افرادی که این مشاغل را دارند، در بانکی که در ترکیه تاسیس شده است، حساب ویژه‌ای افتتاح می‌کنند و بانک تنها 15 درصد از مالیات تکلیفی را از پرداخت‌های انجام شده به این حساب کسر می‌کند. ضمناً این درآمدها مشمول مالیات بر ارزش افزوده نمی‌شوند.

ITMen