آی‌تی‌من- به نظر می‌رسد که در سال 2022 دو نقطه اوج بزرگ را شاهد بوده‌ایم: هوش مصنوعی مولد (Generative AI) امسال به خط مقدم فرهنگ اینترنتی تبدیل شده است، و آغاز حرکت برای فاصله‌گیریاز رسانه‌های اجتماعی متمرکز و به سوی نرم‌افزارهای اجتماعیفدرال (federated social software) محسوب می‌شود.
مسلماً هیچنقطه اوجی در سال 2021 وجود نداشت، مگر اینکه ظهورWebAssembly یک نقطه اوج حساب کنیم. اما احتمال زیادی وجود دارد که هم هوش مصنوعی مولد و هم نرم‌افزار اجتماعی فدرال، فناوری‌های برهم‌زننده واقعی این دهه باشند.

چیزی که تغییر نکرده است، تجدید حیات فناوری‌های وب است. سال گذشته این ابزار طراحی مبتنی بر وب Figma بود که من را تحت تأثیر قرار داد. امسال نیز ابزارهای توسعه مبتنی بر وب هستند  با نامCloud IDEs چنین تاثیری داشته‌اند. حتی با وجود متاورس و علی‌رغم اینکه متا می‌خواهد آن را به اینترنت آینده موبایل تبدیل کند، بیشتر فناوری متاورس که امسال برجسته شده، مبتنی بر وب بوده است.

پس بگذارید در ادامه به 5 فناوری برتر اینترنت در سال جاری نگاهی بیندازیم.

1- هوش مصنوعی مولد
اگر 2021 را سال وب‌3 بدانیم، می‌توان گفت که هوش مصنوعی مولد (generative AI) وب 3 جدید سال 2022 بوده است. این فناوری با DALL-E 2 شروع شد که در ماه آوریل معرفی و سپس در ماه ژوییه به صورت یک نسخه بتا از سوی OpenAI به صورت محدود عرضه شد.

DALL-E 2 یک سرویس تولید تصویر است که بر اساس مدل‌هاییادگیری عمیق کار می‌کند و نسبت به اولین نسخه منتشر شده در سال گذشته، پیشرفتی قابل توجه داشته است. این نرم‌افزار در ماه سپتامبر به صورت عمومی‌و سپس در ماه نوامبر به صورت APIمنتشر شد.

نخستین رقیب واقعی DAAL-E نیز در ماه ژوییه از سوی شرکتی به نام  Midjourney عرضه شد که یک ابزار تولید تصویر بر اساس متن بود.

در ماه اوت نیز شاهد انتشار Stable Diffusion بودیم که یکی دیگر از ابزارهای تولید تصویر بر اساس متن با کمک یادگیری عمیق است. Stable Diffusion بر خلاف DAAL-E 2 و Midjourney، با مجوز Creative ML OpenRAIL-M منتشر شده و اگرچه کاملا منبع باز نیست؛ اما امکان استفاده‌های تجاری و غیر تجاری را فراهم می‌کند.

امسال شاهد تغییرات زیادی در هوش مصنوعی مولد بودیم، از جمله تبدیل متن به ویدئو (Runway و Imagen Video و Phenakiگوگل)، متن به 3D (GET3D انویدیا و 3DiM گوگل)، گفتار به متن (OpenAI's Whisper) و البته تبدیل متن به کد (OpenAI'sCodex). اگرچه Copilot در واقع سال گذشته راه‌اندازی شد، امسال مایکروسافت اعلام کرد که به بخش عمده‌ای از ابزار توسعه دهندگان تبدیل شده است. 

و در نهایت، امسال ChatGPT OpenAI را داشتیم که یک روبات چت برای هوش مصنوعی مولد است و در ماه جاری تولید شد.

2- ماستودون و فدیورس
پس از انتشار خبری در اواخر آوریل مبنی بر پذیرفته شدنپیشنهاد ایلان ماسک برای خرید توییتر، بسیاری از کاربران شروع به فعال کردن حساب‌های قدیمی‌خود در Mastodon، تامبلر و دیگر رسانه‌های اجتماعی کردند. اما در پایان سال، تنها یکجایگزین برای توییتر وجود داشت: Mastodon.

هنگامی‌که ماسک سرانجام در اواخر اکتبر، پس از ماه‌ها کشمکش، مدیریت توییتر را به دست گرفت، بلافاصله تغییرات اساسی را کلید زد. این کار منجر به مهاجرت وسیعی به ماستودون شد که تا همچنان ادامه دارد. پروتکل باز Activitypubکه زیربنایMastodon با نام است، آن را قادر می‌سازد تا با شبکه‌هایاجتماعی کاملاً متفاوتی مانند Pixelfed (سایت اشتراک‌گذاریعکس) و PeerTube (یک شبیه‌سازی YouTube) تعامل داشته باشد. این پلتفرم وب باز جدید با نام «فدیورس» شناخته می‌شود.

جالب این که فدیورس نشان دهنده بازگشت به شبکه‌های اجتماعیغیرمتمرکز است، نه بی شباهت به موج اول وبلاگ نویسی در اوایل دهه 2000. نمی‌توان گفت که فدیورس به معنای پایان توییترخواهد بود، اما نرم افزارهای غیرمتمرکز را دوباره برای توسعه دهندگان جذاب کرده است. 

3- ابرازهای توسعه مبتنی بر ابر (Cloud IDEs)
در ماه سپتامبر، معامله بزرگ صنعت اینترنت اتفاق افتاد و Figmaبه عنوان ابزار طراحی محبوب مبتنی بر مرورگر به قیمت حدود 20 میلیارد دلار به ادوبی فروخته شد. پس از آن، توجه به آخرین دسته ازابزار بهره‌وری معطوف شد که شاید هنوز به طور کامل در وب فراگیر نشده است: محیط‌های توسعه یکپارچه (IDE).

در اواخر همان ماه، ایوان بورازین، یکی از بنیانگذاران یکمحصول IDE مبتنی بر وب به نام Codeanywhere، گفت که تقریباًهمه توسعه دهندگان سمت کاربر (Front-end) به زودی از Cloud IDE استفاده خواهند کرد. توسعه دهندگان بک‌اند نیز این گزینهرا خواهند داشت، اگرچه این فقط یکی از ویژگی‌های ابزارهایسازمانی مانند Microsoft Visual Studio خواهد بود.

4- متاورس باز
شرکت فیس‌بوک پس از یک چرخش عظیم و تغییر نام به متا در اکتبر 2021، امسال به بسط گفتمان متاورس ادامه داد. با این حال، تا پایان سال 2022، همچنان مشخص نیست که پلتفرم متا بر چه اساسی بنا می‌شود.

در مقابل، امسال شاهد پیشرفت قابل توجهی در متاورس باز و مبتنی بر وب -شامل پروژه‌هایی مانند The Open Metaverse Interoperability Group (OMI)، انجمن استانداردهایMetaverse (یکی از ابتکارات گروه Khronos)، و جهان‌هایمجازی مختلف با نام تجاری Web3. Decentraland، Voxels، Webaverse و دیگران- بودیم.

شاید جالب‌ترین چیزی که در مورد متاورس باز بتوان گفت، ایناست که فرهنگ آنلاین را تغییر خواهد داد. به نظر می‌رسد که هویت مجازی، یک ویژگی مهم متاورس باز است. کار با نام مستعار در اقتصاد مجازی گسترده خواهد شد؛ زیرا آواتارها ذاتاً یک فناوریحفظ حریم خصوصی هستند. 

تعدادی از استارت‌آپ‌ها و پروژه‌های جذاب جدید متاورس، از جمله Croquet و Third Room، در سال 2022 به وجود آمدند. همچنین Omniverseانویدیا با مجموعه ابزار خود پیشرفت بیشتری کرد. 
 
5- ذخیره‌سازی غیر متمرکز 
Web3 بدون شک بزرگترین روند سال 2021 بود. با این حال، در سال 2022، به دلیل پیش‌بینی سقوط ارزهای دیجیتال،اوضاع مطابق انتظار پیش نرفت. اما با وجود اینکه توسعه فناوری‌های بلاک چین کند شد، هنوز نوآوری‌هایی در Web3 وجود داشت که یکی از آنها توسعه مفهوم ذخیره سازی غیرمتمرکز(Decentralized storage) بود.

احتمالاً چشمگیرترین این راه حل‌ها سیستم فایل IPFS است. در حالی که معمولا IPFS برای میزبانی دارایی‌های رسانه‌ای برایبرنامه‌های بلاک‌چین وNFT‌ها استفاده می‌شود، ابزار آن فراتر از پیاده سازی Web3 است. تمرکززدایی تعبیه‌شده در IPFS برایهر برنامه‌ای در دسترس است و این پتانسیل را دارد که نحوه ساخت و مقیاس‌پذیری برنامه‌های کاربردی وب را تغییر دهد. 

پروژه جالب دیگر، ICP یا Internet Computer است که چیزیاست بین یک زنجیره بلوکی و یک ارائه دهنده ابر غیرمتمرکز.این فناوری به خودی خود یک راه حل ذخیره سازی نیست، زیرااز مراکز داده مستقلی تشکیل شده است که با یکدیگر همکاریمی‌کنند. اما توسعه‌دهندگان می‌توانند یک برنامه کامل را روی آن میزبانی کنند و ادعا می‌شود، نیاز به سرویس‌های ابری سنتیمانند AWS را برطرف می‌کند.
منبع: thenewstack.io

ITMen