آی‌تی‌من- «سند تحول دولت مردمی» به عنوان برنامه راه دولت سیزدهم در موضوعات و مسائل اولویت دار کشور منتشر شد. این سند، برنامه مدون دولت برای تحقق وضع مطلوب است که متناسب با وضع موجود و موضوعات اولویت دار تهیه شده و در تدوین آن از وزرا، معاونان و مسوولان اجرایی و نیز جمعی از صاحبنظران، اندیشکده‌ها و پژوهشکده‌ها کمک گرفته شده است. در فصل چهارم بخش‌های پیشران و موضوعات فرابخشی که مربوط به بخش زیرساختی کشور می‌شود، چالش‌ها، راهبردها و اهم اقدامات حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات گنجانده شده است. در این نقشه راه با اشاره به نشانگرهای وضعیت مطلوب و چرخش‌های تحول آفرین، ۴ چالش بخش ICT کشور شامل «توسعه نامتوازن لایه‌های مختلف شبکه ملی اطلاعات»، «ضعف در تولید و عرضه خدمات و محتوای سالم و اعتماد پایین کاربران»، «ضعف در حکمرانی داده و خدمات دولت هوشمند» و «عدم بلوغ زیست بوم و رشد کم شتاب صنعت فضایی کشور» اعلام شده که با بیان عواملی که این چالش‌ها را رقم زده، برای هر یک از آنها اقدامات و راهبردهایی تعیین شده است.

متن مبحث چهارم سند تحول دولت که به فناوری اطلاعات و ارتباطات اختصاص دارد، به این شرح است:

«نشانگرهای وضعیت مطلوب 
  افزایش سهم اقتصاد دیجیتال در تولید ناخالص داخلی
  افزایش اشتغال در بخش فناوری اطلاعات
  تحقق کامل اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات
  تحقق حداکثری خدمات دولت هوشمند و تحول دیجیتال
  افزایش تعداد ماهواره ارتباطی و سنجشی عملیاتی متعلق به جمهوری اسلامی‌ایران و تعداد خدمات فضاپایه.
 چرخش‌های تحول‌آفرین
  از اکتفا به نقش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان پشتیبان فنی و تأمین‌کننده زیرساخت به هدایت‌گر و توسعه‌دهنده و متولی خدمات شبکه ملی اطلاعات و اقتصاد دیجیتال
  از دستگاه‌محوری در توسعه دولت الکترونیک به توسعه یکپارچه دولت هوشمند
  از اکتفا به توسعه فناوری فضایی به توسعه متوازن زنجیره ارزش فضایی.
چالش 1 : توسعه نامتوازن لایه‌های مختلف شبکه ملی اطلاعات
عامل 1 : محدودیت منابع مالی و سرمایه‌گذاری نامتوازن دولت در شبکه ملی اطلاعات
راهبرد 1 : افزایش اعتبارات در توسعه شبکه ملی اطلاعات
 اهم اقدامات:

1 . طراحی سازوکارهای لازم جهت تأمین اعتبارات موردنیاز برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های شبکه ملی اطلاعات در قالب اختصاص 50 درصد منابع حاصل از اجرای قانون اجازه تعیین و وصول حق امتیاز فعالیت بخش غیردولتی در زمینه پست و مخابرات با استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و در موارد موردنیاز، پیشنهاد قوانین لازم (میان‌مدت - سازمان برنامه و بودجه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری(.

2 . تدوین برنامه بومی‌سازی نظام‌مند زیرساخت‌های سخت و نرم شبکه ملی اطلاعات سمت شبکه و کاربر، الزام گرداننده‌ها (اپراتورها) به بومی‌سازی زیرساخت‌ها، تدوین برنامه‌های حمایتی، ارائه تسهیلات برای حمایت از شرکت‌های توانمند داخلی و الزام برای به‌کارگیری در شبکه ملی اطلاعات (میان‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه(.

عامل 2 : فقدان توجیه اقتصادی و عدم حمایت حقوقی کافی از سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی
راهبرد 1 : توانمندسازی زیست‌بوم کسب‌وکارهای شبکه ملی اطلاعات
 اهم اقدامات:

1 . اصلاح نظام تعرفه‌گذاری خدمات شبکه ملی اطلاعات برای ترغیب سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در توسعه دسترسی و خدمات پایه و کاربردی شبکه ملی اطلاعات (کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه(.

2 . ایجاد مشوق‌های لازم برای کسب‌وکارهای فعال در حوزه خدمات شبکه ملی اطلاعات با استفاده از ظرفیت‌های قانونی موجود و در موارد موردنیاز، پیشنهاد قوانین لازم (بلندمدت – وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه، وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت امور اقتصادی و دارایی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری(.

3 . تسهیل حضور کسب‌وکارهای نوآور حوزه اقتصاد دیجیتال در بازار سرمایه (میان‌مدت – وزارت امور اقتصادی و دارایی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری(.

4 . حمایت از سرمایه‌گذاری در حوزه کسب‌وکارهای دیجیتال و تولیدکنندگان تجهیزات و سامانه‌ها و ارایه‌دهندگان خدمات لایه‌های مختلف شبکه ملی اطلاعات از طریق صندوق نوآوری و شکوفایی (میان‌مدت - معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات(.

5 . طراحی سازوکارهای لازم به‌منظور حمایت حقوقی و قضائی از کسب‌وکارهای فعال در حوزه خدمات شبکه ملی اطلاعات با همکاری قوه قضائیه (میان‌مدت - دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت دادگستری(.

راهبرد 2 : استفاده بهینه از منابع و زیرساخت‌ها
 اهم اقدامات:

1 . الزام نهادهای عمومی، شهرداری‌ها و دستگاه‌های اجرایی در اشتراک‌گذاری منابع زیرساختی، در چارچوب ضوابط کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات با هماهنگی نهادهای ذیربط )میان‌مدت - دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات(.

2 . اشتراک‌گذاری منابع شبکه ملی اطلاعات، نظیر باندهای فرکانسی در اختیار دستگاه‌ها و نهادهای حاکمیتی و نظامی، برای توسعه زیرساخت‌های ارتباطی موردنیاز آنها و توسعه شبکه ملی اطلاعات، با هماهنگی و اخذ مجوز از نهادهای ذیربط (میان‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دستگاه‌های اجرایی مرتبط(.

چالش 2: ضعف در تولید و عرضه خدمات و محتوای سالم و اعتماد پایین کاربران
عامل 1 : ضعف خدمات داخلی فضای مجازی در رقابت با نمونه‌های خارجی
راهبرد 1 : ارتقای کیفیت خدمات فضای مجازی داخلی
 اهم اقدامات:

1 . استقرار نظام جامع تنظیم‌گری فضای مجازی در تعامل با تنظیم‌گران بخشی (میان‌مدت - دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دستگاه‌های اجرایی مرتبط(.

2 . ارائه خدمات توانمندساز مشاورهای، حقوقی، زیرساختی و تسهیلاتی به ارایه‌دهندگان خدمات داخلی در چارچوب ظرفیت برنامه‌های حمایتی (میان‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(.

3 . الزام بر اجرایی سازی قوانین مرتبط با رفع انحصار و ایجاد فضای رقابتی در ارائه خدمات فضای مجازی (کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، مرکز ملی رقابت، دفتر بازرسی ویژه ریاست جمهوری(.

عامل 2 : ضعف در تولید و عرضه محتوای سالم
راهبرد 1 : توسعه محتوای ایرانی- اسلامی
 اهم اقدامات:

1 . طراحی سازوکارهای لازم برای تخصیص درآمد حاصل از تولید و انتشار محتوا به کسب‌وکارها و فعالان تولید محتوای سالم (میان‌مدت - دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات(.

2 . رفع موانع تولید محتوا، نظیر حذف مجوزهای متعدد، تغییر نظارت‌های پیشینی به نظارت‌های پسینی و هوشمند و واگذاری مسؤولیت محتوا به کاربر منتشرکننده (میان‌مدت – دبیرخانه شورای عالی فضای مجازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی(.

3 . حمایت از راهاندازی و توسعه سکوهای (پلتفرم‌ها) ارائه خدمات و محتوای ایرانی- اسلامی، نظیر سکوی صوت و تصویر فراگیر، دانشنامه و کتابخانه مجازی در سطح منطقه و بین‌الملل و قابل رقابت با خدمات مشابه منطقه‌ای از منظر کمی و کیفی (بلندمدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امور خارجه(.

راهبرد 2 : متناسب سازی سطوح دسترسی با گروه‌های مختلف کاربر
 اهم اقدامات:

1 . الزام گرداننده‌های (اپراتورها) ارتباطی به ارائه دسترسی‌های تخصصی متناسب با شرایط سنی و نیازمندی‌های تخصصی گروه‌های کاربر (کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات(.

2 . تولید و تسهیل دسترسی عمومی به ابزارهای کارآمد حفاظت از کودکان و نوجوانان در فضای مجازی برای والدین (کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت آموزش و پرورش(.

چالش 3 : ضعف در حکمرانی داده و خدمات دولت هوشمند
عامل 1 : بخشی‌نگری دستگاه‌ها و رویکرد رقابتی و مالکیتی در موضوع داده
راهبرد 1 : یکپارچه‌سازی نظام حکمرانی داده
 اهم اقدامات:

1 . تدوین نقشه راه ارتقای حکمرانی داده کشور و تقسیم‌کار نهادی به‌منظور حاکمیت داده و سیاستگذاری مبتنی بر آمار با تدوین لایحه حکمرانی یکپارچه داده کشور (میان‌مدت – سازمان برنامه و بودجه، سازمان اداری و استخدامی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت اطلاعات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری(.

2 . استقرار حاکمیت داده با الزام کلیه دستگاه‌ها به تبادل داده‌ها و سرویس و ارتباط سامانه‌ها به یکدیگر و اختصاص درصدی از اعتبارات هزینه‌ای دستگاه‌ها به این موضوع (میان‌مدت – سازمان برنامه و بودجه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان اداری و استخدامی، معاونت حقوقی ریاست جمهوری(.

عامل 2 : ناهماهنگی دستگاه‌های ذیربط برای استقرار دولت هوشمند
راهبرد 1 : یکپارچه‌سازی نظام حکمرانی دولت هوشمند
اهم اقدامات:

1 . اصلاح ساختار دولت مبتنی بر مفهوم حکمرانی دولت هوشمند و معماری یکپارچه سامانه‌های اطلاعاتی دستگاه‌های اجرایی، با پیشنهاد قوانین لازم (بلندمدت - سازمان اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، معاونت حقوقی ریاست جمهوری(.

2 . ایجاد سکوی (پلتفرم) ارائه خدمات یکپارچه دولت هوشمند و خودکاربری نمودن حداکثری خدمات، با الزام کلیه دستگاه‌های خدمت‌رسان به ارائه خدمات دولت بر بستر شبکه ملی اطلاعات، و ممنوعیت سرمایه‌گذاری‌های موازی دستگاه‌های اجرایی در توسعه زیرساخت‌های دولت هوشمند، با اجرای بند 3 ماده 37 قانون مدیریت خدمات کشوری (میان‌مدت – وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان اداری و استخدامی، سازمان برنامه و بودجه، دستگاه‌هایاجرایی(.

3 . الزام دستگاه‌های اجرایی به استفاده از ظرفیت‌های بخش غیردولتی در ارائه خدمات دولت هوشمند (کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه، دستگاه‌های اجرایی مرتبط(.

4 . ارتقای کارپوشه ملی ایرانیان برای تمامی افراد بر اساس شماره ملی و شماره سیم‌کارت افراد، برای تعامل دوسویه تحویل‌دادنی‌ها به/از تمامی اشخاص حقیقی و حقوقی در ارائه و ثبت کلیه خدمات و مراحل آن به مردم توسط سازمان‌های عمومی ارائه‌دهنده خدمت (میان‌مدت – وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان اداری و استخدامی(.

5 . ایجاد زیرساخت لازم برای احراز اصالت و تبادل اسناد برای ثبت یا تبادل تمامی مدارک و اسناد ثبتی، هویتی و تحصیلی افراد جهت ارائه به سازمان‌ها هنگام دریافت خدمات با تأیید فرد، به‌منظور عدم نیاز به ارائه اصل یا تصویر مدارک در مراجعه به دستگاه‌ها، با رعایت الزامات حکمرانی داده و امنیت اطلاعات و هوشمندسازی استعلامات دستگاه‌های دولتی، با اولویت استعلامات پُرتکرار در اجرای تبصره یک بند ث ماده 67 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (میان‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان اداری و استخدامی(.

6 . توسعه امضای الکترونیک و تأیید دومرحله‌ای یا چندمرحله‌ای برای احراز هویت در ادارات و سازمان‌ها برای دریافت تمامی خدمات توسط فرد یا وکیل او، با اجرای قانون تجارت الکترونیک )کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان اداری و استخدامی(.

7 . ایجاد نظام پایش و نظارت بر کیفیت خدمات دولت هوشمند و ارزیابی رضایتمندی کاربران و همپیوندی این نظام با نظامهای بودجه و مدیریت عملکرد دستگاه‌ها (میان‌مدت – وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه، سازمان اداری و استخدامی(.

8 . ارتقای قابلیت تحلیل داده‌های باز و حجیم در دستگاه‌های اجرایی برای شناسایی مسائل عمومی و ارتقای تصمیم‌سازی (کوتاه‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، سازمان برنامه و بودجه، سازمان اداری و استخدامی(.

چالش 4 : عدم بلوغ زیست‌بوم و رشد کم شتاب صنعت فضایی کشور
عامل 1 : محدودیت منابع مالی در صنعت فضایی
راهبرد 1 : توسعه و تنوعبخشی سرمایه‌گذاری در صنعت فضایی
اهم اقدامات:

1 . تولید حداقل یک منظومه ده ماهواره‌ای ارتفاع پایین (بلندمدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات(.

2 . اعطای مجوز سرمایه‌گذاری بخش غیردولتی در تولید و قراردادن ماهواره در مدارهای عملیاتی )میان‌مدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح(.

عامل 2 : ضعف در فناوری پرتاب ماهواره
راهبرد 1 : تجمیع توانمندی‌ها و ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی
اهم اقدامات:

1 . پرتاب ماهواره بویژه مدارهای ارتفاع پایین در زمانبندی مشخص، با صدور مجوزهای لازم برای استفاده از ظرفیت صنایع دفاعی، بخش غیردولتی و سرمایه‌گذاری خارجی در بومی‌سازی فناوری‌های مرتبط (بلندمدت - وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح(.

2 . طراحی و ساخت پرتابگرهای فضایی ملی (میان‌مدت - وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات.)
 

ITMen