فراگیری اینترنت از یک سو و مشکلات پیش آمده در یک سال اخیر از سوی دیگر موجب شده بیش از گذشته به کتابهای الکترونیکی و صوتی توجه شود، اما تعداد زیادی از این آثار به صورت غیرقانونی در فضای مجازی بارگذاری شده و دانلود میشود.
آیتیمن- کتاب خواندن یکی از سرگرمیهای فرهنگی شناخته شده در زمان همهگیری بیماری کووید-۱۹ است. لازم نیست زیاد به گذشته برگردیم، فقط چند سالی است که امکان دسترسی به کتاب الکترونیکی و صوتی مهیا شده؛ امکانی که در شرایط شیوع بیماری، دسترسی به کتاب را سادهتر کرده است. افراد بدون نیاز به خروج از خانه یا ارتباط با افراد دیگر و با صرف هزینه کمتر میتوانند کتاب صوتی و الکترونیکی تهیه کنند.
یکی از مخاطبان کتابهای الکترونیکی، در بیان علت استفاده از این کتابها به خبرنگار ایرناپلاس گفت: خانه ما ۶۰ متری و اجارهای است، جایی برای نگهداری کتاب نداریم. همچنین جابجایی کتاب به دلیل تغییر محل زندگی، برایمان خیلی سخت بود. این مساله باعث شد بیشتر از کتابهای الکترونیکی استفاده کنم.
او عضو دو کتابفروشی الکترونیکی است و در هر کدام کتابخانهای دارد که اگر کتابها را به صورت کاغذی تهیه میکرد، نیاز به فضای بزرگی برای نگهداری داشت. اما این مخاطب از اینکه نمیتواند کتابهایش را به دوستانش قرض بدهد، ناراضی است.
توجه به کتاب الکترونیکی بیشتر شد
تعداد زیادی از ناشران اقدام به تولید فایل الکترونیکی کتابهایشان کردهاند، برخی فایل صوتی از کتابها تولید میکنند یا برای تولید این فایلها با شرکتهای فعال در این حوزه همکاری میکنند. فروشگاه آنلاین کتابراه، فضایی است که مخاطبان این حوزه میتوانند به تولیدهای تعداد زیادی از ناشران دسترسی داشته باشند.
مجید شریفی مدیر این فروشگاه درباره تاثیر کرونا بر فروش کتاب الکترونیکی و صوتی گفت: با توجه به اینکه دسترسی به کتاب الکترونیکی و صوتی سادهتر است، نیازی نیست افراد برای تهیه آن از خانه خارج شوند و به کتابفروشی و مراکز خرید مراجعه کنند؛ همین عوامل باعث شده مردم به میزان بیشتری نسبت به گذشته به این سبک کتابها توجه کنند.
به گفته شریفی، در محدودههای زمانی که شرایط رعایت پروتکلهای بهداشتی سختتر میشود، مخاطبان بیشتری برای خرید کتاب صوتی و الکترونیکی مراجعه میکنند. تا جایی که در دورههایی میزان فروش تا ۵۰ درصد هم افزایش پیدا کرده است.
همچنین زمانی که امکان دسترسی مردم به بازار کتاب وجود دارد، توجه زیادی به این سبک کتابها میشود. مریم خانهدار و ۵۶ ساله، به طور میانگین ماهی 3 کتاب میخواند اما به دلیل رعایت پروتکلهای بهداشتی زمان بیشتری را نسبت به گذشته در خانه میگذراند. او درباره استفاده از کتابهای صوتی در خانه گفت: وقتی کارهای خانه را انجام میدهم یا زمانی که میخواهم مقداری استراحت کنم، کتاب صوتی گوش میکنم؛ اینگونه زمان سریعتر میگذرد و احساس میکنم زمانم را هدر ندادهام.
وی درباره عادت خرید کتاب الکترونیکی که این روزها بیشتر از گذشته انجام میدهد، توضیح داد: کتابهایی را به صورت الکترونیکی مطالعه میکنم که فقط یکبار خوانده و کنار گذاشته میشود مانند رمان؛ سعی میکنم کتابهای شعر یا تاریخی را به صورت کاغذی بخرم تا بتوانم هر زمان لازم بود به آنها مراجعه کنم.
مدیر فروشگاه اینترنتی کتابراه با اعلام اینکه پرفروشهای نشر کاغذی، بیشتر مورد توجه افرادی است که از کتاب صوتی و الکترونیکی استفاده میکنند، افزود: در حوزه کتابهای الکترونیکی و صوتی، جنس مخاطب تفاوت زیادی ندارد. در کتابراه برای معرفی کتابها در حد خوبی اقدام کردهایم، اما در میان فعالان این حوزه و همچنین مسوولان فعالیت زیادی انجام نشده است. در حالی که آنها نقش پررنگتری دارند و میتوانند تاثیرگذارتر عمل کنند. گاهی ناشران نیز آشنایی زیادی با این فضا ندارند، در نتیجه هنوز آگاهی عمومیدر حد بالایی نیست.
آگاهیرسانی برای هر پدیده تازه، اقدامی است که موجب استفاده تعداد بیشتری از مردم از امکانات در دسترس میشود. عرضهکنندگان، ناشران و مسوولان هر کدام در حوزه فعالیت خود میتوانند تاثیر زیادی بر میزان آشنایی عمومیبا کتابهای الکترونیکی و صوتی داشته باشند.
شریفی در اینباره گفت: بسیاری از ناشران با افزایش آگاهی عمومیاز کتابهای الکترونیکی و صوتی و مزایای آن، بهرهمند میشوند. همچنین معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد از این راه به اهداف خود نزدیکتر میشود.
به گفته شریفی، تهیه پادکست و ویدئو برای معرفی کتابهای الکترونیکی و صوتی میتواند نتیجهبخش باشد، زیرا بسیاری از مخاطبان در فضای مجازی زمان میگذرانند و با این روش میتوانند با این سبک از دسترسی به کتاب آشنا شوند.