باراک اوباما، رییس جمهور پیشین ایالات متحده، یکی از هواداران اینترنت بود و در کمپینهای ریاست جمهوری خود نیز از قدرت اینترنت و شبکههای اجتماعی استفاده مناسبی کرد. اما حالا او دغدغههایی نیز در این زمینه دارد و تجدید نظر کرده است.
آیتیمن- در سال 2008 باراک اوباما از قدرت اینترنت و شبکههای اجتماعی بهرهبرداری مفیدی کرد تا جایی که گفته میشود یکی از عوامل موفقیتاش در راهیابی به کاخ سفید، توجه ویژه به اینترنت بود.
حالا او نگران این است که اینترنت و شبکههای اجتماعی، خود تبدیل به بزرگترین تهدید برای دموکراسی شده است.
باراک اوباما، 4 سال پیش نخستین بار این دغدغه را مطرح کرد و در این سالها این بحث را مطرح کرده است. اکنون نظرات او دقیقتر شده و به هشدار تبدیل شده است؛ اما همچنان روشن نیست که برای رفع مشکلاتی که او در ذهن دارد، چه باید کرد.
آخرین مورد از بیان این نگرانیها، در گفتوگوی جفری گلدبرگ، سردبیر آتلانتیک با اوباما صورت گرفته است. وی درباره چشمانداز رسانهها گفت که نه تنها به وسیله فیسبوک، بلکه به دست رسانههایی مثل فاکسنیوز به انحصار درآمده است و واقعیتهای تحریف شده را به آمریکاییها میخوراند. وی گفت که ما دیگر مجموعهای از واقعیتهای مشترک نداریم.
این ارزیابی میان بسیاری از منتقدان اکوسیستم اینترنت و تلویزیون مشترک است و در عین حال استدلال عملیاتی و سازندهای درباره نحوه مقابله با این مشکل وجود ندارد. اوباما نیز در گفتوگوی مذکور، راهکاری ارایه نداده است.
البته نمیتوان گفت که اوباما نیز مشکل چشمانداز مخدوش اطلاعات را تماما به گردن فیسبوک یا یک شرکت فناوری مشخص میاندازد. اما او مشخصا آنها را در این زمینه به طور نسبی مسوول میداند.
وی میگوید: ما اکنون با شرایطی مواجهایم که بسیاری از مردم آمریکا، معتقدند که حزب دموکرات، سرحلقه منحرفان جنسی است. نظریه توطئه QAnon اکنون در همه جا به گوش میرسد.
اشاره او به رشد محبوبیت تئوری توطئه کیوانان است که به مدد شبکههای اجتماعی صورت گرفته است. کیواِنان (QAnon)؛ یک تئوری توطئه راست تندرواست که بیان میدارد توطئهای پنهان از سوی «دولت پنهان در ایالات متحده آمریکا» علیه دونالد ترامپ و هواداران او در جریان است. این نظریه در اکتبر ۲۰۱۷ با پستی در وبگاه فورچن (۴چن) از سوی فردی با اسم رمز کیو آغاز شد و ادعا میکرد به اطلاعات طبقهبندی شده در مورد ریاستجمهوری دونالد ترامپ و مخالفانش در ایالات متحده آمریکا دسترسی دارد. این حساب بدون سند و شواهد تایید شده، بسیاری از بازیگران لیبرال هالیوود، سیاستمداران و مسوولان عالیرتبه را متهم به دست داشتن در حلقه قاچاق بینالمللی کودکان برای افراد پیدوفیل متهم میکرد.
اوباما در پاسخ به سوال گلدبرگ، مبنی بر اینکه آیا این اطلاعات غلط، اخلاق جامعه را تحت تاثیر قرار میدهد، گفت: به گمان من این، یگانه تهدید بزرگ برای دموکراسی ماست.
اوباما، جای دیگری در این مصاحبه، به طور روشن گفت که عمده نگرانی او درباره اینترنت و پلتفرمهای بزرگی است که به نوعی اینترنت را بین مردم توزیع میکنند.
وی توضیح داد: من نمیگویم که شرکتهای فناوری، به تمامی مسوول این وضعیت هستند؛ زیرا این مساله به زمانی پیش از شبکههای اجتماعی برمیگردد. این مشکل از قبل وجود داشت. اما شبکههای اجتماعی آن را تسریع و تقویت کردهاند. من بسیاری از این افراد (مدیران شرکتهای فناوری) را میشناسم و با آنان صحبت کردهام. آنها مدعیاند که بیش از آنکه رسانه باشند، شبیه شرکتهای تلفن هستند. اما این ادعا پذیرفتنی نیست. آنها تصمیماتی مانند سردبیران و ویراستاران میگیرند و البته ممکن است این تصمیمات را پشت الگوریتمها مخفی کنند.
وی گفت: متمم اول قانون اساسی (که به اصل آزادی بیان میپردازد) شرکتهای خصوصی را ملزم نمیکند که به منظور بیان همه دیدگاهها، بستری ارایه کنند. در نهایت ما باید ترکیبی از مقررات دولتی و تجربیات شرکتی را برای حل این مشکل به کار بگیریم. زیرا این وضعیت بدتر خواهد شد. وقتی میتوانید فقط از طریق متن، دروغهای شاخدار و تئوریهای توطئه را به خورد مردم بدهید، تصور کنید که با ویدیو چه کارها که نمیشود کرد.
اوباما با بیان اینکه آمریکا به عصر بحران معرفتی وارد میشود، افزود: اگر ما ظرفیت تشخیص راست از دورغ را نداشته باشیم، تعریف بازارگاهی ازایدهها و نظرات نیز کارآمد نخواهد بود و دموکراسی ما نیز کارآمدی خود را از دست میدهد.