اریکا اسمایلی* 
آی‌تی‌من- خب بیایید به واقعیت موضوع نگاهی بیندازیم.

این دو شرکت قدرتمند هم‌اکنون جایگاه ویژه‌ای به دست آورده‌اند و متنوع‌ترین نیروی کار را از نظر نژادی دارند. بررسی انجام شده در دانشگاه سانتاکروز نشان می‌دهد که 78 درصد رانندگان اپ‌های سفارش تاکسی در سانفرانسیسکو، از رنگین‌پوستان هستند و 56 درصد آنان هم مهاجرند.

این که دو شرکت اوبر و لیفت فرصت‌های شغلی زیادی برای رنگین‌پوستان ایجاد کرده‌اند؛ شاید مثبت به نظر برسد. اما بر اساس بررسی یاد شده، 71 درصد این افراد، در هفته 30 ساعت کار می‌کنند و نیمی از آنان بیش از 40 ساعت در هفته به کار مشغولند. اما برای 20 درصد این افراد، پس از کسر هزینه‌های زندگی، هیچ پولی باقی نمی‌ماند و 15 درصد آنان نیز برای گذران زندگی، مجبور به استفاده از اعانه‌های دولتی هستند.

یعنی صفر دلار برای این افراد می‌ماند. یادمان باشد؛ آخرین نیروی کاری که در آمریکا بابت  دریافت صفر دلار به کار سخت گمارده می‌شدند، برده‌ها بودند که به اعتقاد همه، لکه‌ای سیاه در تاریخ آمریکاست.

حال، آیا می‌توانیم بگوییم که نیروی کار اوبر و لیفت، متنوع است؟ بله. اما می‌توانیم ادعا کنیم که این وضعیت عادلانه است؟ نه.
صرف‌نظر از بیلبوردهای ضد نژادپرستانه و اشعار مایا آنجلو، این شرکت‌های ثروتمند مدل کسب وکارشان را برپایه استفاده تبلیغاتی از رنگین‌پوستان و سوء استفاده از آنان به عنوان نیروی کار ارزان طراحی کرده‌اند.

وقتی اوبر و لیفت آغاز به کار کردند، به رانندگان‌شان گفتند (وهنوز هم گاهی می‌گویند) که اگر تمام وقت به مسافربری بپردازند، می‌توانند تا 100 هزار دلار  در ماه درآمد کسب کنند. اما با افزایش رقابت در این صنعت، اوبر و لیفت، سهم خود را از هر سفر به 20 درصد رساندند و هزینه‌های خودرو نیز تماما با رانندگان بود. وقتی این اپلیکیشن‌ها دریافتند که برای رقابت، نیاز به ناوگان بزرگ‌تری دارند، استخدام رانندگان کم درآمد و عمدتا مهاجران را با وعده‌های رویای آمریکایی آغاز کردند. برای مثال، حتی اگر فرد ماشین نداشت یا نمره اعتباری‌اش پایین بود، اوبر برای او یک ماشین اجاره به شرط تملیک فراهم می‌کرد و راننده فقط باید تضمین می‌کرد که در هفته 150 تا 200 سفر برای شرکت انجام دهد و اگر راننده نمی‌توانست به این حد برسد، افراد دیگری به استخدام درمی‌آمدند و فرد، همچنان باید اقساط خودرو را می‌پرداخت. هر دو این اپلیکیشن‌ها وعده دروغین زندگی پایدار را به مهاجران و رنگین‌پوستان می‌دهند و فعالان حقوق رانندگان به این وعده‌ها می‌گویند: «استثمار از طریق نوآوری».

شرکت‌های کالیفرنیایی مانند اوبر و لیفت، مدل‌های سنتی استخدام را به شکل جدیدی تبدیل کرده‌اند که بیش از مدل قبلی، استثمارگرایانه و البته منعطف است. اوبر برخلاف کارفرماهای سنتی، می‌گوید که شما می‌توانید هر وقت دلتان خواست و به هر میزان ساعتی که بخواهید، کار کنید، اما شرکت هزینه‌های خودرو شما را متقبل نمی‌شود و از مزایای شغلی هم خبری نیست. در این مدل، در واقع شما خویش فرما هستید و در عین حال 20 درصد از درآمدتان را باید به یک غول فناوری  بپردازید.

اشکال این مدل استخدام منعطف این است که رانندگان، برای اینکه پول بخور و نمیری دربیاورند، اصلا نمی‌توانند هر زمان که خواستند کار کنند. به آمار ارایه شده بار دیگر توجه کنید! 71 درصد رانندگان اوبر و لیفت در سان‌فرانسیسکو هفته‌ای 30 ساعت و نیمی از آنان هفته‌ای بیش از 40 ساعت کار می‌کنند. علاوه‌ براین، این جمعیت متنوع، از درآمد تمام وقت و مزایای شغلی هم بی‌بهره‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که یک پنجم این رانندگان بیمه سلامت ندارند و در آمریکا، زندگی بدون بیمه، اصلا انعطاف سرش نمی‌شود.

آمار دیگری که در بررسی دانشگاه سانتاکروز ارایه شده، این است که 59 درصد رانندگان سرویس‌های تحویل غذای آنلاین، می‌گویند که پس‌انداز 400 دلاری برای هزینه‌های اضطراری هم ندارند. همچنین پس از همه‌گیری کرونا، 37 درصد رانندگان مورد بررسی تمامی درآمدشان را ازدست داده‌اند، زیرا اوبر و لیفت تنها منبع درآمد آنها بوده‌اند. از سوی دیگر، از آنجا که این افراد «رسما» در استخدام شرکت‌ها نیستند، نتوانسته‌اند بیمه بیکاری هم دریافت کنند.

حالا به نظر شما مایا آنجلو اگر زنده بود، چه احساسی درباره این وضعیت می‌داشت؟ آیا او راضی به سوءاستفاده و استثمار رنگین پوستان به عنوان نیروی کار ارزان بود؟ آیا او راضی بود که با یک همه‌گیری، زندگی این افراد نابود شود؟ به عنوان یک سیاه پوست، مطمئنم که او از این وضعیت خشنود نبود.

اولویت‌های اوبر و لیفت، با اولویت‌های یک انسان محترم که به پرداخت برابر در ازای کار برابر است، یکسان نیست.

اما خوشبختانه، ما فرصت تغییر این مدل نژادپرستانه و استثمارگرانه را داریم و این کار از زادگاه اوبر و لیفت، یعنی کالیفرنیا آغاز می‌شود. رای‌دهندگان کالیفرنیایی می‌توانند با دادن رای «نه» به  پیشنهاد 22، در همین ماه نوامبر، سیستم استخدام شرکت‌های مبتنی بر اپلیکیشن را تغییر دهند و به رانندگان بی‌شمار آنها  کمک کنند که به اندازه استحقاق‌شان درآمد و مزایا داشته باشند.

پیشنهاد 22 در واقع بندی است که شرکت‌های آنلاین را از استخدام برخی نیروها، مانند رانندگان، معاف می‌کند. این بند قانونی در ماه نوامبر به معرض رای گذاشته می‌شود و شرکت‌های مانند اینستاکارت، دوردش، لیفت، اوبر و پست میتس، با صرفت 184 میلیون دلار هزینه تبلیغاتی، درصدد تداوم آن هستند.اگر این پیشنهاد رای بیاورد، شرکت‌هایی  مانند اوبر و لیفت، برای همیشه از ارایه مزایا به رانندگان‌شان معاف خواهند بود، حتی برای کسانی که تمام وقت به کار رانندگی برای آنان مشغولند.
 
* مدیر اجرایی سازمان کار با عدالت

ITMen