آی‌تی‌من- در اجرای ماده ١١ آیین نامه داخلی شورای عالی فضای مجازی، مصوبه جلسه شصت و ششم مورخ ١٣٩٩/۶/٢۵ شورای عالی با موضوع «طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات» از سوی ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی برای اجرا ابلاغ شد.

متن مصوبه طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات به این شرح است:
 
مقدمه
تحقق استقلال کشور، کاهش وابستگی و جلوگیری از دست اندازی بیگانگان در فضای مجازی، تأمین نیازهای عمومی‌مردم و ایجاد زیست بوم متناسب با فرهنگ اسلامی‌ـ ایرانی، منوط به تحقق شبکه ملی اطلاعات و مستلزم فعالیت نظام مند و فراگیر در تقویت، ساماندهی و توسعه محتوا و خدمات کاربردی فضای مجازی است. به بیان دیگر، از یک سو معماری و کارکرد شبکه ملی اطلاعات براساس نیازمندی‌های خدمات و محتوا طراحی می‌شود و عملکرد آن، تاثیر مستقیمی ‌بر ارتقای کیفیت خدمات و محتوا خواهد داشت و از سوی دیگر، تقویت، ساماندهی و توسعه محتوا و خدمات کاربردی فضای مجازی، در پیشرفت، ارتقا و کاربردی تر شدن شبکه ملی اطلاعات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
 
ماده١ـ خط مشی‌های حاکم بر شبکه ملی اطلاعات
به منظور استفاده از ظرفیت‌های فضای مجازی در جهت استقلال و تسهیل خدمت رسانی، عدالت، شفافیت و پیشرفت اقتصادی و اجتماعی، خط مشی‌های حاکم بر شبکه ملی اطلاعات به شرح ذیل است:

١-١ -درون زایی و خوداتکایی

٢-١ -برون نگری

٣-١ -فرصت سازی

۴-١ -بازدارندگی، پایداری و تاب آوری در مقابل انواع تهدیدات

۵-١ -حکمرانی یکپارچه و منعطف

۶-١ -روزآمدی، نوآوری و آینده‌نگری

٧-١ -مشارکت فعال ذی‌ربطان

٨-١ -کارکرد فرهنگی ـ اجتماعی مبتنی بر نقشه مهندسی فرهنگی کشور

٩-١ -توسعه سبز و سلامت محور.
 
ماده٢ـ اهداف راهبردی و عملیاتی در افق ١۴٠۴

٢ـ ١ـ اهداف راهبردی
١-١-٢ -دستیابی به جامعه ای پیشرو و اخلاق مدار، با بهره‌مندی عادلانه همه آحاد جامعه از فرصت‌های فضای مجازی و رشد محتوا و خدمات داخلی، ارتقای کیفیت زندگی و افزایش سواد فضای مجازی منطبق بر ارزش‌های اسلامی‌ـ ایرانی

٢-١-٢ –ارتقای جایگاه و کسب سهم مناسب از اقتصاد دیجیتال و شکوفایی کسب و کارهای دانش بنیان، خلاق و مولد با بهره گیری از ظرفیت‌های شبکه ملی اطلاعات مبتنی بر سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی

٣-١-٢ -فراهم سازی زمینه‌های حکمرانی صالحانه در فضای مجازی با تاکید بر مردم سالاری دینی، عدالت اجتماعی، آزادی‌های مشروع و مسوولانه، حفظ کرامت و حقوق انسان‌ها و امنیت عمومی، شفافیت نظام اداری و مقابله با فساد و جرایم سایبری

۴-١-٢ -استقرار نظام جامع و فراگیر در سطح ملی، برای امن سازی ، پایدارسازی و تداوم ارایه خدمات زیرساخت‌های حیاتی، حساس و مهم

۵-١-٢ -ارتقای جایگاه جمهوری اسلامی‌ایران به تراز قدرت‌های سایبری جهانی با ایجاد موازنه تاثیر و گسترش تعاملات دوجانبه و چندجانبه با دیگر کشورها در جهت اجماع سازی، گفتمان سازی، اقناع و شکل دهی به قواعد، مقررات و استانداردهای فضای مجازی با ابتکارعمل و رویکرد مواجهه فعال

۶-١-٢ -حضور جریان ساز و هدفمند در عرصه‌های ملی و فراملی فضای مجازی برای ترویج گفتمان انقلاب اسلامی.

٢ـ٢ـ اهداف عملیاتی
اهداف عملیاتی شامل چهار بخش است در بخش اول به صورت جامع به اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات پرداخته شده و در سه بخش دیگر، آن دسته از اهداف عملیاتی که موجب پیشرفت، ارتقا و کاربردی‌تر شدن شبکه می‌شود، ارایه شده است.

٢ـ٢ـ١ـ اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات

١-١-٢-٢ -پوشش هشتاد درصدی دسترسی پهن باند ثابت خانوارها با متوسط سرعت دسترسی بیست وپنج مگابیت برثانیه و پوشش صد درصد جمعیت کشور برای دسترسی پهن باند سیار با سرعت متوسط ده مگابیت برثانیه

٢-١-٢-٢ -مزیت بخشی اقتصادی و تعرفه گذاری رقابتی در دسترسی به خدمات کاربردی و محتوای داخلی به میزان حداقل دو برابر و در دسترسی به خدمات پایه کاربردی شبکه ملی اطلاعات به میزان حداقل سه برابر نسبت به رقبای خارجی تا سال ١۴٠٠

٣-١-٢-٢ -مزیت بخشی کیفی (با شاخص RTT و سنجه‌های ICMP و TCP) در دسترسی به خدمات و محتوای داخلی به میزان پنج برابر نسبت به خدمات و محتوای خارجی تا پایان سال ١۴٠٠

۴-١-٢-٢ -ارایه خدمات پایه کاربردی داخلی با سهم ترافیک هفتاد به سی نسبت به خدمات پایه کاربردی خارجی مشابه در سبد مصرفی کاربران و نرخ رشد سالیانه ١۵ درصدی

۵-١-٢-٢ -ایجاد امکان اتصال حداقل ده درصد کاربران با دسترسی مبتنی بر نسل جدید ارتباطات

۶-١-٢-٢ -هزینه سالانه دسترسی پهن باند خانگی به حداکثر دو درصد از سرانه درآمد ناخالص ملی

٧-١-٢-٢ -امکان اتصال و دسترسی پرسرعت سازمان‌ها، مراکز آموزشی، پژوهشی، حوزوی، کسب و کارها و کاربران تجاری با حداقل سرعت صد مگابیت برثانیه

٨-١-٢-٢ -تأمین کیفیت شبکه در اتصال بین دو نقطه داخلی شبکه‌های هسته و تجمیع با تأخیر کمتر از سی میلی ثانیه، اتلاف بسته داده (Packet Loss ) کمتر از یک میلیونیوم و تاخیر متغیر (Jitter) کمتر از دو میلی ثانیه

٩-١-٢-٢ -تأمین خدمات مستقل زمان (NTP) شبکه برای همه زیرساخت‌های حیاتی، حساس و مهم کشور بدون وابستگی به سامانه‌های ناوبری جهانی نظیر GPS

2-2-1-10- مدیریت کامل منابع (از قبیل نام و نشان، آدرس و فرکانس) ملی و بین‌المللی مورد استفاده در زیرساخت ارتباطی کشور

١١-١-٢-٢ -پشتیبانی کامل زیرساخت‌های ارتباطی کشور از نسخه شش پروتکل اینترنت (IPv6) و کسب سهم سی درصدی در لایه دسترسی

١٢-١-٢-٢ -ارایه خدمات زیرشبکه‌های امن و مدیریت پذیر

١٣-١-٢-٢ -ایجاد حداقل سه قطب مرکز داده در سه استان و ایجاد نقطه حضور بین الملل در منطقه ویژه ارتباطات و فناوری اطلاعات با رعایت اصول دفاعی و امنیتی

١۴-١-٢-٢ -شکل گیری حداقل سه فراهم کننده خدمات ابری داخلی با قابلیت تأمین نیازهای زیرساختی، ذخیره سازی، پردازشی و سکویی برای همه خدمات پایه داخلی و کسب سهم بازار هشتاد درصدی از کل نیاز خدمات ابری کشور

١۵-١-٢-٢ -استقرار کامل خدمات پایه کاربردی داخلی (با اولویت پیام رسان اجتماعی و موتور جست‌وجو) با قابلیت تأمین نیازهای ملی و پاسخگویی به همه محتواهای مورد نیاز کشور با اولویت محتواهای خط و زبان فارسی تا سال ١۴٠٠

١۶-١-٢-٢ -قرارگیری زبان فارسی به عنوان زبان پیش فرض در هشتاد درصد خدمات و تجهیزات هوشمند همراه

١٧-١-٢-٢ -استفاده از سیستم عامل داخلی برای تمامی‌ مراکز نظامی ‌و امنیتی و زیرساخت‌های حیاتی در نسخه‌های رومیزی، سرور و سیستم‌های کنترل صنعتی

١٨-١-٢-٢ -تأمین یک سیستم عامل داخلی امن تلفن همراه

١٩-١-٢-٢ -کسب حداقل بیست درصد از سهم بازار گوشی تلفن همراه هوشمند با سیستم عامل داخلی توسط تولیدکنندگان داخلی

٢٠-١-٢-٢ -مصون سازی، کاهش آسیب پذیری و افزایش پایداری و تاب آوری امنیتی و دفاعی شبکه ملی اطلاعات در برابر تهدیدات بدون اتکا به خدمات خارجی

٢١-١-٢-٢ -ایجاد گذرگاه‌های ایمن داخلی

٢٢-١-٢-٢ -تحقق کامل گذرگاه‌های ایمن مرزی

٢٣-١-٢-٢ -رشد بومی‌سازی تجهیزات شبکه به میزان ده درصد سالیانه بر اساس اولویت‌های تعیین شده توسط مرکز ملی فضای مجازی

٢۴-١-٢-٢ -بومی‌سازی سامانه‌های امنیتی موردنیاز شبکه ملی اطلاعات به میزان صد درصد

٢۵-١-٢-٢ -اجرای کامل نظام پیشگیری و مقابله با حوادث فضای مجازی و نظام هویت معتبر در فضای مجازی مصوب شورای عالی فضای مجازی

٢۶-١-٢-٢ -تأمین ادله الکترونیکی در خدمات شبکه ملی اطلاعات در چارچوب قوانین کشور و مصوبات شورای عالی فضای مجازی

٢٧-١-٢-٢ -اجرای الزامات صیانت از حریم خصوصی و حقوق عامه در سطح خدمات شبکه ملی اطلاعات در چارچوب طرح مصوب شورای عالی فضای مجازی و قوانین کشور

28-1-2-2- (غیرقابل انتشار)

٢٩-١-٢-٢ -ارتقای سالم سازی خدمات شبکه ملی اطلاعات به میزان بیست درصد در سال

٣٠-١-٢-٢ -ارتقای سطح آمادگی امنیتی و دفاعی شبکه ملی.

٢ـ٢ـ٢ـ اهداف عملیاتی خدمات کاربردی
١-٢-٢-٢ -رسیدن به شاخص تمرکز مطلوب در سکوهای بومی‌خدمات (مرکز ملی فضای مجازی شاخص تمرکز مطلوب گروه‌های خدماتی مختلف فضای مجازی را در دوره‌های دو ساله اعلام می‌کند)

٢-٢-٢-٢ -استقرار کامل سکوهای ارایه خدمات الکترونیکی اعم از دولت، سلامت، تجارت، آموزش، قضایی، گردشگری، حمل و نقل و انتظامی‌با تعرفه مناسب برای آحاد مردم

٣-٢-٢-٢ -دستیابی به سهم ده درصدی اقتصاد دیجیتال از کل اقتصاد کشور

۴-٢-٢-٢ -افزایش سهم خرده فروشی الکترونیکی به میزان ده درصد از کل بازار خرده فروشی کشور

۵-٢-٢-٢ -رسیدن مجموع سرمایه گذاری صندوق‌های سرمایه گذاری جسورانه معادل دویست میلیون یورو در سال و سهم جمع سپاری در کشور معادل شصت میلیون یورو در سال

۶-٢-٢-٢ -ایجاد حداقل دو سکوی ارایه خدمت با سهم بیست درصدی از کاربران منطقه و دارای بازار جهانی

٧-٢-٢-٢ -استقرار نظام جامع تنظیم مقررات خدمات فضای مجازی

٨-٢-٢-٢ -نظام مندسازی فعالیت خدمات خارجی در شبکه ملی اطلاعات.
 
٢ـ٢ـ٣ـ اهداف عملیاتی محتوا
* محتوا در این حوزه به هر اثر دیجیتال دیداری، شنیداری، نوشتاری و یا هر ترکیبی از آن‌ها اطلاق می‌شود. محتوا از منظر نوع تولید ، به کاربر محور و حرفه ای (اعم از موسیقی، فیلم و سریال) تقسیم شده که ضوابط و الزامات آن در نظام تنظیم مقررات زنجیره تولید، نشر و مصرف محتوا و خدمات محتوایی تعیین می‌شود.

١-٣-٢-٢ -استقرار نظام تنظیم مقررات زنجیره تولید، نشر و مصرف محتوا

٢-٣-٢-٢ -استقرار نظام مالکیت معنوی و مادی محتوای داخلی تا سال ١۴٠٠

٣-٣-٢-٢ -دستیابی اقتصاد محتوای داخلی به سهم پانزده درصدی از اقتصاد دیجیتال کشور با نرخ رشد سالیانه پنجاه درصد

۴-٣-٢-٢ -تحقق سهم هفتاد درصدی خدمات محتوایی داخلی (اعم از ویدیوی درخواستی و اشتراک ویدیو) از ترافیک مصرفی کاربران با نرخ رشد سالیانه چهل درصدی از طریق تنظیم مقررات تولید و خدمات محتوا

۵-٣-٢-٢ -سهم حداقل چهل درصدی محتوای حرفه ای داخلی سازگار با فرهنگ اسلامی‌ـ ایرانی از سبد محتوای حرفه ای سکوهای داخلی و سکوهای خارجی مجاز در کشور

۶-٣-٢-٢ -ایجاد شبکه اختصاصی ایمن، سالم و مفید کودک و نوجوان و افزایش سهم ترافیک محتوای مفید اختصاصی رده‌های سنی کودک و نوجوان به پانزده درصد از ترافیک کل کشور

٧-٣-٢-٢ -تامین نیاز کشور به دانشنامه عمومی‌فراگیر و دانشنامه‌ها و بانک‌های اطلاعاتی تخصصی در حوزه‌های مختلف علوم

٨-٣-٢-٢ -افزایش نرخ رشد سالیانه سی درصدی سهم بازی‌های رایانه‌ای داخلی

٩-٣-٢-٢ -تامین نیاز محتوایی کشور در خدمات ویدیوی درخواستی و اشتراک ویدیو از طریق سامانهها و سکوهای داخلی با حداقل ده میلیون مشترک فعال

١٠-٣-٢-٢ -گسترش منطقه ای و بین‌المللی سامانه‌های داخلی اعم از شبکه‌های اجتماعی و نمایشی برخط با جذب سی درصد از کاربران منطقه غرب آسیا، کشورهای عضو اکو و کشورهای عربی

١١-٣-٢-٢ -رده بندی محتوای حرفه ای منتشر شده و محتوای کاربر محور با تأکید بر سازوکارهای خود تنظیم‌گری

١٢-٣-٢-٢ -افزایش سهم صفحات فارسی از وب به بیش از چهار درصد

١٣-٣-٢-٢ -کسب سهم چهل درصدی ابزارهای بومی‌خط و زبان فارسی و آزادسازی پیکره‌ها و منابع محتوایی مورد نیاز

١۴-٣-٢-٢ -دستیابی به حداقل سه سامانه خدمات ارزیابی و صحت سنجی اخبار و محتوا

١۵-٣-٢-٢ -تامین نیاز کشور در حوزه سکوهای آموزشی فراگیر اعم از آموزش‌های دانشگاهی، مقاطع تحصیلی، عمومی‌و مهارتی با ظرفیت ارایه خدمات به بیست میلیون کاربر

١۶-٣-٢-٢ -رشد سالیانه چهل درصدی سهم تبلیغات قانونی از کل بازار تبلیغات سکوهای داخلی و خارجی فعال در کشور

١٧-٣-٢-٢ -افزایش سالیانه بیست وپنج درصدی محتوای مرتبط با فرهنگ سازی و سواد فضای مجازی.
 
٢ـ٢ـ۴ـ اهداف عملیاتی سالم سازی محتوا و امنیت خدمات
١-۴-٢-٢ -کاهش نرخ رشد جرایم فضای مجازی به میزان سالیانه حداقل سی درصد با فراهم سازی امکانات، زیرساخت‌های لازم و ارتقاء توان پیشگیری و مقابله با جرایم و حوادث فضای مجازی

٢-۴-٢-٢ -ارتقاء توان دستگاه‌های امنیتی، انتظامی ‌و قضایی در اشراف اطلاعاتی و شناسایی و مقابله با تخلفات و جرایم سازمان یافته فضای مجازی به میزان حداقل سالیانه بیست وپنج درصد

٣-۴-٢-٢ -کاهش متوسط زمان پاسخگویی به استعلام‌های قضایی و رسیدگی به شکایات مرتبط با جرایم فضای مجازی به میزان سالیانه حداقل سی درصد

۴-۴-٢-٢ -ارتقای سالم سازی و کاهش محتوای آسیب رسان و مجرمانه در فضای عمومی‌به میزان سالیانه حداقل سی درصد

۵-۴-٢-٢ -استقرار نظام حقوقی و دیپلماسی سایبری در حفظ و صیانت از حقوق و منافع ملی

۶-۴-٢-٢ -ارتقاء اشراف، رصد، ضرایب امنیتی و امکان اعمال سیاست‌های حاکمیتی در لایه خدمات کاربردی و محتوا بر اساس پیوست امنیتی

٧-۴-٢-٢ -ایجاد نظام هوشمند بومی‌امنیت و دفاع سایبری

٨-۴-٢-٢ -مدیریت مخاطرات و ارتقاء امن سازی خدمات به میزان سالیانه حداقل سی درصد

٩-۴-٢-٢ -کاهش مدت زمان رسیدگی به حوادث فضای مجازی به میزان سالیانه حداقل سی درصد از طریق تقویت تیم‌های پاسخگویی به حوادث.
 
ماده٣ـ معماری شبکه ملی اطلاعات
با توجه به مصوبات جلسه‌های شماره پانزده مورخ ١٣٩٢/١٠/٠٣ و شماره سی وپنج مورخ ١٣٩۵/٠٩/٢٠ شورای عالی فضای مجازی، شبکه ملی اطلاعات به عنوان یک زیرساخت پیچیده و برخوردار از زیرسیستم‌ها، اجزای متنوع و تعاملات چندوجهی بین اجزا و زیرسیستم‌ها، نیازمند یک مدل مفهومی‌برای ترسیم معماری است تا در عین ساده و قابل فهم بودن، نشان دهنده تمامیت و انطباق آن با سند تبیین الزامات شبکه ملی اطلاعات باشد. معماری شبکه ملی اطلاعات نیز نیازمند الگویی است تا توصیف کننده ساختار و روابط پیچیده و درهم تنیده بین اجزا و زیرسیستم‌های شبکه ملی اطلاعات باشد و تصویر جامعی از شبکه ملی اطلاعات ارایه کند.

بر اساس مدل مفهومی‌شبکه ملی اطلاعات و نمایه معماری فنی آن، لایه‌های محتوا و خدمات کاربردی خارج از قلمرو شبکه ملی اطلاعات براساس سند تبیین الزامات این شبکه است، لیکن تأمین نیازهای ملی فضای مجازی، تحقق استقلال و کاهش وابستگی و مداخله بیگانگان در فضای مجازی کشور، مستلزم شکل گیری و پیشرفت تمامی‌لایه‌ها، به صورت همگن و هماهنگ است. این معماری با رویکردی جامع و خدمت گرا (Service Oriented) و با درنظرگرفتن سبد خدمات شبکه ملی اطلاعات، پاسخگوی نیازهای کنونی مندرج در اسناد بالادستی بوده و با نگاهی به فناوری‌های آینده، زمینه توسعه و مزیت بخشی برای زیست بوم خدمات و محتوای اسلامی‌ـ ایرانی را ایجاد خواهد کرد.
 
ماده ۴ـ اجزای شبکه ملی اطلاعات
اجزای شبکه ملی اطلاعات در دو بخش زیرساخت و خدمات شبکه ملی اطلاعات در جدول شماره ١ ارایه شده است. مرکز ملی فضای مجازی موظف است با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مدل مفهومی، نمایه معماری فنی و اجزای شبکه ملی اطلاعات را متناسب با نیاز و تحولات فناورانه و ملاحظات حکمرانی در دوره‌های زمانی دوساله و در چارچوب اهداف این سند بازنگری کند.
 

جدول شماره ١ ـ اجزای شبکه ملی اطلاعات

 

 




































ماده ۵ ـ اقدامات کلان و نگاشت نهادی
فهرست اقدامات کلان و نگاشت‌های نهادی مرتبط با اهداف عملیاتی شبکه ملی اطلاعات به شرح جدول شماره ٢ است. اقدامات کلان و نگاشت نهادی برای تحقق اهداف عملیاتی خدمات کاربردی و محتوا، در چارچوب تقسیم کار مرکز ملی فضای مجازی خواهد بود.
 

جدول شماره٢ـ اقدامات کلان و نگاشت نهادی شبکه ملی اطلاعات

 

 


 

ITMen