پريسا خسروداد

در ایران نیز در سال 86، پورتال خدمات الکترونیکی ایران بر اساس  تبصره 3 ماده 25 تصميم نامه نمايندگان ويژه ریيس جمهور مورد و بهره‌برداری قرار گرفت. این درگاه با نشانی WWW.IRAN.IR به دو زبان فارسی و انگلیسی فعالیت خود را آغاز کرد و پس از مدتی سازمان فناوری اطلاعات، وظیفه مدیریت، راهبری و توسعه آن را به عهده گرفت.
با گذشت چهار سال از فعالیت درگاه خدمات الکترونیکی ایران و هم زمان با مطالعه الگوی رفتاری پورتال‌های موفق کشورهای منطقه نظیر مالزی و سنگاپور و نیز بررسی و مطالعه نیاز کاربران ایرانی، درگاه خدمات الکترونیکی ایران نیز با تحولاتی در لایه‌های محتوایی و ظاهری (تم) مواجه شد. در این گزارش به ارزیابی تازه‌ترین تحولات درگاه ایران و نیز مرور نیازهایی می‌پردازیم که این دریچه می‌تواند به عنوان یکی از اصلی‌ترین حلقه‌های زنجیره دولت الکترونیکی به آنها پاسخ دهد .
• موتور جست‌وجو
 یک پورتال ملی، هر قدر هم غنی و پر محتوا طراحی شده باشد، نیازمند موتور جست‌وجویی قوی و پویاست که بتواند به کاربران در مراجعه نخست بگوید این درگاه حامل چه اطلاعات و خدماتی است و برای دستیابی به آنها از چه راهکاری باید استفاده کنند. در همین راستا می‌توان گفت، یکی از کاربردی‌ترین ابزارهای موجود در درگاه خدمات الکترونیکی ایران، موتور جست‌وجو است. موتور جست‌وجو، ابزاری است که با قرار گرفتن در صفحه اصلی درگاه ایران، این امکان را در اختیار کاربر قرار می‌دهد که ضمن صرفه‌جویی در وقت و هزینه، با وارد کردن یک یا چند حرف از موضوع مورد هدف آن را در میان فهرست وب سایت‌ها و خدمات الکترونیکی بیابد. عملکرد این ابزار به گونه‌ای در نظر گرفته شده است که هنگامی ‌که کاربر در میان حجم انبوهی از اطلاعات به دنبال وب سایت و یا خدمات الکترونیکی خاصی می‌شود، به سهولت آن را در اختیار بگیرد.
• خدمات الکترونیکی
ارایه خدمات الکترونیکی یکپارچه و در عین حال سازمان یافته به مردم، از جمله مهم‌ترین نقاط هدف در چشم‌انداز دولت الکترونیکی است که توسط درگاه ایران مورد پیاده‌سازی قرار گرفته است. ارایه خدمات الکترونیکی، علاوه بر افزایش رضایت‌مندی مردم به نوعی افزایش سطح رفاه در جوامع امروزی را نیز دربر دارد. بر همین اساس، بسته خدمات الکترونیکی درگاه ایران، به عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های درگاه در نظر گرفته شده است. در این بخش، تقریبا کلیه خدمات الکترونیکی که تا کنون توسط دستگاه‌های دولتی ارایه می‌شود، مورد شناسایی قرار گرفته است. در حال حاضر 1700 خدمت الکترونیکی در 18 دسته‌بندی مختلف توسط درگاه ایران به کاربران عرضه می‌شود كه از اين تعداد 951 خدمت به صورت اطلاع‌رساني، 484 خدمت به صورت تعاملي و 265 به صورت تراكنشي است. خدمات الكترونيكي درگاه ايران علاوه بر عرضه به صورت موضوعی، خدمات دوره‌ای، خدمات پرکاربرد و تازه ترین‌ها را نیز در اختیار کاربران قرار می‌گیرد.
• پست الکترونیکی ایران
کارشناسان بر اين باورند كه اطلاعات، هم چون اسکناس‌های باارزشی هستند که باید در بانک‌های مطمئن و معتمد نگهداری شوند. از این رو درگاه ایران به منظور کاهش خطر دسترسی عوامل خارجی به داده‌ها و سلب امکان تحلیل دایمی ‌اطلاعات تبادل شده توسط آنها، سامانه پست الکترونیکی ایران  را راه‌اندازی کرده است.
این سامانه با شعار هر ایرانی یک آدرس در iran.ir ضمن ایجاد امکان میزبانی در داخل کشور، محیطی امن جهت تبادل اطلاعات را فراهم می‌کند. سامانه پست الکترونیکی ایران، در عین حال که خط و زبان فارسی را در فضای رایانه مورد حفظ و صیانت قرار می‌دهد، به کاهش سطح آسیب پذیری فرهنگی نیز توجه ویژه‌ای دارد. پست الکترونیکی ایرانی با صرفه‌جویی در ترافیک بین‌الملل، باعث ذخیره‌سازی میزان قابل توجهی ارز در کشور می‌شود و این جریان از منظر اقتصادی، بسیار قابل توجه است. سامانه پست الکترونیکی ایران، درصدد است در چشم‌انداز آینده خود، ضمن ایجاد فرصت‌های شغلی برای متخصصان، زیرساخت‌های مناسبی به منظور اطلاع‌رسانی و تبلیغات ایرانی در محیط پست الکترونیکی ملی فراهم کند.
پست الکترونیکی ایران، علاوه بر افزایش میزان کاربری، شاهد ارتقای تکنولوژیکی نیز بوده است.
• مجموعه وب سايت‌ها
وب گردی‌های طولانی مدت معمولا اسباب خستگی است. ممکن است کاربری، در جست‌وجوی یک وب سایت، ناگزیر از ساعت‌ها جست‌وجو در فضای سایبری باشد و به درستی نداند سایتی که با صرف وقت، برق و پهنای باند روی آن کلیک کرده، آیا واقعا پاسخگوی نیازهای وی هست یا نه.
درگاه خدمات الکترونیکی ایران دارای فهرست گسترده‌ای از سایت‌ها(دایرکتوری) است و به طور دایمی‌ در حال ارزیابی و افزودن پیشنهادات جدید به منظور غنی سازی این مجموعه است. به عبارت دیگر، دایرکتوری درگاه ایران از طریق این بخش، امکان جست‌وجوی هدفمند برای کاربران را در میان سایت‌های فارسی زبان فراهم می‌کند.
با توجه به نیاز کاربران، پایگاه‌های اینترنتی موجود در دایرکتوری درگاه ایران، به سه شیوه موضوعی، دستگاهی و استانی مورد دسته بندی قرار گرفته‌اند. در این میان دسته‌بندی موضوعی مشتمل بر 24 زیرگروه، دسته بندی دستگاهی مشتمل بر چهار زیرگروه است و دسته بندی استانی نیز به معرفی پایگاه‌های اینترنتی 31 استان کشور می‌پردازد. در مجموعه دایرکتوری دو زبانه درگاه ایران، نزدیک به 17 هزار وب سایت وجود دارد.
• اخبار
 بخش اخبار درگاه ایران، دارای چهار سرویس سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و ورزشی است که هر یک از این سرویس‌ها اهم رویدادهای جاری در کشور را مورد دیده‌بانی قرار می‌دهد و به منظور استفاده بهینه کاربران در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
در این بخش، جدیدترین مصوبات دولت، بخشنامه‌ها، آیین نامه‌ها و نیز اصلاحات پیش رو در بدنه دولت و حاکمیت از نقطه نظر امور اجرایی و قانونگذاری مورد اطلاع‌رسانی قرار می‌گیرد و در واقع بازدیدکنندگان با مراجعه به این بخش می‌توانند در کوتاه‌ترین زمان ممکن اهم وقایع کشور در بسیاری از حوزه‌ها را دنبال کنند. بخش اخبار درگاه ایران، مجهز به آرشیو در تمامی ‌دسته‌ها و نیز ارایه خدمت RSS نیز است. 
• ايران نما
بدون تردید اطلاعات بسیار و ارزشمندی درباره کشور ایران در فضای مجازی وجود دارد. اما اغلب این اطلاعات به صورت پراکنده غیرمتمرکز موجود است و بعضا نمی‌تواند به نیازهای کاربران داخلی و خارجی علاقه‌مند به کسب اطلاعات درباره کشور ایران پاسخگو باشد. بر همین اساس، «ايران نما»، از جمله بخش‌هایی است که بر اثر سیاست‌گذاری‌های جدید درگاه ایران شکل گرفته است. این بخش با مد نظر قرار دادن جایگاه استراتژیکی کشور ایران در منطقه و هم چنین علاقه‌مندی ایرانیان داخل و خارج از کشور و نیز اتباع خارجی ایجاد شده است که تمایل دارند اطلاعات بیشتری درباره ایران کسب کنند.
این بخش، در عین حال که مجموعه مفیدی از اطلاعات درباره کشور ایران را به کاربران ارایه می‌دهد، برای بازدیدکنندگان این امکان را فراهم می‌کند که تصویر کاملی از مهم‌ترین شاخص‌ترین‌های موجود در کشور را ترسیم کنند و به تمامی ‌دانسته‌هایی که نیازمندند پیش از سفر به ایران کسب کنند، دسترسی پیدا کنند. بخش درباره ایران، که به دو زبان فارسی و انگلیسی به عرضه اطلاعات می‌پردازد، دارای پنج زیرگروه مشتمل بر اقتصاد و صنعت، مشاهير و مفاخر، جغرافياي طبيعي، اماكن ديدني و گردشگري و استان‌هاست. بخش یاد شده، علاوه بر ارایه محتوای غنی درباره کشور ایران، به ارایه مجموعه تصاویری زیبا و کم نظیر از اقصی نقاط کشور نیز می‌پردازد.