فناوران - رییس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره گزارش تحلیلی نخستین پیمایش کلان داده ها در ایران گفت: در راستای اجرای پروژه های «تدوین نقشه راه کلان داده ها» به کارفرمایی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و «رگولاتوری کلان داده ها» به کارفرمایی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، گزارش مستندی تحت عنوان «گزارش تحلیلی نخستین پیمایش کلان داده ها در ایران» تدوین شد.
محمد خوانساری افزود: برای نخستین بار پیمایش کلان داده ها با هدف شناسایی وضعیت موجود در زیست بوم کلان داده ها و چالش های توسعه آن در کشور به منظور برنامه ریزی برای تعیین راهبردهای صحیح و توانمندساز در راستای ایجاد و ارتقای زیست بوم کلان داده ها و تدوین چارچوب رگولاتوری و نظارت بر ارایه سرویس های مربوط به این فناوری در کشور انجام شد.
وی با بیان اینکه این پیمایش در سه مرحله، طی اجرای نمایشگاه الکامپ 96 (30 تیر تا 2 مرداد)، نمایشگاه تلکام 96 (24 مهر تا 27 مهر) و نیز به صورت برخط در سایت طرح کلان داده ها به نشانی bigdata.itrc.ac.ir در شهریور ماه 96 انجام شده است، گفت: در این پیمایش در مجموع به 1050 شرکت مراجعه شده و از میان آنها اطلاعات و پرسشنامه های 102 شرکت مورد تحلیل نهایی قرار گرفته است.
ضرورت آزادسازی داده های دولتی
رییس پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات درباره یکی از نتایج این پیمایش گفت: رشد اقتصادی کلان داده نیازمند آزادسازی داده های دولتی و وجود سیاست ها و ساختارهای حکمرانی داده است.
وی ادامه داد: باوجود تلاش های زیرساختی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بازار حوزه کلان داده نیازمند حمایت های قانونی و انجام تکالیف سایر دستگاه های وزارتخانه ها و نهاد مربوط برای فعال سازی است که از جمله آن می توان به مواردی از قبیل نظام ارزش گذاری داده ها و بازار داده ها، حمایت از داده های شخصی کاربران و رعایت حریم خصوصی و مالکیت داده، حمایت قانونی از حریم داده های باز، حمایت از راه اندازی مراکز نوآوری و شتاب دهی تخصصی و سرمایه گذاری مخاطره پذیر، تربیت نیروی متخصص مورد نیاز کشور در این حوزه و بومی سازی و توسعه سکوهای پردازشی کلان داده پرداخت.
خوانساری از مهم ترین چالش های حقوقی و قانونی ذکر شده ازسوی شرکت ها در این پیمایش را ناتوانی نظام حقوق اقتصادی ایران در شناسایی داده ها به عنوان سرمایه و موضوع کسب و کار، نبود الزام قانونی جهت تسهیل بهره برداری منصفانه از داده ها به منظور ارایه خدمات و رفاه عمومی، عدم تناسب حمایت های قانونی از حریم داده های باز به منظور تعیین حق دسترسی و بهره برداری از آن ها و عدم تناسب حق مالکیت داده ها با بهره برداری مجاز از آنها نام برد.
جوانی شرکت های فعال داده های کلان
براساس این پیمایش 48 درصد از شرکت های کلان داده کشور در مدت 5 سال گذشته تاسیس شده اند که این امر نشان دهنده روند رشد روزافزون کسب و کارهای نوپا در این حوزه بوده است.
همچنین صرفا 10 درصد از شرکت ها در ارایه خدمات کلان داده ها به افزایش نوآوری در کسب و کار خود توجه دارند. از این رو نیاز است با حمایت از راه اندازي مراکز نوآوري و شتاب دهنده هاي تخصصی و نیز سرمایه گذاري مخاطره پذیر، بسترهای لازم در این حوزه فراهم شود.
بررسی ها نشان می دهد صرفا 31 درصد شرکت های کلان داده مورد پیمایش دارای مجوز دانش بنیان هستند. با توجه به پیچیدگي دانش این حوزه انتظار مي رود که شرکت های بیشتری با مجوز دانش بنیان در این حوزه فعالیت داشته باشند. یکي از دلایل محقق نشدن این موضوع، ناآشنایي کارگروه های ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت ها با این حوزه است.
تنوع خدمات کلان داده ها
در حال حاضر شرکت های ارایه دهنده سرویس های کلان داده ها در 14 بازار عمودی در حال فعالیت هستند که بیشتر آنها در حوزه های ICT، بانکداری، سلامت، ساخت و تولید صنعتي، انرژی و حمل و نقل فعالند.
63 درصد شرکت های کلان داده ها در کشور ارایه دهنده سرویس هاي تحلیل بوده و درصد کمي از آنها ارایه دهنده سرویس هایي همچون جمع آوری داده، آماده سازی داده، مصورسازی داده و دسترسي داده هستند.
شرکت هایی کوچک با حجم کوچک داده ها
در این گزارش 73 درصد از شرکت های ایراني حجم داده های مورد ذخیره سازی، پردازش و تحلیل خود را تا 10 ترابایت اعلام کرده اند که این حجم نسبت به حجم داده های پیش بیني شده برای تحلیل در سال های آتي درصد بسیار پاییني است. به عنوان مثال شرکتي همچون گوگل روزانه بیشتر از 4 پتابایت داده را ذخیره و تحلیل مي کند.
از این رو ضروری است علاوه بر آزاد سازی داده های دولتي، حمایت های لازم برای توسعه زیرساخت هاي انتقال، ذخیره سازي و تحلیل کشور صورت گیرد.
همچنین 81 درصد شرکت های مورد پیمایش، شرکت هاي کوچک و متوسط با پرسنل کمتر از 50 نفر هستند. بنابراین نیاز است حمایت های لازم از این شرکت ها برای تداوم و توسعه کسب و کارشان صورت گیرد. شرکت های کلان داده با اندازه بزرگ تر و با سابقه بیشتر ارایه دهنده راهکارهای سخت افزاری و شرکت های با اندازه کوچک تر و سابقه کم تر ارایه دهنده راهکارهای نرم افزاری هستند.
ترجیح B2B به B2C
این پیمایش نشان می دهد که تنها 5 درصد از کسب و کارهای کلان داده ها در کشور بازار B2C را هدف گذاری کرده و 95 درصد آنها بر بازارهای بین بنگاهي تمرکز دارند. یکي از دلایل این امر را مي توان نبود قوانین مشخص و روشن در خصوص حمایت از داده هاي شخصی کاربران و رعایت حریم خصوصی مردم دانست.
نکته دیگر اینکه تنها 19 درصد از نیروی انساني شاغل در شرکت های مورد پیمایش دارای دانش و فعالیت تخصصي در حوزه کلان داده ها هستند. درواقع یکي از حوزه های کلان داده ها که در میان کسب وکارهای ایراني کمتر به آن توجه شده حوزه داده های آموزش و پژوهش است که سهم آن تنها 7 درصد خدمات کلان داده در کشور است.