نقدی بر پورتال جدید نظام صنفی رایانه ای
پورتال جدید سازمان نظام صنفی رایانه ای کشور در مرحله راه اندازی آزمایشی است. هنگامی این خبر از طریق روزنامه فناوران به اطلاعم رسید، خوشحال شدم که پس از مدت طولانی (تقریبا از ابتدای دوره قبلی هیات مدیره سازمان) بالاخره این کار انجام شده است. وقتی به آدرس جدید (http://portal.irannsr.org) سر زدم با پیغامی مواجه شدم که توضیح می دهد که فاز اول این پورتال (اطلاع رسانی) در حال تکمیل و آماده سازی است و برای مرور و بررسی همکاران بر روی اینترنت قرار گرفته است. به همین دلیل بر آن شدم که به عنوان عضوی از این صنف که از همان ابتدا در آن عضو بوده ام به وظیفه خود عمل کرده و نقدی بر آن بنویسم.
عطا خلیقی سیگارودی
فاز اول (اطلاع رسانی)
برای یک صنف که مدعی فناوری اطلاعات کشور است و اعضای آن در حال طراحی و پیاده‌سازی بزرگ‌ترین پروژه‌های فناوری اطلاعات کشورند، نباید راه اندازی فاز اطلاع رسانی یک پورتال چند سال وقت احتیاج داشته باشد. در این مورد باید بیشتر سوال کرد و علت اصلی را پرسید. به هر حال راه‌اندازی همین فاز را هم به فال نیک می‌گیریم.
به من اجازه دهید که از این پس به جای استفاده از عبارت پورتال سازمان از عبارت وب سایت استفاده کنم. چون در این فاز فعلا خبری از سرویس‌های پورتال نیست.
نگاه شکلی
اولین چیزی که مراجعه‌کنندگان به هر وب سایت با آن مواجه می‌شوند صفحه اول وب سایت است که حاوی گرافیک، ساختار، پیوندها، ابزار و محتوای اولیه است.
سرصفحه این وب سایت حاوی نشان سازمان است که به درستی به صفحه اول سایت پیوند داده شده است. در سمت چپ نیز از یک نماد گرافیکی استفاده شده است که در آن یک مرد کیف به دست (احتمالا مدیر) در اندازه بزرگ‌تر در مرکز قرار دارد و در پس زمینه آن نیز افرادی به همین سبک، به صورت دایره‌وار تکرار شده است. شاید منظور از این گرافیک، نمایشی از گردهمایی مدیران در صنف بوده است. از آنجا که صنف یک سازمان مردم نهاد است، استفاده از افراد مختلف در اندازه بزرگ و کوچک در سرصفحه آن، القای سازمان طبقاتی می‌دهد که مناسب نیست. بماند که هیچ رابطه‌ای هم با موضوع صنف ندارد. بهتر است این گرافیک تعویض و با توجه به اهداف و شکل اداره سازمان، طرح مناسب‌تری اجرا شود.
در قسمت پایین نشان، یک نوار سبز رنگ دیده می‌شود که حاوی منوهای بازشو و ابزار جست‌وجو است. منوی بازشو در مرورگر جدید فایرفاکس و همچنین آی ای 9 دچار مشکل نمایش است (سایر مرورگرها را چک نکردم). از آنجا که وب سایت سازمان باید در همه مرورگرها به درستی نمایش داده شود، توصیه بسیار می‌شود که در همه مرورگرها آزمایش شده و مشکلات احتمالی برخی قسمت‌ها برطرف شوند. مشکلی که سایت قبلی سازمان هم به آن دچار بود.
اگر بر روی تمامی گزینه‌های پله اول منو کلیک کنید (به جز تماس با ما) به صفحه اصلی سایت منتقل می‌شوید که این مشکل نیز باید برطرف شود. به عنوان مثال با کلیک روی گزینه کتابخانه اسناد، دوباره صفحه اول سایت تازه سازی (Refresh) می‌شود. در صفحات داخلی نیز همین مشکل وجود دارد.
کلمه‌ای را در قسمت جست‌وجو وارد کردم. به عنوان نتیجه، صفحه‌ای نمایش داده می‌شود که تعداد نتایج جست‌وجو در هر بخش از سایت را اعلام می‌کند. کاربر با توجه به نیاز خود می‌تواند با کلیک روی هر بخش، نتایج جست‌وجو را ببیند.
در قسمت اصلی وب سایت و پایین سرصفحه یک منوی عمودی قرار دارد که شامل پیوندهایی به صفحاتی است که عمدتا به معرفی سازمان، شوراها و کمیسیون‌های تخصصی آن می‌پردازد. در صفحات داخلی وب سایت، این پیوندها به منوی بالا منتقل می‌شوند که ممکن است در بازدیدکنندگان ایجاد سردرگمی کند. احتمالا هدف طراحان، قرار دادن بیشتر این پیوندها در معرض دید بازدیدکننده صفحه اول بوده که با توجه به عادت بازدیدکنندگان به یافتن این پیوندها در منوی اصلی سایت، موفق نبوده است. در کنار این منو مطالب ویژه به همراه عکس به صورت چرخشی نمایش داده می‌شوند. در پایین این قسمت نیز یک نوار خبری قرار دارد که اخبار را به صورت تایپ شونده، نمایش می‌دهد (در مورد اخباری که عنوان آنها بیش از دو خط است، این قسمت دچار مشکل گرافیکی می‌شود).
در بخش بعدی سایت، چهار قسمت به صورت برگه‌ای (Tab) نمایش داده شده است. این برگه‌ها عبارتند از: اخبار و اطلاعیه‌ها، شامل مطالب ویژه که به صورت چرخشی نمایش داده می‌شوند و دو بخش اخبار سازمان و اطلاعیه‌های مهم، خبرگزاری‌ها و جراید.
در این قسمت آخرین مطالب منتشر شده در خبرگزاری‌ها و جراید با ذکر نام آنها به ترتیب زمان انتشار نمایش داده می‌شود.
کتابخانه اسناد
شامل آیین‌‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب، استانداردها، قوانین و مقررات و ماهنامه تکفاست.
قرار گرفتن ماهنامه تکفا به عنوان نشریه رسمی سازمان در برگه کتابخانه اسناد مناسب نیست و بیننده نمی‌تواند حدس بزند که ممکن است این مجله زیر عنوان کتابخانه اسناد قرار داده شده باشد. بهتر است با توجه به اهمیت آن، برگه‌ای مستقل در نظر گرفته شود. با کلیک روی شماره مجله به صفحه‌ای منتقل می‌شوید که عناوین مطالب شماره در قالب PDF قرار داده شده است. نبود نسخه متنی مطالب هم به دلیل ایندکس نشدن در موتورهای جست‌وجو و هم به دلیل عدم جست‌وجو در آنها توسط ابزار جست‌وجوی سایت مناسب نیست. دسترسی به شماره‌های دیگر مجله نیز امکان پذیر نیست. در ستون سمت راست صفحه شماره مجله، قسمتی به نام تازه‌ها قرار دارد که در آن مطالبی در شماره‌های دیگر نمایش داده شده است. ولی نه عنوان این ستون و نه پیوندهای قرار گرفته در آن ، هیچ کدام نشان دهنده آرشیو شماره‌ها نیستد. به نظرمی‌رسد این قسمت باید با دقت بیشتری طراحی و پیاده‌سازی شود.
پیشنهاد می‌شود در نرم افزار وب سایت امکانی مهیا شود تا نویسندگان مطالب مجله از یک بانک پدیدآورندگان قابل انتخاب باشند تا بتوان با کلیک روی نام آنها به تمامی مطالب منتشر شده توسط آنها در شماره‌ها دسترسی پیدا کرد. این ابزار عاملی خواهد شد که اعضا و همکاران، تمایل بیشتری برای حضور به عنوان نویسنده در مجله تکفا پیدا کنند. برای سایر قسمت‌ها نیز می‌توان از این ابزار استفاده کرد.
رویدادها
شامل رویدادهای سازمان و سایر رویدادهای مرتبط است در قالب خبر نمایش داده شده است. رویدادها با توجه به نوع آنها (به عنوان مثال همایش‌ها) نیز دسته‌بندی شده‌اند.
قرار دادن برگه‌ای با عنوان مقالات و آموزش نیز می‌تواند به ارتقای علمی و دانش صنفی اعضا کمک کند و همچنین بیانگر ماهیت علمی و تخصصی صنف باشد. از طرفی دیگر، از طریق این برگه می‌توان همکاری و همیاری بیشتری از طرف اعضای صنف در جهت به روز رسانی وب سایت ایجاد کرد.
با کلیک روی هر یک از برگه‌ها، محتوای آن به روز رسانی شده و اطلاعات نمایش داده می‌شود. طراحی این قسمت هم از برگه بندی و هم از نظر عدم بارگذاری یکباره همه محتوا، خوب است. مشکلی در عدم نمایش نشانگر موس به صورت دست در مرورگر فایرفاکس وجود دارد که باید رفع شود.
قسمت زیرین سایت به سه قسمت تقسیم شده است. قسمت سمت راست به ابزار جست‌وجو در شرکت‌های عضو اختصاص یافته، قسمت وسط به ابزار جست‌وجو در فروشگاه‌های عضو و قسمت سمت چپ به جست‌وجو در اعضای حقیقی عضو سازمان. در هر قسمت پیوندهای مرتبطی برای معرفی دستورالعمل عضویت، جست‌وجو پیشرفته و فهرست الفبایی قرار داده شده است. همه این پیوندها و ابزار به دسترسی عمل می‌کنند. تنها نکته‌ای که در این قسمت‌ها به آن نقدی وارد است، استفاده از نمادهای گرافیکی حاوی افرادی خارجی است که احتمالا با جست‌وجویی در قسمت عکس گوگل یافته شده که بسیار غیر مناسب است. در سمت چپ سایت نیز ستونی برای قرار گرفتن بنرهای تبلیغاتی و یا آگهی‌ها در نظر گرفته شده است که در مناسبت‌های خاص مورد استفاده قرار گیرند. بنرهای قرار داده شده در وب سایت فعلی در تمامی صفحات داخلی نیز تکرار می‌شوند. اگر ناحیه‌های آگهی با توجه به بخش‌های مختلف نیز متفاوت باشند، می‌تواند بهتر و کاربردی‌تر باشد.
قسمت پاصفحه نیز به معرفی نرم افزار استفاده شده برای راه اندازی وب سایت، عبارت حقوقی و همچنین پیوندهای اصلی اختصاص یافته است. به نظر در این قسمت پیوند معرفی سازمان و تماس با ما فراموش شده است.
دیدگاه کلی
در دید کلی وب سایتی که هم اکنون برای نظر همکاران در اختیار قرار گرفته است، نسبت به وب‌سایت فعلی سازمان دارای ساختار و شکل بهتری است. ولی از نظر ابزار و سرویس‌ها، تاکنون نکته‌ای فراتر از سایت قبلی وجود ندارد. در حقیقت فعلا با توجه به راه‌اندازی فاز اطلاع‌رسانی نمی توان نظر خاصی درباره ارتقای صورت گرفته داد و باید منتظر راه‌اندازی سرویس‌هایی بود که همه منتظر آنها بودند. ابزار و سرویس‌هایی که بتوان با تکیه بر آنها، پیشوند وب سایت را به پورتال تبدیل کرد.
فاز اول (اطلاع رسانی)
برای یک صنف که مدعی فناوری اطلاعات کشور است و اعضای آن در حال طراحی و پیاده‌سازی بزرگ‌ترین پروژه‌های فناوری اطلاعات کشورند، نباید راه اندازی فاز اطلاع رسانی یک پورتال چند سال وقت احتیاج داشته باشد. در این مورد باید بیشتر سوال کرد و علت اصلی را پرسید. به هر حال راه‌اندازی همین فاز را هم به فال نیک می‌گیریم.
به من اجازه دهید که از این پس به جای استفاده از عبارت پورتال سازمان از عبارت وب سایت استفاده کنم. چون در این فاز فعلا خبری از سرویس‌های پورتال نیست.
نگاه شکلی
اولین چیزی که مراجعه‌کنندگان به هر وب سایت با آن مواجه می‌شوند صفحه اول وب سایت است که حاوی گرافیک، ساختار، پیوندها، ابزار و محتوای اولیه است.
سرصفحه این وب سایت حاوی نشان سازمان است که به درستی به صفحه اول سایت پیوند داده شده است. در سمت چپ نیز از یک نماد گرافیکی استفاده شده است که در آن یک مرد کیف به دست (احتمالا مدیر) در اندازه بزرگ‌تر در مرکز قرار دارد و در پس زمینه آن نیز افرادی به همین سبک، به صورت دایره‌وار تکرار شده است. شاید منظور از این گرافیک، نمایشی از گردهمایی مدیران در صنف بوده است. از آنجا که صنف یک سازمان مردم نهاد است، استفاده از افراد مختلف در اندازه بزرگ و کوچک در سرصفحه آن، القای سازمان طبقاتی می‌دهد که مناسب نیست. بماند که هیچ رابطه‌ای هم با موضوع صنف ندارد. بهتر است این گرافیک تعویض و با توجه به اهداف و شکل اداره سازمان، طرح مناسب‌تری اجرا شود.
در قسمت پایین نشان، یک نوار سبز رنگ دیده می‌شود که حاوی منوهای بازشو و ابزار جست‌وجو است. منوی بازشو در مرورگر جدید فایرفاکس و همچنین آی ای 9 دچار مشکل نمایش است (سایر مرورگرها را چک نکردم). از آنجا که وب سایت سازمان باید در همه مرورگرها به درستی نمایش داده شود، توصیه بسیار می‌شود که در همه مرورگرها آزمایش شده و مشکلات احتمالی برخی قسمت‌ها برطرف شوند. مشکلی که سایت قبلی سازمان هم به آن دچار بود.
اگر بر روی تمامی گزینه‌های پله اول منو کلیک کنید (به جز تماس با ما) به صفحه اصلی سایت منتقل می‌شوید که این مشکل نیز باید برطرف شود. به عنوان مثال با کلیک روی گزینه کتابخانه اسناد، دوباره صفحه اول سایت تازه سازی (Refresh) می‌شود. در صفحات داخلی نیز همین مشکل وجود دارد.
کلمه‌ای را در قسمت جست‌وجو وارد کردم. به عنوان نتیجه، صفحه‌ای نمایش داده می‌شود که تعداد نتایج جست‌وجو در هر بخش از سایت را اعلام می‌کند. کاربر با توجه به نیاز خود می‌تواند با کلیک روی هر بخش، نتایج جست‌وجو را ببیند.
در قسمت اصلی وب سایت و پایین سرصفحه یک منوی عمودی قرار دارد که شامل پیوندهایی به صفحاتی است که عمدتا به معرفی سازمان، شوراها و کمیسیون‌های تخصصی آن می‌پردازد. در صفحات داخلی وب سایت، این پیوندها به منوی بالا منتقل می‌شوند که ممکن است در بازدیدکنندگان ایجاد سردرگمی کند. احتمالا هدف طراحان، قرار دادن بیشتر این پیوندها در معرض دید بازدیدکننده صفحه اول بوده که با توجه به عادت بازدیدکنندگان به یافتن این پیوندها در منوی اصلی سایت، موفق نبوده است. در کنار این منو مطالب ویژه به همراه عکس به صورت چرخشی نمایش داده می‌شوند. در پایین این قسمت نیز یک نوار خبری قرار دارد که اخبار را به صورت تایپ شونده، نمایش می‌دهد (در مورد اخباری که عنوان آنها بیش از دو خط است، این قسمت دچار مشکل گرافیکی می‌شود).
در بخش بعدی سایت، چهار قسمت به صورت برگه‌ای (Tab) نمایش داده شده است. این برگه‌ها عبارتند از: اخبار و اطلاعیه‌ها، شامل مطالب ویژه که به صورت چرخشی نمایش داده می‌شوند و دو بخش اخبار سازمان و اطلاعیه‌های مهم، خبرگزاری‌ها و جراید.
در این قسمت آخرین مطالب منتشر شده در خبرگزاری‌ها و جراید با ذکر نام آنها به ترتیب زمان انتشار نمایش داده می‌شود.
کتابخانه اسناد
شامل آیین‌‌نامه‌ها و دستورالعمل‌های مصوب، استانداردها، قوانین و مقررات و ماهنامه تکفاست.
قرار گرفتن ماهنامه تکفا به عنوان نشریه رسمی سازمان در برگه کتابخانه اسناد مناسب نیست و بیننده نمی‌تواند حدس بزند که ممکن است این مجله زیر عنوان کتابخانه اسناد قرار داده شده باشد. بهتر است با توجه به اهمیت آن، برگه‌ای مستقل در نظر گرفته شود. با کلیک روی شماره مجله به صفحه‌ای منتقل می‌شوید که عناوین مطالب شماره در قالب PDF قرار داده شده است. نبود نسخه متنی مطالب هم به دلیل ایندکس نشدن در موتورهای جست‌وجو و هم به دلیل عدم جست‌وجو در آنها توسط ابزار جست‌وجوی سایت مناسب نیست. دسترسی به شماره‌های دیگر مجله نیز امکان پذیر نیست. در ستون سمت راست صفحه شماره مجله، قسمتی به نام تازه‌ها قرار دارد که در آن مطالبی در شماره‌های دیگر نمایش داده شده است. ولی نه عنوان این ستون و نه پیوندهای قرار گرفته در آن ، هیچ کدام نشان دهنده آرشیو شماره‌ها نیستد. به نظرمی‌رسد این قسمت باید با دقت بیشتری طراحی و پیاده‌سازی شود.
پیشنهاد می‌شود در نرم افزار وب سایت امکانی مهیا شود تا نویسندگان مطالب مجله از یک بانک پدیدآورندگان قابل انتخاب باشند تا بتوان با کلیک روی نام آنها به تمامی مطالب منتشر شده توسط آنها در شماره‌ها دسترسی پیدا کرد. این ابزار عاملی خواهد شد که اعضا و همکاران، تمایل بیشتری برای حضور به عنوان نویسنده در مجله تکفا پیدا کنند. برای سایر قسمت‌ها نیز می‌توان از این ابزار استفاده کرد.
رویدادها
شامل رویدادهای سازمان و سایر رویدادهای مرتبط است در قالب خبر نمایش داده شده است. رویدادها با توجه به نوع آنها (به عنوان مثال همایش‌ها) نیز دسته‌بندی شده‌اند.
قرار دادن برگه‌ای با عنوان مقالات و آموزش نیز می‌تواند به ارتقای علمی و دانش صنفی اعضا کمک کند و همچنین بیانگر ماهیت علمی و تخصصی صنف باشد. از طرفی دیگر، از طریق این برگه می‌توان همکاری و همیاری بیشتری از طرف اعضای صنف در جهت به روز رسانی وب سایت ایجاد کرد.
با کلیک روی هر یک از برگه‌ها، محتوای آن به روز رسانی شده و اطلاعات نمایش داده می‌شود. طراحی این قسمت هم از برگه بندی و هم از نظر عدم بارگذاری یکباره همه محتوا، خوب است. مشکلی در عدم نمایش نشانگر موس به صورت دست در مرورگر فایرفاکس وجود دارد که باید رفع شود.
قسمت زیرین سایت به سه قسمت تقسیم شده است. قسمت سمت راست به ابزار جست‌وجو در شرکت‌های عضو اختصاص یافته، قسمت وسط به ابزار جست‌وجو در فروشگاه‌های عضو و قسمت سمت چپ به جست‌وجو در اعضای حقیقی عضو سازمان. در هر قسمت پیوندهای مرتبطی برای معرفی دستورالعمل عضویت، جست‌وجو پیشرفته و فهرست الفبایی قرار داده شده است. همه این پیوندها و ابزار به دسترسی عمل می‌کنند. تنها نکته‌ای که در این قسمت‌ها به آن نقدی وارد است، استفاده از نمادهای گرافیکی حاوی افرادی خارجی است که احتمالا با جست‌وجویی در قسمت عکس گوگل یافته شده که بسیار غیر مناسب است. در سمت چپ سایت نیز ستونی برای قرار گرفتن بنرهای تبلیغاتی و یا آگهی‌ها در نظر گرفته شده است که در مناسبت‌های خاص مورد استفاده قرار گیرند. بنرهای قرار داده شده در وب سایت فعلی در تمامی صفحات داخلی نیز تکرار می‌شوند. اگر ناحیه‌های آگهی با توجه به بخش‌های مختلف نیز متفاوت باشند، می‌تواند بهتر و کاربردی‌تر باشد.
قسمت پاصفحه نیز به معرفی نرم افزار استفاده شده برای راه اندازی وب سایت، عبارت حقوقی و همچنین پیوندهای اصلی اختصاص یافته است. به نظر در این قسمت پیوند معرفی سازمان و تماس با ما فراموش شده است.
دیدگاه کلی
در دید کلی وب سایتی که هم اکنون برای نظر همکاران در اختیار قرار گرفته است، نسبت به وب‌سایت فعلی سازمان دارای ساختار و شکل بهتری است. ولی از نظر ابزار و سرویس‌ها، تاکنون نکته‌ای فراتر از سایت قبلی وجود ندارد. در حقیقت فعلا با توجه به راه‌اندازی فاز اطلاع‌رسانی نمی توان نظر خاصی درباره ارتقای صورت گرفته داد و باید منتظر راه‌اندازی سرویس‌هایی بود که همه منتظر آنها بودند. ابزار و سرویس‌هایی که بتوان با تکیه بر آنها، پیشوند وب سایت را به پورتال تبدیل کرد.