اما امروزه هزاران کاربرد SaaS وجود دارد که از شرکت های بزرگ تا استارت آپ ها به ارایه آنها می پردازند و البته تعداد کمتری از فعالان نیز در عرصه های پلات فرم به مثابه خدمت (PaaS) و زیرساخت به مثابه خدمت (IaaS) فعالند.
در مدل SaaS مشتریان روی داده های خود کنترل دارند، ولی هر چیز دیگری در پشته IT از سوی ارایه کننده خدمات مدیریت می شود. در PaaS مشتری در لایه کاربرد قدرت مانور دارد؛ اما در IaaS این امکان کنترل در همه سطوح بالاتر از سیستم عامل به مشتری واگذار می شود.
تفاوت ها با روش های سنتی تر هم آشکار است؛ با استفاده از این مدل ها، هزینه سربار تجهیز و نگهداری مراکز داده مملو از سرورهای فیزیکی و مجازی، تجهیزات شبکه و ذخیره سازها به شرکت ثالث و ارایه دهندگان بزرگ خدمات واگذار می شود و مشتری فقط بابت خدماتی که در دسترس دارد، پول می پردازد.
در واقع مزایای مدل «به مثابه خدمت» کاملا شناخته شده است و شامل مواردی همچون تغییر هزینه سرمایه ای به هزینه عملیاتی (capex به opex)، کاهش هزینه مالکیت (TCO)، دسترسی کسب وکارها فارغ از اندازه شان به فناوری های پیشرو، اندازه پذیری با توجه به نیاز کسب و کار، پیاده سازی سریع کاربردها و فرایندهای تجاری و آزادسازی نیروی کار برای سایر اولویت ها و پروژه ها می شود. البته این مدل (aaS) مخاطرات احتمالی هم با خود به همراه دارد که از آن جمله می توان به مسایل امنیتی، موضوع حاکمیت شرکتی و مواجهه با شکایات و مدیریت روابط مشتری، افت کارایی و هزینه های پنهان (مثل هزینه مدیریت خدمات ابری چندگانه) پرداخت که عمده این مشکلات احتمالی را می توان با برنامه ریزی دقیق و انعقاد SLA مناسب پوشش داد.
از ساس به زاس
شکی نیست که خدمات ابر عمومی یک عرصه رو به رشد در دنیای کسب وکار است. بررسی های موسسه گارتنر نشان می دهد که در سال 2017 میزان درآمد این کسب وکارها با 18/5 درصد رشد به بیش از 260/2 میلیارد دلار می رسد؛ در حالی که این رقم در سال 2016 میلادی 219/6 میلیارد دلار بود.
از سوی دیگر داده های مربوط به سال 2016 میلادی نشان می دهد که درآمدهای SaaS در این سال از میزان پیش بینی ها بسیار بیشتر بوده و به 48/2 میلیارد دلار رسیده است. SaaSهمچنین در سال 2017 رشد سریع تری نسبت به پیش بینی ها داشته است. گارتنر پیش بینی می کند که درآمدهای SaaS امسال با 21/6 درصد رشد به 58/6 میلیارد دلار برسد و با حفظ همین رشد سالانه، در سال 2018 میلادی نیز رقم 71/2 میلیارد دلار را به عنوان درآمد ثبت کند.
بررسی گارتنر نشان می دهد که درباره مدل پلات فرم به مثابه خدمت نیز شرایط مشابهی حاکم است و میزان پذیرش این مدل فراتر از پیش بینی ها بوده است. به این ترتیب، در سطح سازمانی، علاقه به استفاده از PaaS به عنوان بستر توسعه کاربردها در آینده رو به رشد خواهد بود. گارتنر پیش بینی می کند که درآمدهای PaaS در سال 2017 با 26/7 درصد رشد به 11/4 میلیارد دلار برسد و میزان این رشد در سال 2018 نیز 24/6 درصد (و رسیدن به 14/2میلیارد دلار) خواهد بود.
اما بیشترین میزان رشد درآمد مربوط به زیرساخت به مثابه خدمت است. گارتنر میزان رشد IaaS را در سال 2017 36/6 درصد و در سال 2018 نیز 32 درصد پیش بینی می کند. به این ترتیب درآمدهای IaaS در این دو سال به ترتیب به 34/7 و 45/8 میلیارد دلار خواهد رسید.
اما حالا با وجود سه مدل SaaS، PaaS و IaaS به عنوان ستون های اصلی رایانش ابری و پشتیبانی آنها از دامنه وسیعی از خدمات فناوری اطلاعات و کسب وکار، ما وارد عصر جدیدی می شویم که می توان از آن با عنوان «همه چیز به مثابه خدمت» یا Xaas (Everything as a Service) یاد کرد.
گارتنر پیش بینی می کند که رشد در تمامی بخش های سه گانه ذکر شده تداوم خواهد یافت و این، نشانه پذیرش بیش از پیش خدمات ابری خواهد بود. اما در عین حال، مفهوم همه چیز به مثابه خدمت نیز به سرعت در حال فراگیر شدن است. بر اساس بررسی ها، درسال 2016 میلادی 17 درصد از مجموع بازار زیرساخت، میان افزار و نرم افزارهای کاربردی و خدمات فرایندهای کسب و کار به ابر منتقل شده و این رقم تا سال 2021 به 28 درصد خواهد رسید.
اما با نگرانی هایی که بابت استفاده از مدل های ابری وجود دارد و در همین نوشته هم به آنها اشاره شد، مهاجرت به ابر در سطوح سازمانی نیاز به اقدامات گسترده ای دارد: میزان مفید بودن مهاجرت به ابر درباره اپ ها و فرایندهای کسب وکار متعدد باید بررسی و احصا شود، بین ارایه دهندگان متعدد خدمات ابری باید مقایسه و انتخاب صورت بگیرد، هزینه ها به دقت برآورد شود و برای حاکمیت شرکتی برنامه ریزی شود، خدمات هماهنگ شوند و فرایند پیاده سازی مدیریت و کنترل شود.
بررسی Spiceworks
دیدگاه دیگری که درباره وضعیت مهاجرت به ابر وجود دارد، متکی به گزارش موسسه Spiceworks است. گزارش این موسسه درباره وضعیت فناوری اطلاعات در سال 2018 که با نظر سنجی از 1003 متخصص فناوری اطلاعات فعال در کسب و کارهای مختلف آمریکای شمالی و اروپا تهیه شده، نشان می دهد که اگرچه سرویس های میزبانی شده و خدمات مبتنی بر ابر فعلا در جایگاه سوم از نظر اختصاص بودجه قرار دارند و 21 درصد بودجه را در اختیار گرفته اند (سخت افزار 31 درصد و نرم افزار 26 درصد بودجه را هزینه می کند) 55 درصد پاسخ دهندگان گفته اند که اولویت این خدمات در سازمان آنها افزایش خواهد یافت. همچنین از میان پاسخ دهندگان، 15 درصد از هزینه خدمات ابری را در پشتیبان گیری، 10 درصد برای افزایش کارایی، 9 درصد برای میزبانی وب و 9 درصد برای میزبانی ایمیل صرف می کنند. ارتباطات و دستکتاپ به مثابه خدمت نیز 3 درصد بودجه این بخش را به خود اختصاص داده است.
از سویی 6 مورد از مهم ترین فعالیت هایی که پاسخ دهندگان قصد دارند در 12 ماه آینده به ابر منتقل کنند، شامل رایانش با کارایی بالا، مدیریت زنجیره تامین، مهندسی و تحقیق و توسعه، طراحی نرم افزار، تجارت الکترونیکی و کاربردهای مدیریت پروژه و بهره وری (مانند ترلو) است.
این گزارش در ادامه نیز به دامنه وسیعی از ده ها خدمتی می پردازد که در آینده به ابر منتقل خواهد شد و نشان می دهد که مدل XaaS چطور در حال شکل گیری و فراگیر شدن است.
به این ترتیب، هر چیزی که در محدوده فناوری اطلاعات قرار بگیرد، به زودی در مدل به مثابه خدمت به ابر منتقل خواهد شد. در عین حال با رشد تمایل و امکان پذیری XaaS در کنار توسعه روزافزون اینترنت چیزها، آنچه در آینده نزدیک اهمیتش را بیش از پیش نمایان می کند، کیفیت و سرعت خدمات اینترنت است؛ موضوعی که در کشور ما ایران، همچنان در آن کمبود شدیدی داریم.
منبع: ZDNet