اتاق ایران - پایتخت سوئد یعنی شهر استکهلم ده‎ها شرکت بزرگ و کوچک فعال در حوزه فناوری های پیشرفته را در دل خود جای داده و از این لحاظ پس از دره سیلیکون (Silicon Valley) در شمال کالیفرنیا، در جایگاه دوم جهان قرار گرفته است.

اما چه عواملی باعث شده اند که سوئدی ها تا این حد در پرورش کارآفرینان دیجیتال موفق عمل کنند و سرمایه گذاران خود را به حوزه فناوری های پیشرفته سوق دهند؟

 نظام مالیاتی کارآمد

یافته های بسیاری از تحقیقات اقتصادی حاکی از این هستند که افزایش نرخ مالیات و مخارج دولت موجب کاهش میل به کارآفرینی در کشورها می شود، اما در این قضیه می توان سوئد را یک مثال نقض بارز دانست. بالا بودن نرخ مالیات و درنتیجه باز بودن دست دولت سوئد برای سرمایه گذاری در حوزه های زیربنایی باعث شده است که بنگاه های اقتصادی کشور زیرساخت های فیزیکی و اجتماعی بسیار مناسبی را برای توسعه کسب وکارهای پیشرفته در اختیار داشته باشند.

به عنوان مثال، سوئد ازلحاظ سرعت اینترنت خانگی سومین کشور برتر جهان (پس از کره جنوبی و نروژ) به شمار می رود. بیش از 60 درصد مردم سوئد به اینترنت فیبر نوری با سرعتی بالاتر از 100 مگابیت بر ثانیه دسترسی دارند و دولت سوئد در تلاش است تا این رقم را در افق 2020 به 90 درصد برساند.

سباستین سیمیاتکوفسکی، موسس و مدیرعامل شرکت 2.5 میلیارد دلاری کلارنا که در حوزه تجارت الکترونیکی فعالیت می کند، از همین سیاست پرداخت یارانه برای خرید کامپیوترهای شخصی به عنوان یکی از عوامل موفقیت خود یاد می کند چراکه این سیاست باعث شد وی در سنین کودکی یک کامپیوتر شخصی داشته باشد و بتواند برنامه نویسی را از سن 10 سالگی آغاز کند.

درحالی که مجمع جهانی اقتصاد، نرخ بالای مالیات را مهم ترین مانع توسعه کسب وکار در سوئد می داند، وزیر کسب وکار و نوآوری سوئد نظر کاملا متفاوتی دارد؛ مایکل دمبرگ معتقد است حمایت های اجتماعی-اقتصادی فراگیر در سوئد باعث می شود کارآفرینان ترس کمتری از شکست داشته باشند و با آرامش بیشتری دست به ریسک بزنند.

 مقررات زدایی

تبدیل شدن سوئد به کانون استارت آپ های فعال در حوزه فناوری های پیشرفته، تنها یکی از نتایج درخشان اصلاحات گسترده اقتصادی در این کشور طی دهه 1990 میلادی است.

در دهه 1990 میلادی بروز یک بحران مالی عمیق در سوئد باعث شد دولت این کشور نیاز به اصلاحات اقتصادی اساسی را به شدت احساس کند؛ اصلاحاتی که مبنای آن کاهش تصدی گری دولت و افزایش مشارکت بخش خصوصی در راستای بهبود فضای رقابت در اقتصاد سوئد بود.

بسیاری از صنایع و خدمات مانند حمل ونقل عمومی، برق، مخابرات، راه آهن، خطوط هوایی داخلی و ... که انحصار آنها در دست دولت بود مشمول مقررات زدایی شدند و بخش خصوص توانست به این حوزه ها ورود کند. خدمات دولتی دیگری مانند نگهداری از سالمندان و آموزش پیش دبستانی، ابتدایی و متوسطه نیز به بخش خصوصی واگذار شدند.

در سال 1993 یک قانون رقابت در سوئد به تصویب رسید که به موجب آن ادغام شرکت های بزرگ و هرگونه اقدام ضدرقابتی دیگر ممنوع شد. همچنین در چهارچوب اصلاحات اقتصادی دولت سوئد، نرخ مالیات بر درآمد شرکت ها به تدریج کاهش یافت و از 52 درصد در سال 1990 به 22 درصد در سال های اخیر رسیده است که این رقم در قیاس با نرخ 38.9 درصدی مالیات بر درآمد شرکت ها در آمریکا، برای سرمایه گذاران بسیار وسوسه کننده است.

اخیرا گروهی از محققان سوئدی با انتشار مقاله ای مدعی شده اند کشورشان ازلحاظ کارآفرینی و نوآوری از آمریکا پیشی گرفته است. طبق آمارهای ارایه شده در این مقاله، بیش از 55 درصد از کسب وکارهای سوئد را شرکت های جوانی که تنها پنج سال یا کمتر عمر دارند، تشکیل می دهند؛ درحالی که این رقم برای آمریکا تنها 40 درصد است.

در راستای کمک به شرکت های نوپایی که مترصد جذب استعدادهای برتر هستند اما ازلحاظ پرداخت دستمزد توان رقابت با شرکت های بزرگ تر را ندارند، دولت سوئد اقدام به کاهش مالیات معاملات اختیار سهام شرکت های نوپا کرده است تا این شرکت ها برای سرمایه گذاران و متعاقبا نیروهای ماهرتر جذابیت بیشتری پیدا کنند.

 اعتماد

عامل مهم دیگری که نقشی حیاتی در توسعه چشمگیر استارت آپ ها در سوئد داشته، همان مشخصه ای است که در جامعه سوئد موج می زند: اعتماد!

کارآفرینی سازمانی که می توان آن را به تشریک مساعی و همکاری نوآورانه کارکنان در قالب یک سازمان (شرکت) تعبیر کرد، وقتی به موفقیت ختم می شود که سطح بالایی از اعتماد بین واحدهای اقتصادی و افراد جامعه به صورت کلی وجود داشته باشد. کارکنان یک شرکت وقتی می توانند دست به نوآوری بزنند که مدیران به آنها بیشتر اعتماد داشته باشند و اختیارات بیشتری به آنها تفویض کنند. از طرفی همکاری بین کارکنان وقتی بیشتر خواهد بود که اعتماد بین آنها بیشتر باشد.

بالا رفتن اعتماد بین کارکنان و مدیران شرکت ها مستلزم این است که اعتماد در کلیت جامعه و اقتصاد تقویت شود. اساساً اعتماد به دیگر افراد جامعه عمیقا در فرهنگ سوئدی ها ریشه دوانده و همین مساله باعث شده است که آنها به دولت خود نیز اعتماد داشته باشند و با پرداخت مالیات بیشتر به دولت اجازه دهند در مورد نحوه خرج کردن پس انداز آنها تصمیم گیری کند.

سطح اعتماد در جامعه سوئد به حدی رسیده است که شرکت های بزرگ و معروف به راحتی با استارت آپ های کوچک همکاری می کنند و دانش فنی خود را با آنها به اشتراک می گذارند.