ایبِنا - صنعت بانکداری در چند سال اخیر با تحولات چشمگیری مواجه شده و آنطور که از شواهد و خدمات نوین ارایه شده مشخص است، شعبات بزرگ بانکی در آینده ای نزدیک جای خود را تنها به یک اپلیکیشن موبایلی می دهند. در بانکداری سنتی همیشه این دلهره برای مشتری وجود داشت که یا در ساعت اداری به شعبه مورد نظر خود نرسد و اگر هم می رسید، نیازمند ارایه خدمات از سوی کارمند شعبه بوده و بدون حضور در بانک امکان دریافت هیچگونه خدماتی نداشته باشد.

در روزهای اخیر ITM ها پا به سیستم بانکی ایران گذاشته اند، این دستگاه ها مدل تکامل یافته VTM ها هستند و تفاوت بارز این دو دستگاه ماژولار بودن آن است که از ۴ بخش اصلی تشکیل شده که هر بخش نیز از اجزای متفاوتی تشکیل شده است؛ درواقع این دستگاه بر اساس نیاز مشتری قابل شخصی سازی خواهد بود. این دستگاه قابلیت ارایه خدماتی از جمله افتتاح حساب و صدور کارت نقدی، انتقال وجه بین سپرده ها و انتقال وجه بانکی، اعلام مفقودی و مسدودی کارت، صدور اینترنتی کارت هدیه، پرداخت اقساط تسهیلات بانک شهر، مسدود کردن اینترنت بانک و همراه بانک، انتقال وجه ساتنا، انتقال وجه پایا، صدور گواهی تمکن مالی، صورتحساب فارسی و لاتین، صدور ضمانت نامه بانکی و همچنین خدمات مبتنی بر دولت الکترونیکی را دارد.

مشتریان با استفاده از این دستگاه، می توانند بسیاری از امور بانکی مورد نیاز خود را بدون مراجعه به شعبات فیزیکی بانک انجام دهند اما بازهم تا رسیدن به بانکداری مجازی فاصله است؛ چراکه هدف از بانکداری مجازی و دریافت کلیه خدمات به صورت غیر حضوری، استفاده از فناوری های پیشرفته نرم افزاری و سخت افزاری مبتنی بر شبکه و مخابرات برای تبادل منابع و اطلاعات مالی مشتریان به صورت مجازی است که می تواند باعث حذف نیاز به حضور فیزیکی مشتری در شعب بانک ها شود. استفاده از سیستم های رایانه ای متمرکز، عدم محدودیت زمانی و مکانی جهت انجام عملیات بانکی، امنیت بالا و قابلیت پیگیری عملیات بانکی و افزایش سرعت و کارایی، ویژگی هایی است که ضرورت تاسیس خدمات بانکی مجازی در دنیای کنونی را اجتناب ناپذیر می کنند. اما با بررسی خدمات ارایه شده از سوی بانک ها و با توجه به نظر کارشناسان، بانکداری ایران از بانکداری سنتی عبور کرده و در مرحله بانکداری الکترومکانیک انجام خدمات مبتنی بر وجود دستگاه و تا حدودی بانکداری الکترونیکی قرار دارد و تا رسیدن به بانکداری مجازی و انجام کلیه خدمات بانکی به صورت غیر حضوری با همکاری مسوولان و دستگاه های ذی ربط، تنها چند قدم باقی مانده است.

نیما امیرشکاری، فعال حوزه بانکداری الکترونیکی درباره پیشرفت بانکداری در ایران و مسیر این صنعت برای رسیدن به بانکداری مجازی، معتقد است: تعاریف واحد و مشخصی از بانکداری الکترونیکی وجود ندارد زیرا هریک از بانک ها و نهادهای مالی به فراخور نیاز خود و مشتری، خدمات مورد نظر  را تعریف و ارایه می کنند.

وی با بیان اینکه برخی بانک های ایرانی در حال حاضر پیشخوان های مجازی برای ارایه خدمات غیر حضوری و الکترونیکی به مشتریان دارند اما بازهم نمی توان مدعی بود که بانکداری مجازی دارند، افزود: در حال حاضر ارایه تسهیلات در ایران به دلیل دریافت اسناد و مدارک متعدد از سوی بانک، به صورت غیرحضوری پرداخت نمی شود که به نظرم مشکل بزرگ و درخور توجهی است. براساس تعاریف جهانی و تقسیم بندی های علمی به این نوع بانکداری و خدماتی که ارایه می شود، بانکداری الکترونیکی گفته می شود و   نمی توان آن را به عنوان بانکداری مجازی تلقی کرد.

این کارشناس حوزه بانکداری الکترونیکی درباره برخی خدمات جدید ارایه شده ازجملهVTM ها و ITMها گفت: اینگونه دستگاه ها متعلق به دوره قبل از بانکداری الکترونیکی یعنی دوره بانکداری الکترومکانیک است؛ زیرا ترکیبی از دستگاه مکانیکی و بانکداری الکترونیکی است .

وی گفت: این در حالی است که بانکداری روز دنیا در حال حرکت به سمتی است که حتی از اینگونه دستگاه ها هم استفاده نشود و مشتریان سیستم بانکی خدمات بانکی مورد نیاز خود را از طریق تلفن همراه، رایانه و اینترنت و ... دریافت کنند. امیر شکاری با بیان اینکه هدف نهایی صنعت بانکداری، رسیدن به بانکداری الکترونیکی است، گفت: در کشور ما بانکداری الکترونیکی فعال شده اما همچنان فعالان حوزه بانکی در تلاش برای سرمایه گذاری در نسل قبل یعنی بانکداری الکترومکانیک هستند. 

این کارشناس افزود: در صورتی که همه دنیا به دلیل هزینه بر بودن دستگاه های الکترومکانیکی به دنبال حذف بانکداری الکترومکانیک هستند، در بانکداری الکترونیکی تنها تهیه یک برنامه بر عهده بانک است و مابقی هزینه ها بر عهده مشتری است؛ اما بانک های ما همچنان به دنبال فعالیت و گسترش بانکداری الکترومکانیک هستند. وی با بیان اینکه ایران برای اجرای بانکداری مجازی در داخل، از نظر تکنولوژی هیچ مشکلی ندارد، گفت: مشکل ما بر سر فرآیندهای بانکی و مباحث حقوقی است و به هیچ عنوان مشکلی در زمینه تکنولوژی نداریم. امیر شکاری گفت: برخی قوانین دست و پاگیر باعث می شود تا خدمات به صورت غیر حضوری انجام نشود زیرا زیرساخت های حقوقی لازم در صورت بروز مشکل به روز نیست و مانند تکنولوژی در کشور پیشرفت نکرده است. مشکل عمده ای در تکنولوژی وجود ندارد و مشکل زیر ساخت های حقوقی و حتی قوانین بانکی است.