خروج واردکنندگان قانونی از بازار
واقعیت این است که بسیاری از واردکنندگان قانونی حوزه فاوا به دلیل مشکلاتی ازجمله تعرفه، عوارض گمرکی، رسوب کالا در گمرکات، بوروکراسی اداری، استاندارد و ارزیابی کالا، نوسان نرخ دلار، مشکلات ناشی از نقل و انتقال پول به خارج، مالیات و بسیاری موارد دیگر، کسب و کار را رها کردهاند و کاملا بدیهی است، فرسایش واردکنندگان قانونی به معنای رونق تجارت غیرقانونی است. محمد آقایی، دبیرکل مجمع عالی واردات، وجود تعرفه های نامناسب را از مهم ترین مشکلات واردکنندگان حوزهICT عنوان می کند و معتقد است، تعرفه بالای برخی از کالاهای رایانه ای در راستای حمایت از تولید داخلی موجب افزایش بی رویه واردات غیرقانونی شده و لازم است که دولت نسبت به آن موضع شفافی اتخاذ کند.
آقایی، روند طولانی ترخیص کالا از گمرک را از دیگر مشکلات شرکتهای واردکننده می داند و در این مورد می گوید: نمونهای داشتیم که دستگاه فتوکپی در گمرک بندرعباس ترخیص شده، اما ارزیابی مجازی آن به گمرک میبد سپرده شده است و کارشناس گمرک میبد درخواست وزارت ارشاد کرده است و تا زمانی که مشخص شده نیازی به مجوز ندارد 10 روز زمان برده است.
وی با بیان اینکه ترخیص کالای رایانهای از گمرکات بیش از یک ماه طول میکشد، می افزاید: استدعای ما از دولت این است که این موانع از سر راه واردکنندگان قانونی برداشته شود تا بیش از این شاهد قاچاق کالا در صنف فاوا نباشیم.
تعرفه و مالیات، دو دلیل عمده قاچاق
مجید هاشم الحسینی، عضو مجمع عالی واردات نیز در مورد افزایش واردات غیرقانونی در صنف فناوری اطلاعات و ارتباطات می گوید: بر اساس تعرفه گمرکی و مالیات بر ارزش افزوده، ماوس وایرلس باید در بازار رایانه قیمتی حدودا 40 هزار تومان داشته باشد. این در حالی است که ماوس وایرلس با قیمت کمتر از 20 هزار تومان به فروش می رسد که نشان می دهد کالا از مسیر غیر قانونی وارد کشور شده است. وی از انتخاب گمرک تخصصی صنف فاوا گلهمند است و در این باره توضیح می دهد: هرصنفی برای خود گمرکی تخصصی دارد و صنف فاوا باید کالاهای خود را از بندر لنگه ترخیص کنند که این گمرک اصلا در قد و قواره این صنف نیست.
در همین حال، کامبیز رشیدی عضو سندیکای تولیدکنندگان رایانه معتقد است که افزایش واردات غیرقانونی غیر از مسایل گمرکی بیشتر به دلیل مسایل مالیاتی است. چراکه تعرفه گمرکی تبلت اکنون 5 درصد است، اما میزان واردات قانونی سالی 5 هزار تاست که نسبت به حجم تقاضای بازار بسیار کم است.
ناهماهنگی بین گمرکات و سازمانهای ذیربط
به غیر از مشکلاتی که شرکت های واردکننده قانونی حوزه فاوا با آن دست به گریبان هستند، گاهی به دلیل ناهماهنگی هایی که میان گمرکات اجرایی کشور روی می دهد کالاها و قطعاتی که برای تولید ضروری است، مدت طولانی در گمرک می مانند و این توقف و ناهماهنگی با افزایش هزینه های انبارداری منجر به افزایش هزینه های تولید می شود.
مسعود شنتیایی رییس سندیکای تولیدکنندگان تجهیزات فناوری اطلاعات می گوید: به ادعای مسوولان گمرک ایران، یکی از موفقیت های گمرک در یکی دو سال اخیر ترخیص کالا ظرف مدت زمان کمتر از سه روز است که باید بگوییم در عمل به دلیل فرایند استاندارد و بوروکراسی این گونه نیست و اغلب کالاها مدت طولانی در گمرک می ماند و این باعث افزایش هزینه های شرکت ها شده است.
ضرورت ایجاد کد آی سیک برای کالاهای ICT
نصیری مشاور کمیسیون فناوری اطلاعات و ارتباطات اتاق بازرگانی ایران یکی از مسایل شرکتهای حوزه فاوا را نداشتن کد آی سیک(ISIC) در گمرکات عنوان می کند. به اعقتاد وی، کالاهای حوزه رایانه باید دارای کد آی سیک باشند تا شناسایی آنها راحت صورت بگیرد.
وی می افزاید: اکنون صنایع مختلف این کد را دارند و میتواند مصداقی برای شناسایی کالاهای حوزه فناوری اطلاعات باشد.
عبدالرضا نوروزی، رییس اتحادیه صنایع لوح های فشرده ایران نیز تحریم ها را از مشکلات شرکت های تولیدکننده و واردکننده حوزه فاوا می داند. نوروزی می گوید که با وضع تحریم ها تولیدکننده های فناوری اطلاعات همه قطعات را نمی توانستند به راحتی وارد کنند و به این دلیل صنایع ما بسیار آسیب دیدند که لازم است از آن ها حمایت شود و می توان با وضع جوایز صادراتی، به صادرکنندگان کمک کرد.
به گفته نوروزی، قبل از تحریم ها قطعات مورد نیاز خط تولید، ظرف سه روز خریداری و وارد می شدند اما همچنان این مساله گاه تا دو سه ماه هم طول می کشد.
لزوم مشارکت فعالان اقتصادی در ارزش گذاری کالاهای وارداتی
تعیین ارزش کالا در گمرک نیز یکی دیگر از مشکلات شرکتهای واردکننده به شمار می آید که مدیرکل دفتر ارزش و تعرفه گمرک ایران برای رفع این مشکل از تمام تشکل های بخش خصوصی فاوا می خواهد که در تعیین ارزش کالا گمرک را همراهی کنند.
خداکرم اسکندری در مورد قاچاق کالا و مشکلات وارداتی فعالان صنف فناوری اطلاعات توضیح می دهد: قبول داریم که هر چه حقوق ورودی گمرک کم تر باشد، قاچاق کم تر می شود و در این راستا شاید واقعاً لازم باشد که 9 درصد مالیات بر ارزش افزوده وارداتی حذف شود که باید بر روی این موضوع بررسی بیشتری صورت بگیرد.
اسکندری در مورد طولانی شدن روند ترخیص کالاها از گمرک نیز می گوید: واردکنندگان خوش نام می توانند با اعلام سوابق ترخیص خود در یکی دو سال گذشته به گمرک به صورت شفاف، از مزایایی بهره مند شوند، مانند اینکه به دلیل اعتماد گمرک به این واردکنندگان کالاهایشان زودتر ترخیص می شود.
معاون مرکز واردات و امور مناطق آزاد ویژه گمرک ایران نیز با پذیرفتن برخی مشکلات در امور گمرک و ترخیص کالاها گفت: قطعا مشکلات هست، اما شرایط خیلی بهتر شده است.
به گفته علیرضا اسماعیلی، بعضی مشکلات زیرساختی هنوز وجود دارد که باعث می شود زمان ترخیص و بعضی امور گمرکی طولانی می شود گرچه عرف کار ما این است که سه روزه کالاها از گمرک ترخیص شوند.
مظفر علیخانی، معاون فنی و خدمات بازرگانی اتاق ایران نیز معتقد است که گاه قوانین و آیین نامه هایی تصویب می شود اما فعالان اقتصادی از آن ها بی خبر می مانند و هم برای خودشان و هم برای گمرک مشکل ایجاد می شود که لازم است گمرک در این موارد اطلاع رسانی خوبی داشته باشد.
علیخانی می افزاید: فعالان اقتصادی باید مشارکت در ارزش گذاری در صادرات و واردات را جدی بگیرند. چراکه فقدان شفافیت در ارزش گذاری به ضرر خود فعالان اقتصادی است.