فناوران - دفتر مطالعات ارتباطات و فناوریهای نوین مرکز پژوهش های مجلس، شاخص صادرات محصولات با فناوری بالا (های تک) در ایران را بررسی و اعلام کرد: با توجه به شاخص های اعلام شده تا سال ۹۳، سهم این فناوری در سبد صادرات کشور ۶۳۳ میلیون دلار بود.
در این گزارش آمده است: یکی از ویژگی های اقتصاد دانش بنیان، بالا بودن سهم خدمات و محصولات با فناوری بالا در تولید ناخالص ملی و از کل صادرات تولیدی است که شاخص مهمی در حوزه تجاری سازی محصولات دانش بنیان محسوب می شود. اما همانند بسیاری از شاخص های دیگر حوزه علم، فناوری و نوآوری، متولی مشخصی برای محاسبه و گزارش دهی منظم شاخص صادرات محصولات با فناوری بالا وجود ندارد و به همین دلیل این شاخص از مهم ترین شاخص های مورد اختلاف و بحث در کشور است.
براساس این گزارش مهم ترین شرط لازم برای اندازه گیری دقیق این شاخص، تعریف محصولات با فناوری های بالا و شناسایی مصادیق آنهاست. در این ارتباط، سازمان ها و نهادهای بین المللی معیارها و کدهای طبقه بندی مختلفی را برای شناسایی مصادیق محصولات با فناوری بالا ارایه کرده اند.
در این گزارش، مصادیق این محصولات در تعاریف ارایه شده توسط سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه، اداره آمار اتحادیه اروپا و بانک جهانی تجمیع و مقدار صادرات آنها از گزارش سال ۱۳۹۳ گمرک کشور استخراج شد.
بررسی ها نشان می دهد که در سال ۹۳، میزان صادرات محصولات با فناوری بالا در کشور حدود ۴۳۳ میلیون دلار بوده است. در این محاسبه، صرفا محصولات با فناوری بالا که در گزارش گمرک قابل شناسایی بود، لحاظ شده است.
براساس این گزارش نرم افزار و تجهیزات نظامی و دفاعی نیز از مصادیق محصولات با فناوری بالا هستند که در گزارش های سالیانه گمرک پوشش داده نمی شوند. اما مرکز پژوهش ها استعلام از اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان نرم افزار ایران را ملاک عمل قرار داده و اعلام کرده است صادرات نرم افزار در سال ۹۳ حدود ۲۰۰ میلیون دلار بود که با احتساب این رقم، حجم کل صادرات محصولات با فناوری بالا (بدون محاسبه تجهیزات نظامی و دفاعی) به حدود ۶۳۳ میلیون دلار می رسد.
محصولات مربوط به داروسازی و مواد شیمیایی مورد استفاده در پزشکی و محصولات دارویی با حدود ۲۹۶ میلیون دلار بیشترین سهم صادرات (۴۷ درصد) را در سال ۹۳ به خود اختصاص داده است. پس از آن محصولات حوزه نرم افزار با ۲۰۰ میلیون دلار (۳۲درصد) و محصولات حوزه رادیو، تلویزیون و تجهیزات مخابراتی با بیش از ۵۷ میلیون دلار (۹درصد) قرار دارند. در این محاسبات، صادرات خدمات فنی و مهندسی لحاظ نشده است.
مرکز پژوهش های مجلس با ارایه چارچوب محاسبه این شاخص، مبنایی را برای محاسبه دقیق تر شاخص و ارایه به سیاستگذاران و برنامه ریزان مطرح کرده است. درعین حال پیشنهاد داده است که متولی واحدی برای تعریف دقیق مصادیق محصولات با فناوری بالا (های تک) طبق معیارهای بین المللی و پایش و گزارش دهی سالیانه شاخص صادرات این محصولات تعیین شود. همچنین علاوه بر اقلام صادراتی با فناوری بالا (که در این گزارش استخراج شده)، خدمات فنی و مهندسی با فناوری بالا نیز شناسایی و به نحو مناسب کدگذاری شوند تا میزان صادرات آنها هرساله قابل احصا و بررسی باشد.