چرا رشد 7/4 درصدی ملموس نیست؟
سیامک پیربابایی- فعالان اقتصادی در شرایطی رکود حاکم بر اقتصاد را با گوشت و استخوان لمس و مرز ورشکستگی را در نزدیکی بنگاه های اقتصادی خود احساس می کنند که آمارهای اعلام شده مبنی بر تجربه رشد 7.4 درصدی اقتصادی ایران در نیمه نخست امسال همگان را شوکه کرد.
مردم و فعالان اقتصادی، هفته اول دی ماه را در حالی شروع کردند که رییس سازمان برنامه وبودجه با تشریح جزییات و آثار کلان لایحه بودجه 96، اعلام کرد که برای سال آینده رشد اقتصادی 7.7 درصدی در بودجه پیش بینی شده است. این موضوع نیز آن چنان شگفت آور بود که تعجب ناشی از اعلام این آمارها را نمی توان انکار کرد. برخی آن را توجیه و دسته ای دیگر نیز آن را نقد کردند.
حافظه تاریخی آن هایی که دستی بر آتش دارند و در تولید و تجارت شناسنامه دار مشغول به فعالیت هستند و ریسک سرمایه گذاری در این عرصه را به جان خریده اند، بیانگر آن است که در طول سه سال اخیر، براساس آمارهای دولت، رشد اقتصادی از یک سری اعداد منفی ادعاشده به یک عدد مثبت قابل افتخار 7.4 درصدی رسیده است. اما در همین دوره سه مؤلفه سرمایه گذاری داخلی، سرمایه گذاری خارجی و نرخ بیکاری تغییر محسوسی نداشته است. به همین دلیل از آنچه به عنوان آمار رشد اقتصادی ایران بیان شده، این سیگنال دریافت می شود که این اعداد صرفاً ناشی از افزایش فروش نفت باشد و در آن اثری از رونق، رشد تولید و اشتغال زایی دیده نمی شود. وجود شهرک های صنعتی با فعالیت کمتر از 50 درصد و فعالیت واحدهای صنعتی با 25 درصد ظرفیت اسمی، گواهی است بر این ادعا که رشد اقتصادی در قسمت تولید و حتی تجارت ملموس نیست. البته ممکن است دلیل ناملموس بودن آن به انرژی ای بازگردد که در طول دوره 90 تا 93 از اقتصاد کشور گرفته شده است؛ دوره ای که اقتصاد ایران رشد منفی را تجربه می کرد و با چالش های متعددی نظیر تحریم، نوسان نرخ ارز، نقدینگی افسارگسیخته، تورم آزاردهنده و ده ها مؤلفه جانکاه دیگر دست وپنجه نرم می کرد که بی شک توان و اندوخته بنگاه های اقتصادی را در خود هضم کرده و به همین دلیل رشد اقتصادی در سال های بعد به جای آنکه به صورت ملموس در زندگی مردم و فعالان اقتصادی نمایان شود، صرف جبران مافات شده است.
بهتر است دولت ضریب شفاف سازی را افزایش داده و رشد اقتصاد را به تفکیک گروه های مختلف اعلام کند؛ چراکه ممکن است این رشد اقتصادی ادعا شده، چندان که باید وشاید متوازن نباشد و تمرکز آن در بخش هایی صورت گرفته که فعالان اقتصادی بخش خصوصی چندان نسبتی با آن بخش ها ندارند و به همین دلیل آثار آن را به این سرعت دریافت نمی کنند.
از سوی دیگر مروری گذرا بر منحنی سینوسی رشد اقتصاد ایران نشان از آن دارد که در سی ساله اخیر، اقتصاد ایران صعودها و سقوط های متوالی بسیار پرفرازونشیبی را طی کرده است. تجربه های بسیار متفاوت که با افت وخیزهای ناگهانی و شوک آور همراه بوده است. یک باره در یک سال رشد اقتصادی، به لبه 8 درصد نزدیک شده و در سوی مقابل چندین سال نیز رشد منفی یا صفر را تجربه کرده است.
توقع اغلب اقتصاددانان و فعالان اقتصادی، حاکم شدن یک فضای باثبات همراه با یک شیب مداوم است. حتی اگر ضریب این شیب صعودی کم باشد ولی استمرار آن قابل پیش بینی باشد، می تواند نویدبخش روزهای بهتری از داشتن ایامی با یک رشد جهشی موقت باشد. بنابراین دومین خواسته فعالان اقتصادی را باید این گونه جمع بندی کرد که دولت تلاش خود را بر این مدار متمرکز کند که این رشد پایدار بماند.
عضو هیات مدیره فدراسیون واردات