به نظر شما درحال حاضر فعالیت بخش خصوصی ایران و ارتباط این بخش با کشورهای خارجی را چطور ارزیابی می کنید؟
امروزه بخش خصوصی سهم بزرگی از اقتصاد کشور دارد اما متاسفانه این بخش نتوانسته ارتباط خوب و سازنده ای با کشورهای خارجی برقرار کند. از سوی دیگر تحریم ها و محدودیت های چند سال اخیر شرکت های ایرانی موجب شده کشورهای خارجی شناخت و درک درستی از ظرفیت های موجود و پیشرفت های بخش خصوصی در ایران نداشته باشند.
فکر می کنید از میان برداشتن تحریم ها و موازی با آن حضور در شبکه های اجتماعی به شناساندن این ظرفیت در بازارهای خارجی کمک کند؟
شکی نیست در دوران پس از برجام فرصت خوبی در اختیار بخش خصوصی قرار دارد تا با حداکثر استفاده از شبکه های اجتماعی برای برندینگ ایران و شرکت های ایرانی تلاش کنند. نکته ای که باید مورد توجه قرار گیرد، ضرورت معرفی پتانسیل ایران از لحاظ اقتصادی با کمک شبکه های اجتماعی است.
شبکه های اجتماعی چطور می توانند به فعالان بخش خصوصی کمک کنند؟
شبکه های اجتماعی (مخصوصا شبکه های اجتماعی B2B) می توانند نقش تعیین کننده ای در ایجاد روابط کاری سازنده، جذب سرمایه گذاری های خارجی، افزایش صادرات و همکاری های تجاری بین المللی ایفا کنند. امروزه بازاریابی دیجیتال و شبکه های اجتماعی به صورت خاص، بهترین ابزار برای افزایش مشتریان، افزایش درآمد و نیز ایجاد ارتباط با مشتریان قدیمی است که می تواند در ابعاد مختلف به موفقیت کسب و کارهای داخلی کمک کند.
منظورتان از «ابعاد مختلف» چیست؟
از جمله این ابعاد می توان به دو مورد مهم پرداخت: معرفی خدمات، محصولات و غیره به بازارهای جهانی و حفظ ارتباط با مشتریان جدید برای ایجاد اعتماد که امری بسیار مهم در کسب و کارهای از راه دور است.
درحال حاضر و حتی سال های پیش هم که تحریم پابرجا بود، صاحبان کسب و کار از شبکه های اجتماعی استفاده می کردند اما گمان کنم به تازگی متوجه ظرفیت این شبکه ها برای جذب مشتری شده اند. اینطور نیست؟
درحال حاضر کسب و کارهای داخل کشور از شبکه های اجتماعی بیشتر برای معرفی خدمات/ محصولات خود استفاده می کنند نه ایجاد و پایش ارتباط با مشتریان و استفاده کنندگان خدمات. ظاهرا مفهوم مشتری دایمی برای کسب و کارهای داخلی سال هاست از بین رفته؛ درحالی که کسب و کارها باید بیشترین ارتباط را با مشتریان خود داشته باشند تا مشتریان به آنها اعتماد کرده و با کسب و کار ارتباط برقرار کنند. به جرات می توان گفت امروزه تنها راه برای جلب اعتماد و ارتباط دایم با مشتری، استفاده از شبکه های اجتماعی است.
دلیلش محدودیتی نیست که کسب و کارها برای حضور در این شبکه ها دارند؟
شاید برای حضور در شبکه های اجتماعی به خاطر فیلتر بودن این شبکه ها محدودیتی وجود داشته باشد؛ اما می بینید که درحال حاضر بسیاری از برندها به این شبکه ها روی آورده و از این طریق بیش از گذشته خود را به جامعه مصرف کنندگان معرفی کرده اند. فکر نمی کنم برای استفاده از این ابزارها و حضور در بازارهای جهانی، کسب و کارهای داخلی محدودیت خاصی داشته باشند. آنها می توانند با هدف گذاری بازار موردنظر خود، سرویس یا محصول خودشان را معرفی کرده و نسبت به ایجاد ارتباط و سپس ایجاد اعتماد اقدام کنند.
اما به هرحال فیلتر بودن شبکه های اجتماعی می تواند یک مشکل و مانعی برای استفاده از آن تلقی شود. به خصوص برای شرکت های خارجی که به ایران می آیند. اینطور نیست؟
شکی نیست در کنار ضرورت استفاده از شبکه های اجتماعی در تجارت، مشکلاتی نیز وجود دارد. به جز محدودیت های بی شمار، از یک طرف فیلترینگ داخل کشور و از طرف دیگر در دسترسی به امکانات و ابزارهای حرفه ای بازاریابی شبکه های اجتماعی برای ایرانیان دچار محدودیت هستیم. همچنین در کنار نبود نیروی متخصص در حوزه بازاریابی در شبکه های اجتماعی، تولید محتوای خاص شبکه های اجتماعی ازجمله مشکلات در این حوزه است. البته به نظر می رسد اخیرا صاحبان کسب و کار با فضای شبکه های اجتماعی بیشتر آشنا شده اند؛ اما تولید محتوا در این حوزه نیاز به دانش و تسلط بر شبکه های اجتماعی، اخلاق، خواسته و سلیقه کاربران دارد.
در کنار این مسایل به نظر شما از میان برداشته شدن تحریم ها چه تاثیری بر فعالیت صاحبان کسب و کار در شبکه های اجتماعی می گذارد؟
پیش بینی من با تجربه ای که از حضور کسب و کارهای داخلی و خارجی در شبکه های اجتماعی و همکاری با آنها دارم، این است که در شرایط پسابرجام به دلیل ایجاد شرایط مناسب برای ارتباط با بازارهای بین المللی، شبکه های اجتماعی مخصوصا شبکه های حرفه ای و B2B می توانند در اولویت توسعه کسب و کارها قرار بگیرند. در کنار کسب و کارهای داخلی باید به فعالیت شرکت هایی که برای کار وارد ایران می شوند نیز توجه کنیم.
شرکت های خارجی در ایران علاوه بر فیلترینگ ممکن است با چه مشکلاتی برای حضور در شبکه های اجتماعی روبه رو شوند؟
شکی نیست که برندهای خارجی در صورت ورود به بازار ایران نیز از شبکه های اجتماعی با وجود تمام محدودیت های موجود (فیلترینگ) استفاده خواهند کرد و مجبورند از متخصصان داخل کشور برای بازاریابی استفاده کنند. گاهی علاوه بر فیلترینگ، محدودیت هایی از سوی شبکه های اجتماعی در استفاده از شبکه های اجتماعی مطرح می شود که برای شرکت های خارجی غیرقابل درک است. بازاریابی در شبکه های اجتماعی با وجود محدودیت های این چنینی برای ایران، برای کسانی که سال ها بدون محدودیت در آنها فعالیت کرده اند سخت و گاهی حتی غیرممکن به نظر می رسد.
پس مسوولان و مدیران همراه با برجام باید در سایر زمینه ها نیز تغییراتی ایجاد کنند. فکر کنم منظور شما همین است؟
به قول جناب ظریف، وزیر محترم امور خارجه، برجام یک فرصت است که باید از آن استفاده کنیم. شاید برجام فرصتی برای پایان دادن به محدودیت شبکه های اجتماعی در داخل کشور و محدودیت هایی باشد که مدیران شبکه های اجتماعی برای ایرانی ها ایجاد کرده اند.
به نظر می رسد در عصری قرار داریم که شبکه های اجتماعی می توانند نقش تعیین کننده ای در معرفی ظرفیت کشورها در سطح بین المللی داشته باشند. اینطور نیست؟
همینطور است. باید در نظر داشته باشیم شبکه های اجتماعی می توانند چهره اصلی جامعه ایران را برای جهانیان نمایش دهند. ما باید فرصت های اقتصادی و شرایط خوب سرمایه گذاری در ایران را توسط شبکه های اجتماعی به جهانیان نشان دهیم. امیدوارم شبکه های اجتماعی نه فقط به عنوان راهی برای معرفی؛ بلکه برای ایجاد ارتباط مستحکم و وفاداری بین دو طرف ایفای
نقش کنند.