بگوییم همکار نه رقیب
اردشیر طیبی، مدیر عامل آژانس دیجیتال مارکتینگ ماهورنگار است، شرکتی که در حال حاضر چند مشتری در رسانه های اجتماعی دارد که بین کاربران از محبوبیت خوبی برخوردار هستند. از جمله این مشتری ها می توان به بیسکوییت گرجی اشاره کرد که با راه اندازی یک کمپین توانست توجه بسیاری از کاربران را به خود جلب کند. پردیس قلهک مشتری دیگر این شرکت است.
درباره بازاریابی، تولید محتوا و مدیریت برندها در سانه های اجتماعی تحت عنوان شغلی به نام «مدیریت رسانه های اجتماعی» با وی صحبت کردم. او با اشاره به اینکه در گذشته مدیران روابط عمومی شرکت ها ارتباطی یکسویه با رسانه ها داشتند، گفت: در حال حاضر مدیر شبکه های اجتماعی یک مرحله جلوتر از مدیر روابط عمومی، ارتباطی دو سویه با مخاطبان برند برقرار می کند و این مهم ترین تاثیری است که شبکه های اجتماعی بر سرنوشت برندها گذاشته اند.
وی درباره تفاوت کار روابط عمومی و مدیریت رسانه های اجتماعی گفت: روابط عمومی چه آنلاین و چه آفلاین، بیش از هر واحد دیگری به طور مستقیم با مشتری در ارتباط است و وظیفه حفظ وجهه برند را بر عهده دارد. اما واحد رسانه های اجتماعی به عنوان زیر مجموعه روابط عمومی عمل می کند و به تولید محتوا می پردازد.
در حال حاضر میلیون ها کاربر شبکه اجتماعی در دنیا وجود دارد که اکثر آنها به نحوه کار با این شبکه ها به عنوان ابزار آشنایی دارند. طیبی درباره مهارتی که افراد برای اشتغال در حرفه ای به نام مدیریت رسانه های اجتماعی نیاز دارند، گفت: آنچه که یک مدیر شبکه های اجتماعی را تبدیل به یک مدیر خوب می کند، چیزی بیشتر از بلد بودن نحوه کار با ابزار است. چنین موقعیت شغلی نیازمند مطالعه بسیار، اطلاع خوب و موثر از اخبار و تحولات جاری و استعداد پویش سریع حجم زیادی از مطالب با چشم غیر مسلح است. همه اینها پیش نیازهای لازم است و در ادامه حجم وسیعی از دانش مرتبط با این زمینه در اینترنت به رایگان وجود دارد که به روز بودن در آنها باعث تمایز یک مدیر شبکه های اجتماعی با سایر همکارانش می شود.
حرفه مدیریت رسانه های اجتماعی که در ایران حرفه نویی است این روزها بین جوانان علاقه مند به اینترنت طرفداران زیادی دارد. طیبی درباره روند گسترش این حرفه در بازار ایران گفت: به طور کلی به خاطر ضعف دانش در حوزه دیجیتال مارکتینگ، بسیاری از افراد و مجموعه های مختلف با ظاهرسازی های دروغین به دنبال جلب رضایت مشتریان خود هستند. بنا بر این تصور غلطی در باور مدیران مختلف در مورد اثربخشی کمپین های دیجیتال شکل گرفته است که بسیار دشوار می توان بر آن فائق آمد. اما قطعا در آینده نزدیک با رشد و پا گرفتن مجموعه های تخصصی که این روزها در حال شکل گرفتن هستند این رویه تغییر خواهد کرد و متقلبان از بازار حذف خواهند شد.
از نظر مدیر عامل آژانس دیجیتال مارکتینگ ماهورنگار، یک واحد رسانه اجتماعی متوسط در شرکت ها و سازمان ها به نیروهایی مانند یک کپی رایتر خوب، مدیر هنری، طراح گرافیک و همچنین هماهنگ کننده شبکه های اجتماعی نیاز دارد.
وی جایگاه واحد رسانه اجتماعی را در سازمان ها حساس دانست و گفت: این واحد نخستین واحدی است که در سریع ترین زمان با تبعات تصمیمات مدیران بالا دستی مواجه می شود.
این حساسیت از آنجا ناشی می شود که واحد رسانه اجتماعی به صورت مستقیم با مخاطبان برند در ارتباط است و پاسخگویی و نشان دادن واکنش به آنها طی زمان مناسب مهم است. طیبی در این باره گفت: اهمیت دادن به بازخوردهایی که از مخاطبان به صورت مستقیم دریافت می شود می تواند باعث واکنش به موقع شرکت در مقابله با وقایع مختلفی شود که برند در طول روز با آن روبه رو است. بنابراین ارتباط نزدیک مدیر شبکه های اجتماعی با رده های بالای مدیریت شرکت و ارسال گزارش مستقیم به آنان می تواند شرکت را روز به روز ارتقا دهد.
وی در مورد تاثیر حضور برندها در شبکه های اجتماعی بر پیشرفت و موفقیت آنها گفت: موفقیت در شبکه های اجتماعی یک شبه به دست نمی آید و نیاز به صبوری بسیار دارد. اما این صبوری منجر به تشکیل یک شبکه موثر از مشتریان وفادار به برند می شود.
در این میان باید دید مدیران سازمان ها و شرکت ها چقدر صبورند. مدیر عامل آژانس دیجیتال مارکتینگ ماهورنگار گفت: بسیاری از مدیران ایرانی به دنبال نتایج فوری هستند. یا به سراغ شبکه های اجتماعی نمی آیند یا به دنبال میان برهای بی نتیجه ای مثل برگزاری مسابقات بی هدف و یا جمع آوری دنبال کننده (فالوور)های دروغین می روند. بر این اساس، این نکته که مدیران بالا دست لازم است درک مناسبی از پتانسیل های شبکه های اجتماعی داشته باشند برای موفقیت ضروری است.او شیوه کار یک واحد رسانه اجتماعی برای راه اندازی یک کمپین موفق را اینطور ترسیم کرد: نخست باید دید مشتری چه سابقه ای در شبکه های اجتماعی دارد. اگر این نخستین حضور مشتری است، قدم اول شبکه سازی است که امر بسیار مهم و زمان بری است و ممکن است بیش از یک سال به طول بیانجامد. سپس پیش برد همزمان محتوا در رسانه های مختلف اهمیت ویژه پیدا می کند. در پایان یک کمپین دیجیتال مارکتینگ موفق بایست در تمامی ابعاد منسجم باشد تا بتوان آن را موفق نامید.
طیبی در مورد چشم انداز حرفه مدیریت رسانه های اجتماعی گفت: قطعا با گذشت زمان ضرورت استفاده از شبکه های اجتماعی و رسانه های دیجیتال به عنوان ابزاری قدرتمند در برندینگ و شبکه سازی بیشتر خواهد شد. بنا بر این حوزه کار در این بخش گسترده تر خواهد شد و فرصت های شغلی خوبی در آن بوجود خواهد آمد.
مدیر عامل آژانس دیجیتال مارکتینگ ماهورنگار، در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به نو بودن این حرفه، نیازی به راه اندازی اتحادیه یا انجمنی برای شاغلان این حرفه هست یا نه، گفت: قطعا وجود چنین انجمن یا اتحادیه ای می تواند بسیار موثر باشد. هم کارکرد سنتی اتحادیه که منافع خودش را برای اعضا دارد و هم به عنوان محلی برای به اشتراک گذاری دانش و ارتقای سطح همه همکاران در این زمینه. با توجه به اینکه این حوزه بسیار بکر است و بازار کار فراوانی وجود دارد، بنا بر این به نظر من چندان رقابت کاری وجود ندارد و کسی را نمی توان رقیب دیگری نامید. تمامی فعالان این حوزه نه رقیب، بلکه همکار هستند و پیشرفت آنها در گرو پیشرفت دیگری است. بنا بر این چنین اتحادیه ای می تواند به رشد بازار و به تبع آن بهره مندی تمامی اعضا منجر شود.
رسانه های اجتماعی، سرمایه گذاری بلندمدت
مصطفی قوانلو قاجار، مدیر رسانه ای و بازاریابی فیدیبو تعریف دقیقش را از حرفه مدیریت رسانه های اجتماعی به ما ارایه کرد؛ مدیریت
رسانه های اجتماعی در معنی کلان و به صورت مختصر شامل طراحی استراتژی، تولید و توزیع محتوا در رسانه های اجتماعی، پایش یا مانیتورینگ شبکه های اجتماعی، تعامل با کاربران و دنبال کننده های شبکه، اندازه گیری، سنجش و تحلیل وضعیت، هماهنگی و مدیریت ارتباط با رسانه ها، طراحی و اجرای کمپین در فضای رسانه های اجتماعی و مراقبت و پیگیری دایمی از فعالیت در شبکه های و اتخاد تصمیمات به موقع و بسیار سریع در زمان مقرر است.
وی گفت: کسانی که علاقه مند به این موضوع هستند از یک سو باید با فنون نوشتن و نویسندگی آشنا باشند و قواعد و قوانین نشر اطلاعات در حوزه رسانه ها را بدانند. همچنین لازم است از تجربه کافی برای ارتباط با رسانه ها برخوردار باشند. داشتن حداقل اطلاعات لازم و ضروری در زمینه برنامه نویسی وب و آشنایی با شبکه ها و رسانه های اجتماعی از دیگر مهارت هایی است که برای صاحب این حرفه شدن لازم است.
قاجار ادامه در داد: در کنار مهارت های گفته شده صاحبان این حرفه باید هرلحظه آماده یادگرفتن نکات و مسایل جدید باشند چون کار کردن در این زمینه مستلزم به روزرسانی دایمی اطلاعات است. لازم است از فنون تبلیغات، استراتژی، بازاریابی و اجرای کمپین های تبلیغاتی نیز اطلاع داشته باشند. «مدیر رسانه های اجتماعی در یک شرکت یا سازمان باید به لحاظ روحیه فردی خلاق و مبتکر باشند و در نهایت علاقه به فعالیت جمعی و گروهی داشته باشد چون این کار نیاز به تعامل با افراد و گروه های مختلف درون سازمانی و برون سازمانی دارد» این جمله ای است که مدیر رسانه ای و بازاریابی فیدیبو درباره مهارت های فردی یک مدیر رسانه اجتماعی گفت. او می گوید شاید در ایران هیچ رشته دانشگاهی مانند علوم ارتباطات، تبلیغات، بازاریابی یا رشته های مدیریت نتواند همه نیازهای حرفه ای این شغل را برطرف کند.
قاجار بعد از برشمردن مهارت های مورد نیاز یک مدیر رسانه اجتماعی با ابراز تاسف از ارزشی که امروز مدیران برای شاغلان این حرفه قایل هستند، گفت: متاسفانه در حال حاضر در سازمان ها و شرکت ها مختلف جایگاه ویژه و مهمی برای مدیریت رسانه های اجتماعی وجود ندارد. چه برسد به آنکه آن را یک واحد یا گروه در یک سازمان فرض کنیم. هرچند نمی توان این برداشت را به کل شرکت ها و سازمان ها تعمیم داد. شرکت ها و سازمان هایی به ویژه در بخش خصوصی وجود دارند که در حال حاضر در حال بهره برداری و استفاده از رسانه های اجتماعی برای توسعه و بازاریابی هستند.
وی گفت: متاسفانه مدیران سطوح بالا و میانی به دلیل آنکه رسانه های اجتماعی ابزار نوینی محسوب می شود اطلاعات چندانی از کارکرد و چگونگی اثرگذاری رسانه های اجتماعی ندارند. آنها به دنبال تاثیرات آنی و فوری در فروش هستند و هنگامی که این موضوع در کوتاه مدت محقق نمی شود، به طور کلی اثرگذاری چنین فعالیتی را انکار می کنند. این در حالی است که فعالیت در رسانه های اجتماعی برای هر سازمانی یک سرمایه گذاری طولانی مدت است.
قاجار تاکید کرد که میزان اثرگذاری رسانه های اجتماعی بستگی به دایره مخاطبان هر سازمانی دارد.. وی گفت: به طور طبیعی در آغاز راه و با دایره مخاطبان محدود نمی توان انتظار معجزه داشت.
وی در مورد بازار فروش لایک و دنبال کننده در ایران گفت: متاسفانه برخی از مدیران فریب افراد فروشنده لایک را می خورند که با فروش لایک و دنبال کننده فیک به این حرفه آسیب های جدی وارد کرده ند. به طور مثال افرادی وجود دارند که صفحه یا صفحاتی را عموما با محتوای غیراخلاقی یا جنسی ایجاد می کنند و با شیوه های مختلف به مدیران، دنبال کننده می فروشند. مدیرمحترم می پندارد که با افزایش ناگهانی رقم دنبال کننده و لایک باید افزایش فروش و مشتری حاصل شود در حالی چنین چیزی اتفاق نمی افتد.
قاجار گفت: یک تصور غلط دیگر مدیران این است که فکر می کنند باید تعداد دنبال کننده و لایک هایشان شبیه سلبریتی ها باشد. مدیری از یکی دوستان خواسته بود که برای شرکت او یک میلیون دنبال کننده به اندازه یکی از بازیگران سینما فراهم کند. این در حالی است که مثلا شرکت اتومبیل سازی ائودی 2 میلیون هفتصدهزار نفر دنبال کننده دارد، یا اینتل که یکی از بزرگترین شرکت های حوزه فناوری اطلاعات در جهان است حدود 212 هزار ، شرکت جنرال الکتریک 197 هزار نفر دنبال کننده در اینستاگرام خود دارند. هر شرکت بسته به نوع فعالیت خود توانایی جذب کاربر دارد و مقایسه آمار با صفحات و حرفه های نامرتبط اقدامی غیر حرفه ای است.
مدیر رسانه ای و بازاریابی فیدیبو بهترین استراتژی جذب کاربر وفادار و ارگانیک را تعامل و مشارکت در رسانه های اجتماعی دانست. وی گفت: دنبال کننده هایی که از طریق تعامل و مشارکت جذب می شوند حتی اگر تعدادشان کم باشد، بهتر از هزاران دنبال کننده مجعول است که هیچ فعالیت و تعاملی در شبکه ندارند. از سوی دیگر مدیران باید بدانند که هزینه تبلیغات و سرمایه گذاری در این حوزه بسیار ارزان است. فعالیت در این حوزه بیشتر هزینه در زمینه استخدام منابع انسانی زبده است. اگر همان سازمان بخواهد روی بیلبوردها و رسانه های تصویری تبلیغ کند باید متحمل هزینه های میلیاردی برای تبلیغات شود این در حالی است که با فعالیت مستمر در حوزه رسانه های اجتماعی و با هزینه ای بسیار اندک می توان تاثیر گذاشت.
مدیر رسانه ای فیدیبو در کنار گلایه از جایگاهی که به شاغلان حوزه رسانه های اجتماعی داده می شود به میزان اثرگذاری آنها در تصمیمات کلان سازمان ها و شرکت ها اشاره کرد و گفت: واضح است رسانه های اجتماعی می توانند تاثیر بسیار مهمی در تصمیم های کلان یک سازمان داشته باشند. هر سازمان یا شرکتی بسته به نوع فعالیت خود در حوزه برندینگ؛ ارتباط با رسانه ها، بازاریابی، تبلیغات و ارتباط با مشتریان می تواند از رسانه های اجتماعی استفاده کند. وی یکی از بزرگ ترین مشکلات مدیران رسانه های اجتماعی را هماهنگی میان انتظارات مدیران و واقعیت ها عنوان کرد و گفت: هماهنگی میان انتظارات و واقعیت ها و اینکه آنها درکی درست و واقع بینانه از اثرگذاری رسانه های اجتماعی داشته باشند از بزرگ ترین مشکلات است. در مورد مشتریان اصطلاح معروفی هست که می گویند همیشه حق با مشتری است حتی اگر نادرست باشد. مشتریان معمولا انتظار پاسخگویی آنی، تعامل در لحظه و امکانات بیشتر و ارزانتر را دارند و این هنر یک سازمان و رسانه های اجتماعی است که باید با مشتریان در تعامل دائمی باشد و آنها را جذب کند. در کنار مشکلاتی که مدیران رسانه های اجتماعی با مدیران سازمان ها و شرکت ها دارند، چالش های دیگری نیز وجود دارد. قاجار در این باره گفت: چالش اصلی، سیاست های ناپایدار در حوزه فناوری اطلاعات است. فیلترینگ، اختلال اینترنت و سیاست های متناقض باعث کوچ کاربران از یک شبکه به شبکه دیگر می شود. برای مثال شما هم اکنون نمی دانید که ایا سرمایه گذاری روی کانال تلگرام منطقی است یا خیر، چون یک روز صحبت از فیلترینگ این پیام رسان در کمیته تعیین مصادیق است و روز دیگر مسوولان وزارت ارتباطات فیلتر شدن آن را تکذیب می کنند. در کشورهای دیگر تقریبا معلوم است که کاربران روی چه شبکه ای فعالیت بیشتری دارند اما در ایران به طور دایمی کاربران در حال کوچ از این شبکه به آن شبکه هستند.
قاجار بر نقش تولید کنندگان محتوا در واحدهای رسانه های اجتماعی که این روزها به آنها کپی رایتر می گویند، تاکید کرد و گفت: آنها هستند که با خلاقیت و ارایه محتوای مخصوص هر رسانه، به کارگیری واژه ها و هشتگ های خاص، توجه مشتریان را به خود جلب می کنند. از دیگر ملزومات این واحد گرافیست است که باید متناسب با سایز و فضاهای گوناگون رسانه های اجتماعی اقدام به طراحی و تصویرسازی کند. عکاس و تصویربردار هم برای عکاسی و تصویر برداری، ساخت ویدئو نیاز است. همچنین به فردی نیاز است که بتواند به موقع کار توزیع محتوای تولید شده را در شبکه های گوناگون انجام دهد و با کاربران به طور دایمی در حال تعامل باشد. از سوی دیگر به فردی با تجربه برای ارتباط با رسانه ها نیز نیاز است. در نهایت نیز به فردی استراتژیست برای مدیریت، ارایه راهکارهای کاربردی، طراحی استراتژی متناسب با موقعیت های گوناگون و راهبری کلی موضوع نیاز است. وی دو بخش رسانه های اجتماعی و روابط عمومی را در سازمان ها تفکیک ناپذیر دانست و گفت: این دو واحد از هم قابل تفکیک نیست و در یک سری از اقدامات و مسوولیت ها با یکدیگر همپوشانی دارد؛ بنابراین خوب است که اگر دو واحد جدا وجود دارد، یا ادغام شود و یا به صورت دائمی در تعامل باشند.
مدیر رسانه ای و بازاریابی فیدیبو در پاسخ به سوال فناوران که آیا با توجه به نو بودن این حرفه، نیازی به راه اندازی اتحادیه یا انجمنی برای شاغلان این حرفه هست یا خیر، گفت: وجود اتحادیه یا انجمن را صددرصد لازم و مفید می دانم. از آنجایی که هم اکنون فعالیت در این حوزه و ارایه خدمات با قیمت های نا همسان انجام می شود و عده ای با فروش لایک و دنبال کننده با قیمت های ارزان، فضا را برای کار حرفه ای و موثر آلوده کرده اند، ایجاد انجمن و انسجام فعالان این حوزه هم به نفع مدیران این حوزه است و هم به نفع افراد شاغل در این حوزه.
رسانه های اجتماعی، رسانه توده مردم
با آرمان حسینی، مدیر اجرایی آژانس بازاریابی دیجیتال TagMinds و کارشناس ارشد رسانه های اجتماعی شرکت فناپ درباره حرفه مدیریت رسانه های اجتماعی صحبت کردم. وی با مرور سال های گذشته که حتی عنوان شغلی مشخصی برای افراد شاغل در حوزه رسانه های اجتماعی وجود نداشت، گفت: از جمله وظایف شخصی که این روزها به او مدیر رسانه های اجتماعی می گویند، می توان به تدوین هدف های دردسترس و باورپذیر، طراحی استراتژی محتوا، استراتژی پروموشن (ترفیع)، مدیریت تیم های تولید محتوا، گرافیک و غیره، استراتژی درگیری (Engage) کاربران، آنالیز و تدوین داکیومنت بازگشت سرمایه اشاره کرد. حسینی معتقد است: در حال حاضر واحد رسانه های اجتماعی جزو انکار ناپذیر شرکت ها و سازمان ها است. این روزها همه می خواهند تیم رسانه های اجتماعی را در سازمان یا شرکت خود داشته باشند تا بتوانند از مزیت های بی شمار آن برخوردار شوند. با توجه به تعداد کاربران و جایگاه مهم این رسانه ها در زندگی روزانه مردم، رسانه های اجتماعی می توانند کمک شایانی به برندینگ واحدها کنند و اهداف بازاریابی و فروش آنها را پوشش دهند. وی در مورد میزان پذیرش مدیران سازمان ها و شرکت ها برای راه اندازی واحد رسانه های اجتماعی گفت: این موضوع رابطه مستقیمی با سطح دانش و آگاهی مدیران از مزیت های رسانه های اجتماعی دارد. قطعا مدیران با نگاهی گذارا به محیط اطراف خود به خوبی متوجه می شوند که رسانه های اجتماعی نزدیکترین ارتباط را با توده زیادی از مردم دارند و یکی از موضوعات داغ دنیا در زمینه های مختلف از جمله بازاریابی دیجیتال است. در حال حاضر هنوز تعداد زیادی از مدیران شرکت ها و سازمان ها درک درستی از جایگاه این رسانه ها ندارند و جایی برای رسانه های اجتماعی در ساختار فعلی شرکتی خود باز نکرده اند.
حسینی گفت: طی سال های گذشته ترسی بین برندها برای فعالیت در رسانه های اجتماعی (به خصوص شبکه های اجتماعی) وجود داشت که به خاطر مشکلات احتمالی که برایشان پیش می آمد، سعی داشتند به طور غیرمستقیم و غیررسمی در این شبکه ها حضور داشته باشند اما خوشبختانه دوسالی می شود که با باز شدن این فضا و ورود برندهای مشهورتر، این ترس تا حدودی از بین رفته است.
حسینی یکی از موضوعاتی که تاثیر منفی در پذیرش و باور مدیران دارد را بازار فروش لایک و دنبال کننده می داند. او گفت: متاسفانه در چند سال اخیر وعده لایک و فالوور از جانب افراد و گروه های فعال بازار باعث شده که مدیران به چنین کمیتی عادت کنند و نهایت توجیح طرح های ارسالی از جانب ما را در تعداد لایک افراد ببینند. این برداشت از پایه اشتباه است و لطمه بزرگی به اهداف از پیش تعیین شده و استاندارها می زند. اگر کارفرماها به این باور برسند که دسترسی به کاربر «تاثیرگذار» و «وفادار» نیاز به یک برنامه ریزی مدون و سرمایه گذاری بلند مدت دارد، بسیاری از مشکلات در این زمینه حل خواهد شد.
وی افزایش آگاهی را یکی از راهکارهای حل این مشکل دانست و گفت: نبود کتاب فارسی زبان، مجلات آنلاین و آفلاین، سایت خبری، انجمن ها، ورکشاپ های فعال و غیره همه از دلایلی هستند که باعث می شود برای افزایش سطح آگاهی در این بخش و یا انتقال تجربیات با مشکلات جدی روبرو باشیم.
حسینی درباره آینده حرفه مدیریت رسانه های اجتماعی در ایران گفت: آینده رسانه های اجتماعی در همه جای دنیا به خصوص ایران بسیار درخشان است. با اینکه در حال حاضر کارشناسان بسیار کمی (به تعداد انگشتان دست) در کشور داریم، اما به زودی با ورود تعداد زیاد برند و سازمان به این فضا و تقاضای بازار، مشاغل زیادی در شرکت هایی با این تخصص شکل خواهد گرفت و کسانی که در این بخش سرمایه گذاری کنند، قطعا نتیجه آن را خواهند دید.
مدیر اجرایی آژانس بازاریابی دیجیتال TagMinds و کارشناس ارشد رسانه های اجتماعی شرکت فناپ در پاسخ به سوال فناوران که آیا با توجه به نو بودن این حرفه، نیازی به راه اندازی اتحادیه یا انجمنی برای شاغلان این حرفه هست یا نه، گفت: یکی از اهداف ما که به صورت جدی در حال پیگیری آن هستیم، ایجاد انجمن یا صنفی برای پیگیری امور است. هدف از ایجاد این انجمن باید رصد این بازار، زیر نظر داشتن فعالان آن، ارایه راهکار برای موارد خاص و بحرانی، تعیین مرامنامه ها و چارچوب کلی فعالیت های مربوط به ان است. و فراتر از همه این موارد، مکاتباتی با دولت محترم برای رفع محدودیت ها است که ناخواسته به این فضا لطمه بزرگی زده و کسی هم پیگیر رفع آن نیست. قطعا اگر ما با شبکه های فیلتر شده مواجه نباشیم، امکان استفاده بهینه تر از این فضا فراهم خواهد آمد و همانند سایر کشورها می توانیم در زمینه بازاریابی شبکه های اجتماعی به جایگاه قابل توجهی برسیم.
چالش آمارها
امیرحسین متین، در حال حاضر کارشناس رسانه های اجتماعی دیجی کالا است. متین معتقد است برای فعالیت حرفه ای در رسانه های اجتماعی به عنوان یک شغل هر مهارتی کمک می کند، چون عرصه رسانه های اجتماعی، عرصه تعامل با انسان های مختلف با ویژگی های گوناگون است. وی در مورد جایگاه واحد رسانه های اجتماعی در سازمان ها و شرکت ها گفت: این واحد به چند دلیل جایگاه بسیار بالایی در سازمان ها می تواند داشته باشد. اول اینکه در حال حاضر، رسانه های اجتماعی مستقیم ترین روش ارتباط با مشتریان با کم ترین هزینه است و باعث می شود که بتوان به صورت Real Time از وضعیت کلی رضایت مشتریان و مشکلات آن ها مطلع شد. مشتری ها در رسانه های اجتماعی، هر کدام تریبون خود را دارند و آزادانه در مورد رضایت یا نارضایتی شان از سازمان ها و نهادها صحبت می کنند.
متین افزود: رسانه های اجتماعی تاثیر شگرفی در SEO دارند و به همین علت نیز اخیرا مورد توجه سازمان ها و شرکت ها قرار گرفته اند.
اما این که واحد رسانه های اجتماعی می تواند جایگاه مورد توجهی در شرکت ها و سازمان ها داشته باشد یک بحث است و اینکه در حال حاضر این واحد چه جایگاهی دارد بحث دیگر. مدیران رسانه های اجتماعی برای تعریف حرفه خود در محیط های کاری با مشکلات زیادی روبرو بوده و هستند. متین در این باره می گوید: الان نسبت به ۳-۴ سال پیش که روزهای نخستین این فعالیت ها به صورت جدی در ایران بود، مدیران آگاهی بیشتری در این زمینه پیدا کرده اند. اگرچه هنوز دیدگاه های سنتی نیز دیده می شود ولی بسته به سازمان و شرکت مورد بحث و به روز بودن مدیران آن، این موضوع اهمیت ویژه ای پیدا کرده است.
کارشناس رسانه های اجتماعی دیجی کالا گفت: سال ها پیش، مشکلات زیادی در این زمینه وجود داشت. اثبات این که هر کامنت یا توییت چقدر تاثیرگذار است و چقدر می تواند وجهه برند را دستخوش بازی کند کمی مشکل بود. اینکه برای این کار محتواست که حرف اول را می زند و رسانه های اجتماعی باید دایم باید به روز شوند و شاید از هر اتفاق کوچکی باید خبردار شد و از آن استفاده کرد نیز مساله دیگری بود که با آن دست و پنجه نرم می کردیم. مقابله با دیدگاه های مرسومی مثل توجه صرف به عدد دنبال کننده/ لایک بدون توجه به درصد مشارکت، پیش گرفتن ساده ترین روش ها برای افزایش دنبال کننده و غیره نیز از مشکلات دیگری بود که هنوز هم گاهی به آن ها برمی خوریم.
کمی که پیش برویم می بینیم علاوه بر مشکلاتی که مدیران رسانه های اجتماعی برای تعریف و تاثیر حرفه خود و نگاه مدیران شرکت ها و سازمان ها دارند، مشکلاتی نیز برای برقراری ارتباط با مخاطبان یک برند در رسانه های اجتماعی وجود دارد. متین در این زمینه، مهم ترین چالش را نبود آمار دقیق میزان نفوذ رسانه های اجتماعی در ایران می داند. او گفت: مهم ترین چالش در این زمینه نبود آمار دقیق و درست درمورد میزان نفوذ و نوع استفاده مخاطبان از رسانه های اجتماعی در ایران است. ما آمار درستی در مورد اینکه به طور مثال، نوجوانان در چه ساعاتی از شبانه روز از کدام رسانه های اجتماعی بیشتر استفاده می کنند نداریم. ما حتی آمار درست و دقیقی درباره ضریب نفوذ اینترنت نداریم و معمولا چاره ای جز حدس و گمان برای برنامه ریزی نمی ماند. از طرفی استفاده از رسانه های اجتماعی هنوز کمی نیازمند فرهنگ سازی است و عده ای از مخاطبان هنوز از این رسانه ها به صورت بهینه بهره نمی برند. وی مانند بسیاری از مدیران رسانه های اجتماعی معتقد است واحدهای روابط عمومی و رسانه های اجتماعی هم پوشانی دارند اما یک «ولی» دارد. متین در این باره گفت: شاید واحد رسانه های اجتماعی را بتوان ترکیبی از روابط عمومی، امور مشتریان، و مارکتینگ دانست و از طرفی روابط عمومی شامل چند بخش است که شامل مدیریت رسانه، محتوا، Event، طراحی کمپین های یکپارچه ارتباطی و غیره می شود. این دو بخش باهم هم پوشانی هایی دارند و به هم کمک می کنند ولی وظایف کلی آن ها متفاوت است. به عنوان مثال شاید سهم مارکتینگ در رسانه های اجتماعی، خیلی پررنگ تر و جهت دارتر از PR باشد. و از طرفی با توجه به خاصیت تعاملی رسانه های اجتماعی که باعث پررنگ تر بودن ارتباط دوطرفه می شود، مقوله ای مانند امور مشتریان در رسانه های اجتماعی معنای متفاوتی نسبت به PR داشته باشد.
وی نگران از آینده حرفه مدیریت رسانه های اجتماعی در ایران گفت: متاسفانه جدید بودن این حوزه باعث شده افراد زیادی از حوزه های معمولا غیر مرتبط به این سمت سوق پیدا کنند و این موضوع کار را برای کسانی که از سال ها پیش در این حرفه مشغولند، کمی مشکل می کند. چون اکثر تازه کارها بدون توجه به ماهیت اصلی رسانه های اجتماعی فقط به دنبال بالابردن عددها ( دنبال کننده، لایک،…) هستند و به میزان مشارکت و مسایل مهم دیگر این رسانه ها توجه نمی کنند. به این ترتیب مشتریان پس از مدتی چون نتیجه مثبتی از حضور در این رسانه ها به دست نیاورده اند، از این حوزه زده می شوند. این تجربه تلخ در حوزه های دیگر وب نیز دیده شده است و احتمالا فقط با فرهنگ سازی است که می شود با آن مقابله کرد. البته باید از تازه کارهای پویایی که سعی در در جهت بهبود این موضوع می کوشند نیز تقدیر کرد. کارشناس رسانه های اجتماعی دیجی کالا در پاسخ به سوال فناوران که آیا با توجه به نو بودن این حرفه، نیازی به راه اندازی اتحادیه یا انجمنی برای شاغلان این حرفه هست یا خیر، گفت: با توجه به تجربیات دیگر حوزه ها در زمینه راه اندازی نظام های صنفی و غیره متاسفانه جای امیدواری نیست. اکثر اصناف تشکیل شده مشابه، جز دریافت حق عضویت کاری نمی کنند و از یک حمایت معنوی ساده نیز دریغ می کنند. قطعا اگر بتوان نظام صنفی مستحکم و حمایت کننده ای با محوریت افراد دلسوز فعال در این حوزه راه اندازی کرد بسیار مفید خواهد بود ولی در شرایط فعلی و با توجه به اتفاقاتی که معمولا در این حیطه ها رخ می دهد شاید نتوان روی آن حساب ویژه ای باز کرد.